ردپای رنگ‌ها در طبیعت باشکوه

طبیعت ما را با رنگ‌های مختلفی احاطه کرده و بشر نیز همواره در تلاش بوده با الهام از طبیعت در زندگی روزمره از رنگ‌های مختلف بهره گیرد. رنگ‌های سیاه و قرمز از ابتدایی‌ترین رنگ‌های طبیعت است. در گذشته رنگ‌های طبیعی که بشر با الهام از طبیعت در ساخت بسیاری از ملزومات زندگی خود از آن بهره می‌گرفت محدود به سه تا پنج رنگ بود، اما با گذشت زمان بشر توانست تعداد این رنگ‌ها را به 30 افزایش دهد. اکنون به کمک پیشرفت‌های به دست آمده در حوزه علم شیمی هزاران رنگ مصنوعی ایجاد شده است. در ادامه قدم به دنیای رنگارنگ طبیعت گذاشته‌ و در پنج گروه شامل رنگ‌های سبز، صورتی، آبی، زرد و قرمز چهار نمونه از عناصر شاخص در طبیعت را انتخاب کرده و مورد بررسی قرار داده‌ایم.

طبیعت سبز

1ـ در مرغ مگس‌خوار سبز که بومی مرکز مکزیک و بخش‌های جنوبی آمریکاست رنگ سبز نشانه‌ای است که می‌تواند دربردارنده اطلاعاتی درباره این پرنده باشد. در گونه‌های نر این پرنده بال‌ها به رنگ سبز روشن و براق است، اما در گونه‌های ماده بال‌ها رنگ سبز تیره‌تری دارد. در حقیقت رنگ سبز و تفاوت آن در بین پرنده‌های نر و ماده نشانه‌ای است که می‌توان از آن برای شناسایی این موجودات استفاده کرد. این پرنده‌ها همیشه در مناطق سبز و خرم و پر گل و گیاه زندگی می‌کنند و دائم در حال پرواز هستند.

2ـ ایگوانا از دیگر موجوداتی است که از شگفتی‌های دنیای موجودات سبز رنگ است. این گونه از مارمولک‌ها در نواحی مرکز و شمال آمریکا و بخش‌هایی از غرب هندوستان یافت می‌شود. این موجودات از قدرت بینایی بالایی برخوردارند و می‌توانند شکل‌ها، سایه‌ها، رنگ‌ها و حرکت را از فواصل دور تشخیص دهند. بدن این موجودات از فلس‌های نرم و چرمی سبز رنگی پوشیده شده است. گاهی طول این مارمولک‌ها به بیش از دو متر هم می‌رسد. قدرت بینایی این موجودات به آنها کمک می‌کند از میان جنگل‌های شلوغ براحتی راه خود را پیدا کنند و طعمه غذایی مورد نظرشان را شکار کنند.

3 ـ سوسک‌های برگخوار حشراتی هستند که رنگ براق و درخشان بدنشان آنها را از دیگر حشرات متمایز می‌کند. طول این موجودات فقط یک سانتی‌متر است و اطراف بدن براق آنها را رنگ کمانی متشکل از رنگ‌های سبز ـ آبی در برمی‌گیرد. سوسک برگخوار از مهم‌ترین آفت‌های نارون است و خسارت زیادی به فضای سبز وارد می‌کند. حشرات کامل و لاروها از برگ درختان تغذیه می‌کنند. رنگ حشرات ماده در مقایسه روشن‌تر از حشرات نر است. توری شدن برگ‌ها در اواخر فصل بهار و اواسط زمستان از مهم‌ترین نشانه‌های تغذیه این حشره از برگ درختان است.

4ـ وجود الگوهای رنگارنگ روی بال‌های پروانه‌ها از جمله ویژگی‌های شاخص پروانه‌هاست. زمرد پروانه دم چلچله‌ای از دیگر شگفتی‌های دنیای سبز رنگ اطراف ماست که نام این پروانه بومی جنوب شرقی آسیا است. روی بال‌ها، طیف متنوعی از رنگ‌های سبز یافت می‌شود. این پرنده در پرواز بسیار قدرتمند است و بعضی بر این باورند برای یافتن غذا می‌تواند به نقاط دور دست مهاجرت کند. وقتی این پرنده روی برگ‌های سبز رنگ در حال استراحت است به سختی می‌توان این پروانه را تشخیص داد. از آنجا که این پروانه در ارتفاع بالا پرواز می‌کند شاید بسختی بتوان نشانه‌ای از این پروانه در اطراف زمین پیدا کرد.

