«راه شب»؛ 40 سال شب‌نشینی خودمانی با رادیو

این برنامه نزدیک 40 سال است که مهمان مخاطبان خود بوده و در این مسیر توانسته بسیاری را با خود همراه کند. راه شب را می‌توان یکی از قدیمی‌ترین برنامه‌های رادیو که همچنان روی آنتن قرار دارد، عنوان کرد.

همراهی با مخاطب

مهدی ساعی، یکی از تهیه‌کنندگان برنامه راه شب است. وی چندسالی است که تهیه‌کننده گروه ایران و فرهنگ رادیو ایران است و در تهیه برنامه‌های مخاطب‌محور و تعاملی تجربه دارد، او تهیه‌کننده برنامه سه‌شنبه‌شب‌های راه شب است.

ساعی برنامه راه شب را دارای ویژگی‌های خاص برنامه‌سازی و فرصتی برای طرح محتواهای شنیدنی در قالب‌های ویژه شب می‌داند و می‌گوید: یکی از گفتارهای مورد علاقه مخاطبان در شب، ضرب‌المثل‌ها و داستان‌هاست. بسیاری از ما تاکنون ضرب‌المثل‌های زیادی شنیده‌ایم، اما شاید از پیشینه آن و چرایی استفاده از عبارات و جملات خاص در ضرب‌المثل‌ها بی‌اطلاع باشیم. این برنامه تلاش می‌کند تا مردم را با ضرب‌المثل‌های رایج در فرهنگ عامه بیشتر آشنا کند.

وی می‌افزاید: برنامه راه شب سه‌شنبه‌شب‌ها را که بنده تهیه می‌کنم، داوود حیدری و ویدا شهشهانی اجرا می‌کنند. این دو گوینده توانمند رادیو، علاوه بر گویندگی، در بخش‌هایی از برنامه آیتم‌های نمایشی را بازی می‌کنند.

ساعی تصریح می‌کند: یکی از بخش‌های پرمخاطب برنامه راه شب سه‌شنبه‌شب‌ها، بخش گردشگری است که در این بخش، از موسیقی مناطق مختلف کشور بهره‌برداری شده و در خلال آن، به معرفی جاذبه‌های گردشگری استان‌های مختلف می‌پردازیم.

وی خاطرنشان می‌کند: بیان نکات اخلاقی در آن ساعات که راه شب پخش می‌شود، بیشترین تاثیر را دارد. بنابراین راه شب نیز می‌کوشد تا در فرصت‌های مناسب، نکات اخلاقی را در قالب جملات کوتاه و با پرداخت هنری مناسب تقدیم شنوندگان محترم رادیو ایران کند.

ساعی ادامه می‌دهد: یکی از پل‌های ارتباطی مردم با برنامه راه شب، گزارش‌هایی است که آقای نادرپور با حضور در اماکن و جاهایی که افرادی مشغول کارهای شبانه از جمله پرستاری، رانندگی و... هستند، تهیه می‌کند.

وی تصریح می‌کند: برنامه راه شب به معرفی شاعرانی می‌پردازد که به دلایلی مختلف برای شنوندگان شناخته‌شده نیستند. برخی از این شعرا از شاعران ساکن در شهرستان‌های کشور هستند که به دلیل دوری از پایتخت، فرصت کافی برای معرفی خود نداشته‌اند.

گپ و گفت خودمانی

مصطفی طالبیان که از سال 60 وارد رادیو شده، تاکنون 29 سال است که به صورت مستمر مسئول ارتباطات در برنامه راه شب است.

اگر مایل هستید با برنامه راه شب تماس بگیرید، شنونده سلام گرم و صمیمی مصطفی طالبیان خواهید بود. او حرف‌ها و گفته‌های مخاطبان را آماده پخش می‌کند.

طالبیان با توضیح این‌که راه شب، تریبونی برای شنیدن حرف‌های مردم است، می‌گوید: برنامه راه شب برنامه‌ای است که زمان طولانی‌ای از شب، شنوندگان را به تماس تلفنی و پیامک دعوت می‌کند تا مردم نیز حرف دل خود را به دیگر همراهان شب این برنامه رادیویی بگویند و هموطنانمان در دورترین نقاط کشور، همنشین شبانه این گپ و گفت خودمانی شوند.

