«خانه و مدرسه» برنامه‌ای برای مصونیت کودکان از اعتیاد

سال گذشته برنامه «خانه و مدرسه» در تهران به صورت پایلوت اجرا شد و امسال نیز به همه استان‌های کشور تسری یافته است. این برنامه دنبال چه اهدافی است؟

سال گذشته این برنامه در یک مهدکودک تحت نظر بهزیستی و یک مرکز پیش‌دبستانی تحت نظر آموزش و پرورش اجرا شد که بنا داشتیم اگر نتایج آن مثبت بود در سراسر کشور اجرا شود که چون نتایج موفقیت‌آمیز بود امسال این برنامه را سراسری کردیم.

نتایج سال پیش چه بود که می‌گویید برنامه موفقیت‌آمیز بود؟

پس از اتمام آموزش‌ها در این مهدکودک و آن مرکز پیش دبستانی ارزیابی‌هایی را انجام دادیم که نشان داد به اهدافمان دست یافته‌ایم. اهداف برنامه خانه و مدرسه این است که مهارت‌های ارتباطی میان اعضای خانواده را ارتقا دهد و رابطه میان خانواده و مدرسه را بهبود بخشد که سال گذشته بررسی‌ها نشان داد ارتباط درون خانواده و نیز روابط موثر میان خانه، مدرسه، مربیان و دانش‌آموزان بهبود یافته به طوری که خانواده‌ها اذعان داشتند این آموزش‌ها حتی به بهبود ارتباطات اجتماعی آنها نیز انجامیده است. این برنامه در ازبکستان، تاجیکستان و ترکمنستان هم اجرا شده که نتایج مشابهی نیز گزارش شده است.

با توجه به این که کودکان کمتر از هفت سال، بخشی از جامعه هدف هستند، چه محتوای آموزشی به آنها ارائه می‌شود تا با مفهوم اعتیاد و تبعات آن آشنا شوند، بدون این که این آموزش‌ها اثر منفی روی آنها داشته باشد؟

ما افزایش مهارت زندگی برای کودکان و افزایش مهارت‌های فرزندپروری را برای خانواده‌ها در دستور کار داریم و در قالبی عملی و غیرمستقیم، مطالب را آموزش می‌دهیم یعنی از طریق یکسری فعالیت‌های جذاب و سرگرمی‌هایی که مورد توجه کودکان است و با حضور اعضای خانواده و مربیان آنها انجام می‌شود به ایجاد شبکه‌ای از ارتباطات میان خانواده و مدرسه و کودکان کمک می‌کنیم.

کارشناسان همیشه می‌گویند علت گرایش افراد به مواد مخدر ناآگاهی آنها از اثرات مواد و تبعات اعتیاد نیست بلکه دلایلی چون کسب لذت، کنجکاوی و تلاش برای تفریح علت اصلی است. منظورم این است که گرچه آموزش‌هایی که شما ارائه می‌دهید یک نیاز جدی است، ولی آیا برنامه‌ای برای از بین بردن این سه حس قوی در افراد هم دارید؟

ستاد وظیفه ندارد در حوزه ایجاد نشاط اجتماعی ورود کند، ولی در تلاشیم از طریق برگزاری کارگروه‌های ویژه با حضور دستگاه‌های فرهنگی و پیشگیری، راهکارهایی را برای ایجاد نشاط در جامعه پیدا کنیم. مثلا وزارت ورزش و جوانان در این حوزه بسیار نقش دارد، که البته این که تا به حال چه اقدامی در این حوزه انجام داده محل سوال است.

آیا برنامه همکاری خانه و مدرسه سال آینده هم اجرا می‌شود؟

بله، البته به این شرط که نتایج به دست آمده را موفقیت‌آمیز ارزیابی کنیم. شک نداریم که ما برای مصون کردن افراد از اعتیاد باید به روش‌های ابتکاری و جدید دست بزنیم و بویژه برای آگاه‌سازی خانواده‌ها تلاش کنیم چون خانواده مهم‌ترین نهاد برای جامعه‌پذیر کردن کودک است و بیشترین نقش را در حوزه پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی و رفتارهای پرخطر دارد.

پس به اعتقاد شما مدرسه حق دارد، وقتی دانش‌آموزی معتاد می‌شود تقصیرها را به گردن خانواده او بیندازد؟

من از جانب مدرسه اظهارنظر نمی‌کنم، ولی معتقدم خانواده نسبت به مدرسه نقش موثرتری دارد. اما با این حال برای کاستن از آسیب اعتیاد در جمعیت دانش‌آموزی، تفاهم‌نامه‌ای با آموزش و پرورش داریم تا دانش‌آموزان پرخطر یا آنهایی که تجربه مصرف مواد را دارند از طریق آموزش و درمان تحت حمایت قرار بگیرند و بنا را بر این گذاشته‌ایم که از این پس هیچ دانش‌آموز معتادی از مدرسه اخراج نشود بلکه شناسایی و درمان شود.

آیا ستاد هنوز همان آمار 0.4 درصد برای شیوع اعتیاد میان دانش‌آموزان را قبول دارد؟

این آمار مربوط به دانش‌آموزانی است که شیشه مصرف می‌کنند، اما امسال با همکاری آموزش و پرورش طرح شیوع‌شناسی اعتیاد در حوزه دانش‌آموزی را در دستور کار داریم که به نظر می‌رسد تا قبل از تابستان سال آینده این طرح به مرحله اجرا درآید و آن وقت است که می‌شود با جمع‌بندی نتایج، آمار اعتیاد دانش‌آموزان را به روز کرد.

مریم خباز / گروه جامعه