طبیعت قرمز

1 ـ قارچ‌های قرمز در شمال آمریکا و اروپا یافت می‌شود. این قارچ در بیشه‌زارها و چمنزارها رشد می‌کند. از اواخر تابستان قارچ‌های قرمز میوه می‌دهد. کلاهک این قارچ به رنگ قرمز است که با گذشت زمان لبه‌های کلاهک قارچ به رنگ زرد تغییر می‌کند. این قارچ سمی نیست و بعضی حشرات بسیار ریز از این قارچ به عنوان یک منبع غذایی اصلی تغذیه می‌کنند. با افزایش سن شکل کلاهک قارچ تغییر می‌کند. البته یکی دیگر از ویژگی‌های شاخص این قارچ این است که علاوه بر تغییر شکل کلاهک، رنگ آن نیز با افزایش سن و رشد قارچ به‌تدریج کمرنگ‌تر می‌شود.

2 ـ یکی از موجودات شاخص و شناخته شده ساکن جنگل‌های بارانی طوطی‌هایی مانند طوطی‌های قرمز بال سبز هستند. این پرندگان نه‌تنها صدای رسا و بلندی دارند، بلکه رنگ آنها نیز شاخص و مورد توجه است. رنگ طبیعی پرها و بدن آنها به این گروه از پرندگان این امکان را می‌دهد که بتوانند براحتی خود را از دید دشمنان مخفی نگه دارند. پرندگان نر و ماده از نظر شکل ظاهری شبیه هستند و هیچ تفاوت بارز و آشکاری بین آنها دیده نمی‌شود. رنگ چشم این طوطی هنگام تولد سیاه است و با افزایش سن، رنگ چشم‌ها تغییر پیدا کرده و روشن‌تر می‌شود. به عبارت دیگر رنگ چشم‌ها از سیاه به طوسی و در نهایت سفید یا زرد تغییر پیدا می‌کند.

3 ـ قورباغه قرمز رنگی که به قورباغه گوجه‌فرنگی معروف است در ماداگاسکار زندگی می‌کند. این قورباغه از دیگر موجوداتی است که تصور می‌شود به کمک بدن قرمز رنگی که دارد از چنگال دشمنان فرار می‌کند. در حقیقت رنگ قرمز این قورباغه موجب می‌شود شکارگرها آنها را موجوداتی خطرناک و سمی تلقی کنند. این گروه از دوزیستان به یک سلاح مخفی دیگر نیز مجهز شده‌اند. از سطح پوست این قورباغه‌های قرمز رنگ ماده چسبناکی ترشح می‌شود که می‌توانند از آن به عنوان یک سلاح دفاعی در برابر شکارگر‌ها استفاده کنند. در حقیقت رنگ قرمز بدن این موجودات موجب می‌شود موجودات دیگر آنها را بسیار خطرناک تلقی کنند.

4 ـ رنگ گل‌ها نتیجه انعکاس نور از رنگدانه‌های گیاهی است. رنگدانه‌ها گروهی از ترکیبات است که به آنها آنتوسیانین گفته می‌شود. رنگ گل‌ها در جذب حشرات گرده‌افشان نقش بسیار مهمی دارد، گرچه ممکن است درک این حشرات از رنگ گل‌ها متفاوت باشد. به طور کلی گل کوکب، بومی مکزیک و آمریکاست و تاکنون 36 گونه از این گل در دنیا شناخته شده است. از اواخر تابستان و اوایل پاییز گل‌ها روی این گیاه ظاهر می‌شود. غده‌های این گیاه در برابر سرمای زیاد مقاوم نیست و باید پیش از سردشدن هوا غده‌های کوکب را از زمین خارج و در جای خشک و خنک نگهداری کرد.

طبیعت زرد

1 ـ نرگس زرد از اولین گل‌هایی است که با آغاز فصل بهار نمایان می‌شود و به همین دلیل می‌توان آن را نشانه آغاز بهار دانست. نرگس زرد بهاری گل‌های شیپوری شکل طلایی رنگ دارد، اما نرگس معمولی گل‌های خوشه‌ای معطر به رنگ سفید یا زرد دارد و این ویژگی این دو گل را از هم متمایز می‌کند. البته گونه‌های دیگری از نرگس به رنگ‌های صورتی، نارنجی، قرمز، سبز یا ترکیب دیگری از رنگ‌ها نیز وجود دارد. پیاز این گل را در پاییز می‌کارند و در فصل بهار گل‌ها نمایان می‌شود.