مسئول ارتباطات برنامه راه شب درباره خاطرات خود از تماس‌های تلفنی مخاطبان می‌گوید: خاطرات خوبی از حرف‌های شنیدنی مخاطبان دارم. از ماجرای تماس دکتر فریدنی، پژوهشگر حوزه آبخیزداری که از سوئد تماس می‌گیرد و از نگرانی خود درباره وضع کمبود آب در ایران می‌گوید تا مادربزرگ پیر ساکن روستای حاجی‌آباد که قبلا هر شب و اخیرا یک شب در میان تماس می‌گیرد و شعرهای قدیمی می‌خواند.

یک فرصت خوب

داوود حیدری یکی از گویندگان برنامه راه شب است که از سال 1353 وارد رادیو شده و همکاری با راه شب را از سال 1366 و با اجرای نقش‌های مختلف در بخش‌های نمایشی این برنامه آغاز کرده است.

او می‌گوید: شنوندگانی که با برنامه تماس می‌گیرند، قصد همدلی و بیان مسائل و مشکلاتشان را دارند، بنابراین من در اجرای این برنامه تلاش می‌کنم تا همصحبت صمیمی‌شان باشم و حرف‌های آنها را بخوبی منتقل کنم.

وی می‌افزاید: شب، فرصت خوبی است برای خلوت کردن انسان با خود و بررسی این‌که در طول روز چه کار‌هایی انجام داده است تا بتواند خود را مواخذه کند. در این زمینه همراهی برنامه راه شب و بیان نکات اخلاقی، تاثیر بسیاری داشته و به همصحبتی بیشتر انسان با خودش کمک می‌کند.

حیدری تصریح می‌کند: برخی تماس‌های تلفنی و پیامک‌های مخاطبان راه شب برای من نکات آموزنده بسیاری دارد، درواقع ما در این برنامه فقط بازتاب‌دهنده این نکات و مطالب آموزنده هستیم.

شنوندگان نظرات خود را می‌گویند

معصومه پاکروان، نویسنده‌ای است که از سال 87 همکاری خود را با رادیو آغاز کرده است و تاکنون نویسندگی در برنامه‌های پرمخاطب رادیو ایران همچون جمعه ایرانی و اینجا ایران است را در کارنامه خود دارد.

او می‌گوید: راه شب، هر شب با یک موضوع مستقل مهمان شنوندگان می‌شود؛ موضوعاتی که غالبا مناسبتی بوده یا به دلیل رویدادهای جاری جامعه، مورد نظر قرار گرفته است. این موضوعات پس از تصویب در شورای گروه برنامه‌سازی در اختیار نویسنده برنامه قرار می‌گیرد تا متن برنامه را حول و حوش موضوع مصوب به رشته تحریر درآورد.

وی می‌افزاید: نویسندگی برای شب، هنری خاص و ویژه است که رادیو ایران این مسئولیت را به‌عهده افرادی گذاشته است که سابقه طولانی در نوشتن برای رادیو داشته‌اند. نوشتن مفاهیم عمیق و پرمحتوا در قالب جملات و عبارات عامیانه و صمیمی، هنر اصلی نویسندگی در برنامه راه شب رادیو ایران است.

پاکروان ادامه می‌دهد: بخشی از شنوندگان راه شب کسانی هستند که از یک روز پرکار و پراسترس فارغ شده‌اند و در حال شنیدن این برنامه‌اند، بنابراین متن‌های راه شب باید چنان آرامش‌بخش باشد که خستگی یک روز کاری را از تن خارج کند.

از سوی دیگر شنوندگان برنامه راه شب، افراد فعالی هستند که غالبا با برنامه در ارتباطند و دیدگاه‌های خود را مطرح می‌کنند. نوشتن برای چنین مخاطبانی نیازمند دقت و رعایت یکپارچگی متن در کل برنامه است؛ فکر می‌کنم نویسندگی در راه شب یکی از سخت‌ترین و حساس‌ترین تجربیات نویسندگی من است.

طرح مسائل اجتماعی

عباس سنجری، گزارشگر برنامه راه شب در سال 61 وارد رادیو شده و کار گزارشگری را با برنامه راه شب آغاز کرده است. او که عنوان گزارشگر برتر برنامه راه شب را از جشنواره رادیو در کارنامه خود دارد، همه گزارش‌های خود را با این جمله آغاز می‌کند که: «شنوندگان عزیز؛ برنامه راه شب، همصدای با شماست. از حضور و همراهی شما در تک‌تک لحظات شب سپاسگزاریم.»

