بازی عربستان در بازار نفت

روند سقوط بهای نفت پس از آن تشدید شد که سعودی‌ها در آخرین اجلاس اوپک با هر گونه تلاش برای کاهش صادرات و جلوگیری از افت قیمت نفت، مخالفت کردند و به این ترتیب به بازارهای جهانی اطمینان دادند که حجم عرضه نفت به‌هیچ عنوان کاهش نخواهد یافت.

در خصوص این رفتار سعودی‌ها و دوستان در بازار نفت دو تحلیل عمده وجود دارد؛ تحلیل نخست که غربی‌ها تمرکز بیشتری بر آن دارند، موید این مطلب است که کشورهای تولیدکننده نفت به رهبری عربستان نمی‌خواهند اشتباه سال‌های گذشته خود را در واگذاری بازار نفت به تولیدکنندگان غیراوپک تکرار کنند.

از این منظر، سعودی‌ها دیگر نمی‌خواهند سهم بازار خود را از دست دهند، حتی اگر قیمت نفت به 20 دلار در هر بشکه برسد.

بر پایه این تحلیل، جریانی در اوپک که عربستان آن را رهبری می‌کند، معتقد است آستانه قیمت نفت نباید در حدی باشد که تولید نفت شل، رقیب جدید نفت متعارف در جهان، را به لحاظ اقتصادی مقرون به‌صرفه سازد.

در مقابل تحلیل دیگری که غربی‌ها و سعودی‌ها خیلی اصرار دارند روی آن را سرپوش بگذارند، حاکی از آن است که کاهش قیمت نفت تلاشی هماهنگ از سوی عربستان و متحدانش و آمریکا برای تحت فشار قرار دادن ایران و روسیه به عنوان محور اصلی جبهه عقلانیت و حامیان اصلی دولت‌های مستقل منطقه از جمله سوریه است.

بر اساس این تحلیل، سعودی‌ها که در تمام جبهه‌های جنگ نیابتی خود علیه ایران متحمل شکست شده‌اند، این بار برای تحت فشار قرار دادن ایران به سلاح نفت روی آورده‌اند و قصد دارند از این طریق به اهداف خود دست پیدا کنند.

جمع‌بندی این دو دیدگاه نشان می‌دهد که رویکرد اول، هدف فرعی سعودی‌ها و رویکرد دوم، هدف اصلی آنها در اوضاع این روزهای بازار نفت است.

به عبارت دیگر به نظر می‌رسد آنها اهداف اصلی خود از اصرار بر کاهش قیمت نفت، یعنی تحت فشار قرار دادن ایران و روسیه را در پس توجیهاتی همچون ضرورت حفظ سهم بازار اوپک و جلوگیری از انقلاب نفت شل در بازارهای جهانی پنهان کرده‌اند اما آنچه مسلم است این که اگر سعودی‌ها این بار هم محاسباتشان مانند دفعات قبل باشد، بار دیگر بازی را باخته‌اند، زیرا موفقیت‌های ایران در منطقه تا به امروز هم چندان متکی به نفت و درآمدهای آن نبود، کما این‌که تحریم سنگین نفتی علیه ایران و کاهش ناگهانی صادرات کشورمان به یک‌سوم نیز نتوانست تغییری در سیاست‌های ایران و معادلات منطقه ایجاد کند.

حمید اسدی - جام‌جم