2 ـ سهره طلایی آمریکایی پرنده‌ای کوچک است که بومی آمریکای شمالی بوده و در خانواده فنچ‌ها طبقه‌بندی می‌شود. این پرنده به سهره شرقی و قناری شرقی نیز شهرت دارد. سهره طلایی پرنده‌ای مهاجر است. گونه‌های نر این پرنده در فصل‌های بهار و تابستان به رنگ زرد روشن دیده می‌شود و در فصل زمستان این پرنده‌های کوچک از نظر شکل ظاهری تغییر می‌کنند و رنگ زرد روشن یا طلایی آن به رنگ قهوه‌ای یا به عبارتی تیره‌تر تغییر پیدا می‌کند. نه تنها در آمریکا، بلکه در آسیا و اروپا هم می‌توان ردپایی از این پرنده زیبا یافت.

3 ـ پروانه گوگردی، پروانه‌ای زرد رنگ است که روی بدن آن خال‌های نارنجی دیده می‌شود. این پروانه تنها گونه‌ای است که در بین پروانه‌های دنیا طولانی‌ترین دوره حیات را دارد و حدود 9 تا 10 ماه زنده می‌ماند. زیستگاه اصلی این حشرات ایالات متحده آمریکا و مکزیک است. این گونه از پروانه‌ها نخستین بار سال 1758 میلادی شناسایی شد؛ بنابراین قدمتی دیرینه دارد. البته پراکندگی این حشره فقط به آمریکا و مکزیک محدود نمی‌شود و در آسیا و آفریقای شمالی و اروپا نیز ردپایی از این پروانه دیده می‌شود. آنچه این پروانه را متمایز کرده رنگ طلایی بال‌های آن است. البته در پروانه‌های ماده رنگ بال‌ها به رنگ سبز متمایل می‌شود.

4 ـ جعبه ماهی آبزیانی به رنگ زرد هستند که روی سطح بدن آنها نقاط سیاه رنگی دیده می‌شود. با رشد ماهی این نقاط به‌تدریج کوچک‌تر شده و در نهایت محو می‌شود. در نوجوانی نقاط سیاه رنگی روی بدن مکعبی شکل این ماهی‌ها به چشم می‌خورد. این ماهی‌ها در آب‌های مناطق گرمسیری زندگی می‌کنند. جعبه ماهی‌های کوچک برای نگهداری در آکواریوم بسیار جالب توجه هستند. این آبزیان بلافاصله پس از احساس خطر در نزدیکی، زهر کشنده‌ای در آب آزاد می‌کنند که می‌تواند موجب مرگ دیگر آبزیان شود. این ماهی‌ها اغلب در اعماق پایین زندگی می‌کنند.

طبیعت صورتی

1 - شکوفه‌های هلو از بارز‌ترین علائم و مشخصه‌های فرارسیدن فصل بهار است. در حقیقت شکوفه‌های درختان هلو به ما اعلام می‌کند فصل زمستان به پایان رسیده و روزهای بهاری در راه است. در کشور ژاپن شکوفه‌های صورتی رنگ درختان هلو به عنوان نمادی از شادی و خرمی است و از این رو در این کشور هر سال همزمان با آغاز فصل بهار جشنواره شکوفه‌ها با هدف استقبال از فصل زیبای بهار برگزار می‌شود. مناظر زیبای این شکوفه توجه هر بیننده‌ای را به خود جلب می‌کند . اوایل فصل بهار و پیش از رویش برگ‌ها روی درخت گل‌های درختان هلو به شکل انفرادی یا دوتایی در کنار هم ظاهر می‌شود.

2- گروهی از شقایق‌های دریایی که رنگ صورتی خوشرنگ آنها توجه هر بیننده‌ای را به خود جلب می‌کند به شقایق‌های جواهر نشان شهرت دارند که زینت‌بخش صخره‌های دریایی هستند. این گروه از جانوران آبزی شکارچی در طیف وسیعی از رنگ‌های صورتی، قرمز، سفید و نارنجی در نواحی اطراف جزایر بریتانیا و مدیترانه یافت می‌شود. شقایق‌های دریایی از طریق تقسیم سلولی و به عبارتی شکاف طولی به دو قسمت تقسیم شده و به این ترتیب جمعیت آنها افزایش پیدا می‌کند. این موجودات در آب‌های شور کم‌عمق زندگی می‌کنند و به آبی تمیز و عاری از هر گونه آلودگی که دارای اکسیژن بالایی باشد، عادت دارند.

3 ـ وقتی صدها یا هزاران فلامینگوی صورتی در کنار هم جمع می‌شوند منظره باشکوهی از طبیعت را به تصویر می‌کشند. در حقیقت رنگ شاخص این پرنده‌ها به دلیل وجود رنگدانه بتاکاروتن در موجودات کوچک و گیاهانی است که فلامینگوها از آنها تغذیه می‌کنند. چنانچه اگر این پرنده برای مدت زمانی کوتاه از موجودات دیگری تغذیه کند یا به منابع غذایی غنی از بتاکاروتن دسترسی نداشته باشد تغییر رنگ داده و به رنگ خاکستری دیده می‌شود. البته به نظر می‌رسد علاوه بر تغذیه عوامل دیگری وجود دارد که می‌تواند بر رنگ این پرندگان پا بلند تاثیرگذار باشد.