سنجری درباره موضوعات مختلف گزارش‌های این برنامه می‌گوید: شنبه و یکشنبه‌شب‌ها، برنامه راه شب رویکرد فرهنگی دارد و به بیان مفاهیم فرهنگی و میراث فرهنگی امروز و گذشته کشورمان می‌پردازد. گفت‌وگو با چهره‌های هنرمند، پخش موسیقی ایرانی و نیز تحلیل ادبی از محورهای گزارش‌های برنامه راه شب در این دو شب است.

وی ادامه می‌دهد: در راه شب دوشنبه‌شب‌ها، گزارش‌هایی از حماسه و تلاش مردم ایران برای اقتدار نظام ایران اسلامی تولید و پخش می‌شود.

سه‌شنبه‌ها نیز گزارش‌های این برنامه رنگ اجتماعی به خود می‌گیرد. در این گزارش‌ها طرح مسائل اجتماعی و بیان دیدگاه‌های مردم و مسئولان انجام می‌شود.

گزارشگر برنامه راه شب می‌افزاید: چهارشنبه‌شب‌ها، گزارش‌های برنامه راه شب به مسائل خانوادگی می‌پردازد. پنجشنبه‌شب‌ها نیز فرصت خوبی برای علاقه‌مندان به گزارش‌های معارفی است که شنونده راه شب باشند. جمعه‌شب‌ها هم گزارش‌های دانش‌محور روی آنتن می‌رود.

بخش‌های دیگر

برنامه راه شب، در ابتدای بامداد، سری به استان‌های مختلف کشور می‌زند و در بخش «احوالپرسی»، جویای احوال مردم ساکن در دورترین نقاط کشور می‌شود. در این بخش، گزارشگران حاضر در مراکز استان‌ها سراغ مردم همشهری و هم‌روستایی خود رفته و از زبان آنها، فرهنگ بومی مردمی آن نقطه از کشور را معرفی می‌کنند.

«ملاقات در ساعت 1 و 1 دقیقه بامداد»، بخش دیگری از برنامه راه شب است که فرش قرمزی را پیش پای پیشکسوتان هنر و فرهنگ جامعه پهن می‌کند تا با حضور در این برنامه، به بیان خاطرات و حرف‌های ناگفته خود بپردازند.

بخش «کوچه خبر» در پایان هفته، فرصتی را برای علاقه‌مندان به اخبار روز فراهم می‌آورد تا در دل شب نیز از رویدادهای ایران و جهان بی‌خبر نباشند. خبرهای این بخش برنامه راه شب را میلاد سلطانعلی‌پور جمع‌آوری و اجرا می‌کند.

جمعه‌شب‌ها و پس از پایان یک روز تعطیل، آقای «عنصر المفید»، دانشمند و محقق چهارصد ساله‌ای که از همه چیز و همه جا خبر دارد، به جمع شب‌نشینی برنامه راه شب می‌آید و از تجربیات خود می‌گوید و شنوندگان نیز در تماس‌های تلفنی خود، ضمن شنیدن علوم ناشناخته! از وی، دقایقی را با شوخی و خنده سپری می‌کنند. عنصر المفید، شخصیت دانشمند و طناز برنامه راه شب، مجری بخش طنز برنامه راه شب جمعه‌هاست.

«نبض شب» نیز در دست برنامه راه شب است. «نبض شب»، عنوان بخش دیگری از این برنامه رادیویی است که عباس سنجری، گزارشگر قدیمی رادیو آن را آماده پخش می‌کند. او در دل شب سراغ افرادی می‌رود که مشغول کارهای فکری هستند و تلاش می‌کند مردم را با دیدگاه آنها آشنا کند.

«قطره‌ای از دریا» نیز بخش دیگر این برنامه رادیویی است که با حضور حجت‌الاسلام اتابکی، به بیان عامیانه مفاهیم و معارف دین می‌پردازد.

برنامه راه شب، هر شب از 30 دقیقه بامداد تا 2 و 30 دقیقه به صورت زنده از رادیو ایران پخش می‌شود.

مهدی زال‌زاده / قاب کوچک (ضمیمه شنبه روزنامه جام جم)