ضرورت تغییر اولویت احزاب

سال‌هاست که این نقد به احزاب ایرانی وارد است که به تعبیر رییس‌جمهور، کرکره حزب را فقط در روزهای انتخابات بالا می‌کشند و پس از آن، فارغ از نتیجه رأی‌گیری، مسئولیتی در قبال شعارهای انتخاباتی خود ندارند.

در حالی‌که مهم‌ترین نگرانی‌های امروز کشورمان معطوف به حوزه اقتصاد و دستیابی به سطحی پایدار از توسعه است، احزاب کمترین برنامه را برای رفع دغدغه‌ها در این دو حوزه ارائه کرده و معمولا انرژی خود را صرف منازعات سیاسی روزمره‌ای می‌کنند که اگر نگوییم مخرب است، دست‌کم نقش مهمی در توسعه کشور ندارد.

با این حال، در اقدامی متفاوت با فرآیندهای پیشین فعالیت‌های حزبی، 24 حزب سیاسی دیروز در نامه‌ای به حسن روحانی رییس‌جمهور، خواهان رسیدگی به وضع محیط‌ زیست کشور و جلوگیری از تخریب آن شدند.

در این نامه هرچند راهکار و ایده تازه‌ای برای رفع نگرانی‌های زیست‌ محیطی مطرح نشده، اما همین که فعالان سیاسی کشور در یکی از معدود واکنش‌های غیرسیاسی خود طی سال‌های اخیر، یک موضوع مهم مربوط به توسعه کشور را هدف گرفته و حساسیت خود را نسبت به آن نشان داده‌اند، امیدوارکننده است.

به‌نظر می‌رسد استمرار این‌گونه واکنش‌ها و تشکیل اتاق‌فکر حزبی برای طرح راهکارهای تازه درباره مهار بحران‌های زیست محیطی، نه فقط می‌تواند بدبینی تاریخی جامعه ایران به احزاب را کاهش دهد، بلکه گام مثبتی برای رونق کنش‌های حزبی در کشور به‌شمار آمده و می‌تواند نگاه تک‌بُعدی و صرفا سیاسی احزاب را گسترش دهد.

آن‌گونه که وزیر کشور بتازگی گفته است، سه بحران «بیکاری، حاشیه‌نشینی و کمبود آب»، مهم‌ترین مشکلات کشور به‌شمار می‌آید؛ بحران‌هایی که دغدغه اصلی مردم را تشکیل داده و بی‌تردید مهار آنها به‌جای منازعه سیاسی، اجماع‌نظر ملی را می‌طلبد.

در چنین شرایطی، ورود احزاب به حوزه کاستن از نگرانی‌ها در این سه عرصه، می‌تواند ثمراتی بسیار بیشتر از مواجهه معمول سیاسی در بر داشته و زمینه لازم برای تشکیل جبهه‌های تازه سیاسی ایجاد کند؛ جبهه‌هایی که به‌جای مرزبندی‌های تعصب‌آمیز سیاسی، فرصتی برای همگرایی پیرامون حل مسائل پیش‌روی کشور ایجاد کرده و بحران‌های آبی، زیست‌ محیطی و معیشتی مردم را در اولویت پیگیری قرار دهد.

تجربه کشورهای توسعه‌یافته نشان می‌دهد احزاب در این کشورها ـ بویژه با افول نزاع ایدئولوژیک پس از جنگ سرد ـ با تمرکز بر مشکلات ملموس جامعه خود، از دغدغه‌های مالیاتی گرفته تا موضوع بیمه، بهداشت یا وام‌های بانکی، اعتماد افکار عمومی را جلب می‌کنند.

بر همین اساس بهتر است احزاب ایرانی نیز ضمن فاصله گرفتن از مرزبندی‌های سنتی رنگ‌باخته که بارها مورد نقد صاحب‌نظران قرار گرفته، نگرانی‌های افکار عمومی را مورد توجه قرار داده و با تجدیدنظر در اولویت‌های خود، در پایان دادن به انفعال حزبی و نیز تلاش برای رفع مشکلات واقعی کشور گام‌های بلندتری بردارند.

مصطفی انتظاری هروی - گروه سیاسی