مستند «قالی آذربایجان» نقد و بررسی شد

به گزارش جام جم آنلاین به نقل از روابط عمومی مرکز ملی فرش ایران؛ مجموعه مستندهای قالی آذربایجان عصر سه شنبه 25 فروردین با حضور سرپرست مرکز ملی فرش ایران، عوامل تولید این مجموعه و محققان و دانشجویان در محل موزه فرش برگزار شد.

در این نشست سرپرست مرکز ملی فرش ایران؛ ضمن تقدیر از سازندگان مستند "قالی آذربایجان" تصریح کرد: بی گمان معرفی، ماندگارسازی و شناساندن هنر- صنعت فرش با ابزارهای مختلف تبلیغاتی از جمله مستندهای تلویزیونی است لازم و ضروری و قابل تقدیر است.

حمید کارگر افزود: دیرزمانی است که همه بزرگان و دلسوزان فرش ایران معتقدند باید فرش ایران را تبلیغ کرد و به مخاطب به خوبی شناساند. و باور داریم که این معرفی باید مستمر، طولانی مدت و مداوم باشد.

وی در ادامه گفت: باید پیوند بین دو هنر- صنعت "فرش" و "سینما" را به فال نیک گرفت و تقویت کرد و این مجموعه مستند هم از همین رو قابل اعتناست.

سرپرست مرکز ملی فرش ایران با اشاره به تجربه های پراکنده ای که در حوزه سینما و تلویزیون نسبت به فرش ایرانی رخ داده است گفت: بسیاری از این تجربه ها در ارتباط برقرار کردن با مخاطب و شناساندن مطلوب فرش ایرانی کاستی داشته است که این نقص اغلب به علت کم دانشی تولیدکنندگان این آثار نسبت به فرش و یا کم علاقگی آنها بوده است.

کارگر ضمن قدردانی از عوامل این مجموعه ابراز امیدواری کرد که چنین اتفاق هایی در همه استان ها رخ دهد.

عشق و علاقه ما این است کلامی از قالی در رسانه ها گفته شود

امید بنام، محقق این مجموعه در نشست نقد و بررسی مجموعه مستندهای "قالی آذربایجان" گفت: ما به عنوان علاقه مندان به قالی گوشه ای از زحمات افرادی که در خدمت قالی بودند در این مجموعه مستند به نمایش گذاشتیم.

محقق و نویسنده مستند قالی آذربایجان با اشاره به مواردی که برای تولید چنین مستندهایی نیاز است، ادامه داد: تولید این دست مستندات بسیار مشکل است. از سال 86 صداوسیمای مرکز آذربایجان شرقی اقدام به تولید مستند قالی آذربایجان کرده است؛ همه فعالیت های مرتبط با آن اعم از انتخاب لوکیشن ها، تحقیق درباره موضوع مستند، گویندگی متن، آهنگسازی، تصویربرداری و نهایتا پخش آنها از شبکه های مختلف انجام شد.

وی افزود: در این 9 سال 780 دقیقه درباره قالی حرف زده ایم در حال حاضر عشق و علاقه ما این است که کلامی درباره قالی از صداوسیما پخش شود و در رسانه ها گفته شود. در این مستندها به معرفی 16 طراح قالی و معرفی 4 منطقه اصلی قالی بافی خطه آذربایجان به خصوص هریس پرداخته ایم همچنین مکان های فروش قالی تبریز و هنرمندان گمنام و صنوف همگن قالی را نیز در این مستند معرفی کرده ایم.

بنام با بیان اینکه یکی از قسمت های مستند 26 گانه قالی آذربایجان نگاهی نقادانه به قالی های چهار فصل و شاه تهماسبی است، اظهار کرد: مایلم مشکلات را بیان کنم که شامل مشکلات تحقیق هزینه کردهای شخصی، عدم ارائه اسناد به محقق، کمبود منابع تحقیق عدم همکاری برخی ارگان ها و... است که همه آنها را با موفقت پشت سر گذاشتیم تا این مستند تولید شود.

وی با بیان اینکه "جعفر مجیری" از استادان قالی بافی آذربایجان را در یکی از قسمت های این مستند معرفی کرده ایم، خاطرنشان کرد: مجیری از استادان قالی بافی تبریز بوده و در جمهوری آذربایجان نقش به سزایی در برجسته شدن نقش قالی تبریز داشته است.

این پژوهشگر فرش ضمن ابراز خرسندی افزود: قرار است با حمایت مرکز ملی فرش ایران 14 قسمت دیگر از مستندات قالی آذربایجان را تولید کنیم تا تعداد آنها به 40 قسمت افزایش یابد. امیدوارم با تولید این مستندها، کمکی به دانشجویان رشته فرش در تهیه و تدوین پایان نامه کرده باشیم و این مستندنگاری در خصوص قالی های سایر مناطق فرش خیز کشور نیز تکرار شود. همچنین به تحقیق هایی که در زمینه تولید مجدد یا بازآفرینی طرح های قالی های قدیمی است هم کمکی کرده باشیم.