4 ـ همه ما عنکبوت را با ایجاد تارهای شبکه‌ای که برای به دام انداختن دیگر موجودات می‌سازند می‌شناسیم. اما بعضی از عنکبوت‌ها از راه‌های دیگری برای شکار موجودات دیگر یا مخفی شدن از دیگر موجودات شکارگر استفاده می‌کنند. عنکبوت خرچنگی از جمله موجوداتی است که از توانایی تغییر رنگ بدن برخوردار است. در حقیقت این حشره رفتاری شبیه آفتاب پرست دارد و برای این که بتواند خود را از چنگال دشمنان نجات دهد بلافاصله تغییر رنگ داده و به رنگ محیط در می‌آید تا به این ترتیب موجود شکارگر قادر به تشخیص او در محیط نباشد. آنها از این توانایی برای کمین کردن و به دام انداختن طعمه خود نیز بهره می‌گیرند.

طبیعت آبی

1 ـ غاز آبی که به عنوان غاز احمق پا آبی نیز از آن نام برده می‌شود، نوعی مرغ دریایی است که اغلب در جزایر گرمسیری اقیانوس آرام سکونت دارد. زیستگاه طبیعی و اصلی این پرنده، مناطق گرمسیری و نیمه‌گرمسیری است و اکوادور معروف‌ترین و شناخته‌شده‌ترین زیستگاه‌های این پرنده است. داشتن پاهای آبی از ویژگی‌های شاخص این مرغ دریایی است. پا آبی‌های ماده در مقایسه با نرها بسیار قدبلندتر هستند و قد بعضی از آنها حتی به 90سانتی‌متر هم می‌رسد. غذای این پرنده‌ها ماهی است. این موجودات به طور دسته‌جمعی شکار می‌کنند.

2 ـ داشتن تخم‌هایی به رنگ آبی در میان پرندگان متداول و مرسوم است. بعضی از انواع پرندگان تخم‌هایی به رنگ آبی می‌گذارند و این یکی از ویژگی‌های شاخص این گروه از پرندگان به شمار می‌آید. گنجشگ پرچین یکی از این پرندگان است. در حقیقت تغییر رنگ تخم این پرندگان به علت وجود رنگدانه‌ای به نام بیلیوردین است. سار از دیگر پرندگانی است که این ویژگی را دارد. این پرنده پر سر و صدا که در جنگل‌ها، روستاها، باغ‌ها و لابه‌لای درختان زندگی می‌کند در سوراخ درختان یا دیوارهای ساختمان، پنج تا هفت تخم آبی رنگ می‌گذارد و پس از حدود یک ماه جوجه‌ها سر از تخم در می‌آورند.

3 ـ خرچنگ‌های زنده معمولا ترکیبی از رنگ‌های قهوه‌ای، قرمز و سبز هستند. البته در میان انواع مختلف خرچنگ‌ها نوعی خرچنگ نادر و کمیاب نیز شناسایی شده که به رنگ آبی روشن است. بتازگی در ایالات متحده آمریکا یک خرچنگ آبی شناسایی شده است که با توجه به رنگ منحصر به فردی که دارد مورد توجه بسیاری از رسانه‌ها قرار گرفته است. این خرچنگ برای بازدید عموم به یک آکواریوم محلی منتقل شده است. به گفته محققان ممکن است یک جهش ژنتیکی نادر موجب شده خرچنگ شاهی قرمز به رنگ آبی تغییر پیدا کند و هنوز علت این پدیده بسیار نادر شناخته نشده است.

4 ـ ماهی جراح یا Blue Tang از جمله ماهی‌های ساکن آب‌های ساحلی و تپه‌های مرجانی است. تغییر رنگ این ماهی نشانه‌ای از بلوغ این آبزی است. این ماهی در سنین جوانی به رنگ زرد است و روی سطح بدن آن نقاط آبی رنگی دیده می‌شود. در بزرگسالی این ماهی تغییر رنگ داده و به رنگ آبی دیده می‌شود. با توجه به برآمدگی‌های بسیار تیزی که روی هر سمت از دم این ماهی‌ها وجود دارد که شباهت زیادی به چاقوی جراحی دارد به این ماهی جراح گفته می‌شود. این ماهی با استفاده از دم خود ضربات سنگینی به دشمن وارد می‌کند.

‌‌ BBC / مترجم: فرانک فراهانی‌جم