با خسرو معتضد، مورخ مشهور برنامه‌های تلویزیون
تاریخ را فاتحان ننوشته‌اند
خسرو معتضد، همان کسی است که در تلویزیون تاریخ می‌گوید. موافقان و مخالفانی دارد. کلا تاریخ موضوع مناقشه‌برانگیزی است. آن قدر این کلاف در هم پیچیده است که بعضی‌ها اصلا بی‌خیالش می‌شوند. می‌گویند: «همه‌اش دروغ است.» یا «همه‌شان دروغ می‌گویند.» ولی همین بعضی‌ها، عاشق روایت‌های عجیب و غریب تاریخی هستند. بگذارید اطمینان بدهم پینگ‌پنگ کردن با معتضد سخت‌ترین کار دنیاست. جواب کوتاه دادن، برای مردی که عاشق تاریخ تعریف کردن است اصلا مقدور نیست.
تعریف؟
نقل‌کننده تاریخ به مردم ایران.
معتضد یعنی چه؟
بازوهای به هم فشرده شده.
پدرتان نظامی بود؟
بله. پزشک ارتش.
چرا تاریخ خواندید؟
خانه‌مان پر از کتاب‌های قدیمی بود. به زبان‌های روسی، فرانسه و فارسی.
به خاطر کتاب‌ها تاریخ خواندید؟
عموهایم هفتاد و هشتاد ساله بودند و از تاریخ می‌گفتند. علاقه‌مند شدم. عباس پرویز هم معلمم بود.
تاریخ را فاتحان مینویسند؟
نه. این دروغ است.
چرا؟
ناشی از تنبلی ماست. منابع متعددی از هر واقعه تاریخی نوشته شده است.
ولی تاریخ‌نگارها در خدمت پادشاهان بوده‌اند.
تاریخ حمله مغول را مغول‌ها ننوشته‌اند، ما مغلوب‌ها نوشته‌ایم.
بزرگ‌ترین دروغگوی تاریخ کیست؟
نداریم.
دکتر گوبلز دروغ می‌گفت...
وزیر تبلیغات آلمان. او هم دروغ نمی‌گفت. اغراق می‌کرد.
یعنی چه؟
ارقام را بالا و پایین می‌کرد.
ناپلئون؟
مرد بزرگی بود.
کار بزرگش چه بود؟
کد ناپلئون. قانون‌ها را ساده‌نویسی کرد و در 166 جنگ پیروز شد.
با ما خوب نبود.
خیلی بد بود. قرارداد فینکن اشتاین را بعد از یک ماه زیر پا گذاشت.
نتیجه‌اش چه بود؟
قفقاز را از ما گرفت. فرانسوی‌ها در تاریخ به ما زیاد خیانت کردند.
اسکندر مقدونی؟
یک نظامی سلحشور و فاسدالاخلاق. نابغه هم نبود.
ایرج افشار؟
خیلی زحمت کشید. مدیونش هستم.
کلکسیون دست‌خط‌های تاریخی دارید؟
نه. علاقه‌ای ندارم.
اصلا؟
یک سری دست‌خط مربوط به قضیه نفت دارم. مربوط به مصدق است.
عکس چطور؟
عکس و فیلم تاریخی زیاد دارم. عکس بازم.
از دست دادنشان سخت است؟
تجربه‌اش را دارم. هنوز در داغش می‌سوزم.
کی؟
از خارج کلی فیلم به دست آوردم. دربار از من گرفت و دیگر پس نداد.
باید به نژاد آریایی‌مان افتخار کنیم؟
اگر نژادپرستانه نباشد بله.
چرا؟
فرهیخته و آبادگر و مخالف جنگ بوده‌ایم.
ولی بعضی‌ها این نظر را قبول ندارند.
حسودند. به دنبال تجزیه هستند.
چه باید کرد؟
رادیو تلویزیون جواب آنها را نمی‌دهد. وظیفه رسانه‌هاست مبارزه کنند.
تاریخ‌نگاری ما به روز است؟
نه. حمایتی نمی‌شود.
