کشتی باچوخه میراثی ماندگار

ورزش پهلوانی کشتی باچوخه، به عنوان یکی از اصیل‌ترین ورزش‌های سنتی و آئینی کشور، همواره خاستگاه تربیتی و پرورش این ورزشکاران برومند و مردمی است. این ورزش کهن که در باورهای ملی و مذهبی مردمان خراسان ریشه دارد و در فهرست میراث معنوی کشور عزیزمان به ثبت رسیده، بر زمینی خاکی صورت می‌گیرد و پوشش ورزشکاران آن چوخه، نوعی لباس پشمی، زبر و متشکل از بالاپوش، شال و شلوارک است.

به رسمی دیرین همه ساله روز چهاردهم فروردین مهم‌ترین مسابقات آن در محل گود زینل‌خان شهر اسفراین در جنوب استان خراسان شمالی برگزار می‌شود. در این روز براساس سنتی رایج، چوخه‌کاران برتر سراسر کشور و قهرمانان نامی این رشته ورزشی گرد هم می‌آیند و با استقبال پرشکوه ده‌ها هزار تماشاگر، از مرد و زن و کودک و پیر و جوان که با ذکر صلوات و فریاد یا علی و یا حسین و یا ابوالفضل همراه است،‌ صحنه‌ای حیرت‌انگیز و در نوع خود کم‌نظیر در عرصه ورزش کشور پدید می‌آورند.

تلاوت آیاتی از کلام‌الله مجید و نواختن سرود جمهوری اسلامی ایران آغازگر مراسم است، آنگاه پهلوانان چوخه‌کار به نوبت به میدان آمده و پنجه در پنجه هماوردان خود می‌افکنند، هیاهو و هیجان تماشاگران همراه نوای موسیقی محلی و سازهای سنتی، جذابیتی خاص به مسابقات می‌دهد.

مدت هر مسابقه حدود 10 دقیقه است و اگر نتیجه آن مشخص نشود کشتی‌گیران پس از استراحتی کوتاه به مسابقه ادامه می‌دهند تا برنده مشخص شود. فنونی مثل لنگ کمر، کول‌انداز، کمرپیچ و سر زیربغل از مهم‌ترین اجزای این کشتی است. در پایان هر دوره جوایزی به نفرات برتر اهدا می‌شود که در نوع خود جالب است. جوایزی چون گوسفند، قالیچه، کله‌قند و البته گهگاهی اسب و شتر علاوه بر این جوایز سنتی، حامیان مختلف مالی نیز هدایای متنوعی به برندگان مسابقات می‌دهند.

تعداد زیادی از قهرمانان نام‌آور کشتی آزاد و فرنگی و جودوی کشور از طریق این ورزش به دنیای قهرمانی پا نهاده و در سطح ملی و جهانی مطرح شده‌اند.

روح معنوی جاری در کشتی با چوخه از جمله وضودار بودن ورزشکاران حاضر در رقابت‌ها، زمین‌بوسی، در آغوش گرفتن و دیده‌بوسی پیش و پس از مسابقات و تکریم بازنده از سوی برنده مسابقه از الزامات این ورزش است تا منش پهلوانی و روحیات و ارزش‌های اخلاقی که از اصول اساسی کشتی باچوخه است به تماشاگران اثبات شود. در این آوردگاه احترام به پیشکسوتان و تقدیر از آنها نیز جایگاهی ویژه دارد.

با عنایت به ضرورت حاکم ساختن روح معنویت و جوانمردی در عرصه ورزش کشور، توجه به جنبه‌های معنوی کشتی باچوخه گام ارزشمندی جهت تعمیم و ترویج اخلاق و روحیه جوانمردی در میادین ورزشی و سطح جامعه است، لذا بر همه مسئولان ذی‌ربط خاصه رسانه‌های گروهی وظیفه است در پاسداشت و حفظ این میراث ماندگار همت گمارده و جهت اشاعه رسوم و آیین پهلوانیش تلاش بیشتری مصروف نمایند، چنانکه رهبر معظم انقلاب نیز هنگام حضور در استان خراسان شمالی، در بیاناتی از این رویداد و جنبه‌های پهلوانی آن به نیکی تمجید فرمود.

پخش این رویداد مهم از طریق شبکه‌های سراسری ورزش، جام‌جم و سه سیما و همچنین شبکه رادیویی ورزش و اشاعه فضایل این حرکت آیینی بویژه حضور شکوهمند و اخلاق‌مدارانه تماشاگران، قطعا اثرات مطلوبی در پی خواهد داشت و به ارتقای سطح اخلاق در حوزه ورزش کمک شایانی می‌کند.

احمد مهدوی / صدا و سیمای مرکز خراسان شمالی