باید از هنر سینما برای معرفی فرش کمک بگیریم

جابر تواضعی در نشست نقد و بررسی مجموعه مستند قالی آذربایجان گفت: بابت ایجاد رابطه بینامتنی بین دو هنر فرش و سینما بسیار خوشحالم.

این نویسنده و منتقد سینما افزود: در شرایط کنونی که بنا به اقتضائات زمانه دیگر از آن شهرت و محبوبیت هنر فرش میان خانواده های ایرانی خبری نیست، باید از هنرهای دیگر مانند سینما برای معرفی فرش کمک بگیریم.

وی در تبیین برخی نکات سینمایی این مجموعه اظهار کرد: نخستین مشکل مستندسازی در کشور این است که تلویزیون ما بر خلاف بسیاری از شبکه های تلویزیونی دنیا، خریدار جدی مستند نیست و مشکل دوم اینکه تولید در سیمای استانها دشواری های بیشتری نسبت به مرکز دارد.

تواضعی ضمن استاندارد دانستن و تایید چارچوب و کلیت مستند در بیان برخی کاستی های آن گفت: ریتم کار در برخی موارد کند است و یا ملال آور می شود. چون سوژه تهیه این مستند یک جسم بی جان است و حرکتی ندارد، سعی شده است تا حرکات مورد نیاز برای مدیوم سینما، با حرکت دوربین جبران شود اما بعد از مدتی این کار هم به ملال می انجامد و گوش به صدای نریتور و چشم به حرکت دوربین عادت می کند.

این روزنامه نگار سینمایی افزود: آنچه در مستند عمواوغلی نقطه قوت است، حضور راوی است ولی این راوی نقشی در کلیت فیلم ندارد و تنها از ریتم یکنواخت فیلم می کاهد. ای کاش می شد نقش راوی پررنگ تر شود تا از ملال آور بودن کار بکاهد. اگر چه فرمت تلویزیون چندان تکنیک های هنری سینما را برنمی تابد.

تواضعی با بیان اینکه در یکی از قسمت هایی که تصاویر شاهنامه ای روی فرش ها روایت می شوند، نقالی و نواهای شاهنامه خوانی به کمک ریتم می آید ادامه داد: درباره ملودی هم علی رغم وجود آهنگ های محلی آذربایجان به یک موسیقی و ملودی ثابت و یکنواخت اکتفا شده و تولیدکننده اثر می توانست با استفاده از ملودی شاد آذری کمی به ریتم کار بیفزاید.

تواضعی به تحقیق محکم و موجز این مستند اشاره کرد و افزود: در فصل عمواوغلی به عنوان نقطه قوت می توان گفت که کار سوگوارانه نیست و با حفظ احترام برای او، از تقدس گرایی و اسطوره سازی پرهیز شده است.

مستند های فرش برای دانشجویان رشته فرش بسیار مفید است

عبدالله احراری نیز در این نشست با اشاره به گسترده بودن تاثیر حوزه آذربایجان در مقوله فرش گفت: آذربایجان در طول 150 سال اخیر نقش محوری داشته است و در تولید علمی یا طراحی قالی در همه عرصه ها نقش آفرین بوده اند. به خصوص بعد از جنگ جهانی این اتفاق افتاد که فرش از تبریز صادر شود و پس از آن سرای صنایع مستظرفه در تبریز ایجاد شد.

این کارشناس فرش به عمواوغلی و حبیب الله امین افشار که برای مشهد و کرمان و اصفهان هم به طراحی فرش می پرداختند اشاره کرد و افزود: خطه آذربایجان در فرش همواره تعیین کننده بوده است. تقویت فرش آذربایجان به تقویت فرش کشور و تضعیف آن به تضعیف فرش سایر مناطق نیز می انجامد.

این پژوهشگر فرش با اشاره به اینکه جامعه فرش تشنه ساخت مستنداتی از این دست است گفت: این مستند به سادگی و بدون پیچیده سازی اطلاعاتی درباره قالی آذربایجان ارائه می دهد. این فیلم می تواند برای دانشکده های فرش به خصوص آن بخش هایی که توصیفی است بسیار مورد استفاده قرار گیرد. این مستند یک سبک تاریخی واقع بینانه دارد. پیشنهاد من این است که این نوع مستندسازی برای سایر استان ها هم عملی شود.

احراری در ادامه گفت: این مستند می تواند آشتی میان مصرف کننده و تولیدکننده فرش ایجاد کند به شرط آنکه رسانه ملی این مستندات را در ساعت پربیننده به نمایش بگذارد.

در پایان این مراسم با حضور حمید کارگر(سرپرست مرکز ملی فرش ایران)، عبداله احراری(مدرس و پژوهشگر فرش)، جابر تواضعی(کارشناس و منتقد سینمایی) و صدیقه قدرت آبادی(رییس موزه فرش) لوح تقدیری به رسم یادبود به سازندگان این مستند اهدا شد.

مستند "قالی آذربایجان" در 26 قسمت به همت صداو سیمای مرکز آذربایجان شرقی و با حمایت مرکز ملی فرش ایران تولید شده است.