سفرنامه‌نویسی؟
در همین کتابخانه ملی سفرنامه‌های بیشماری هست که هنوز به فارسی ترجمه نشده.
چرا؟
ناشران بی‌رغبت هستند.
تاریخ جنگ؟
در دانشگاه دفاع ملی آمریکا با ژنرال‌های عراقی مصاحبه کرده‌اند. بهترین منبع است برای بررسی دفاع مقدس.
چطور؟
گفته‌اند که عراق و فرانسه می‌خواستند تهران را بمباران شیمیایی کنند.
واقعا؟
این کتاب باید جای 2000 نسخه یک میلیون نسخه چاپ شود.
مردم ما کتابخوان نیستند آخر.
همین تلویزیون در هفته دفاع مقدس می‌تواند بیاید این طور تاریخ بگوید به جای خیلی از برنامه‌ها.
کنکور؟
شاگرد سوم شدم.
رتبه خوبی است.
10 صفحه جواب نوشتم. آن وقت‌ها تستی نبود.
تلخ‌ترین اتفاق تاریخ معاصر ایران؟
جنگ عراق علیه ایران.
تلخ‌ترین حادثه قرن 21 تا امروز؟
پدیده ننگین داعش. طناب دور گردن زن‌ها می‌بندند و می‌فروشندشان.
انگار در گذشته زندگی می‌کنند.
توهینی که به یک زن در خاورمیانه می‌شود توهین به همه زن‌های دنیاست.
آیندگان درباره امروز ما چه مینویسند؟
گرفتاریم ما.
گرفتار چه؟
یک تحریم وحشیانه.
تاریخ شبیه قصه نیست؟
ابدا نیست. واقعیت است.
کودتای 32؟
کودتا نیست.
پس چیست؟
کودتا ـ قائله است.
از چه نظر؟
دولت هم مقصر بود. نتوانست مدیریت کند.
توطئه آمریکا بود؟
این طور نبود که بیاید و بشکن بزند، بعد کودتا شود.
پس چه بود؟
پول نداشتیم. حزب توده هم پدر مملکت را درآورده بود.
برای رادیو، نمایشنامه نوشته‌اید؟
سال‌های سال داستان شب می‌نوشتم.
فرقش با تاریخ چیست؟
نمایشنامه، تاریخ را ملودرام می‌کند.
ثریا؟
هیچ استعدادی در سینما نداشت. در بچگی هم زشت و چاق بود. بعدا زیبا شد.
ولی گویا در ایران طرفدار داشته است.
احمدشاه هم بی‌عرضه بود، ولی چون زیبا بود دوستش داشتند.
فوزیه؟
زنی بی‌احساس. شاه را از زن‌ها بیزار کرد.
چطور بیزارش کرد؟
شاه را یک دفعه ترک کرد. تنبل بزرگ تاریخ بود این زن.
دوست دارید رویدادهای زمین را از یک سیاره دیگر نگاه کنید؟
نه. همین جا خوب است. آیپد در 10 دقیقه من را از هر حادثه‌ای مطلع می‌کند.
اهل کجای تهرانید؟
چراغ‌برق متولد شدم. بعد همه‌اش در سفر بودیم.
تهران را در کدام دوره‌اش بیشتر دوست دارید؟
همین حالا.
چرا؟
چون همان طور که دوست دارم زندگی می‌کنم و لذت می‌برم.
آخرین کتابی که خریدید؟
همین امروز یک دلال برایم فرستاد. کتاب 70 تومانی 37 هزار تومان برایم آب خورد.
با شکوه‌ترین روز تهران؟
دوازدهم بهمن 57. پنج میلیون نفر رفتند استقبال امام.
پهلوی‌ها واقعا با هخامنشی‌ها ارتباطی داشتند؟
نه بابا.
حسنی هم داشتند؟
وضعیت در دوره قاجار آن‌قدر وخیم بود که رضاشاه با برقراری امنیت آمد و محبوب شد.
پسرش چه؟
واهمه‌ای ندارم بگویم بعد از تبعید رضاشاه مردم دور پسرش جمع شدند.
چرا؟
از بس از روس و انگلیس بدشان می‌آمد به شاه دل بستند. قحطی و گرسنگی و تیفوس بود.
چرا دورش را خالی کردند؟
دینش را به مردم فراموش کرد. دشمنی روسیه هم بود. برای همین وقتی رفت همه خوشحال بودند.
بهترین تاریخ‌نویس ایران؟
دکتر ابراهیم تیموری.
آنهایی که ایران نیستند چه؟
هرکدام نقطه ضعفی دارند.
چه نقطه ضعفی؟
یکی بهایی است. یکی چپ است، یکی راست است، یکی طرف روس است و یکی طرف انگلیس.
کدام واقعه تاریخی اشک شما را در می‌آورد؟
فتنه افغان. فتنه مغول و سوم شهریور.
آینده روشن است؟
روشن است.
اگر؟
اگر تاریخ بخوانیم. اعضای دولت یازدهم نمی‌خوانند.
از کجا فهمیدید؟
هیچ زمامداری تاکنون نان را 40 درصد گران نکرده بود.
توصیه‌تان چیست؟
تاریخ ایران را نخوانند توی کارشان می‌مانند.
وقتی جوان بودید عاشق شدید؟
بله.
برایش از تاریخ گفتید؟
هنوز هم می‌گویم. پدرش را درآورده‌ام.
آخرین کشف تاریخی‌تان؟
فهمیدم آنتونی شرلی شیاد بوده است و اموال شاه عباس را فروخت.
مهاجران لهستانی؟
بی‌آزار و مظلوم و نجیب. طعمه شوروی شدند. خوشحالم که روحیه‌شان بازگشته است.
لاله‌زار؟
عاشقش هستم. ولی به تسخیر سیم برق درآمده است. زیباترین خیابان شهر.
خاطره‌ای دارید؟
فراوان. از کافه قنادی فرد. شب‌جمعه‌ها همه تهران می‌آمدند پیاده‌روی.
پیاده‌روی؟
بله. فراوان هم منجر به ازدواج می‌شد. همدیگر را می‌دیدند.
ساختش مربوط به کی است؟
ناصرالدین شاه.
قاجارها هم به آن توجه داشتند؟
بله. در زمان مظفرالدین شاه زنانه، مردانه شد. زن‌ها یک طرف و مردها یک طرف.
الناز اسکندری / چمدان (ضمیمه آخر هفته روزنامه جام جم)
محمد
۱۵:۴۴ - ۱۴۰۲/۰۶/۳۰
داداش ببین وقتی میگن تاریخ رو فاتحان مینویسند منظور این نیست که تاریخ رو خود اونا نوشتن وقتی کسی کشوری رو فتح میکنه انقلابی میکنه یا کاری بزرگ انجام میده اسمش میره تو تاریخ و انگار اونا با مار هاشون تاریخ رو یه جورایی نوشتن
پاسخ
تازه ها
پیشنهاد سردبیر
در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
استبداد و اغتشاش آمریکایی برای چپاول ملت‌ها
در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
نشانه‌های هراس آمریکا از نفوذ ایران در منطقه
سید رضا صدرالحسینی در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح کرد
ائتلاف عربی-اسلامی علیه تهدیدات منطقه‌ای
در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
نتانیاهو آب در هاون می‌کوبد
گفت و گو
سیر تا پیاز حواشی کشتی در گفتوگوی اختصاصی «جامجم» با عباس جدیدی مطرح شد
تابلوی ورودممنوع جلوی تیم ملی
حسن فضلا...، نماینده پارلمان لبنان در گفتوگو با جامجم:
خواب تلآویو در سوریه تعبیر نخواهد شد
دختر خانواده: اگر مادر نبود، پدرم فرهنگ جولایی نمیشد
پای حرفهای یک خانواده رادیویی
درگفت‌وگو با رئیس دانشکده الهیات دانشگاه الزهرا ابعاد بیانات رهبر انقلاب درخصوص تقلید زنان از مجتهد زن را بررسی کرده‌ایم