مصر باستان در قرآن کریم

مصر در دوران سلسله های فراوان خود، فراعنه زیادی را در قلمرو خود مشاهده کرده که سلسله نوزدهم از جمله آن است. سلسله نوزدهم با حکومت رامسس اول وزیر اعظم سلسله هجدهم از سوی کاهنان مصر به قدرت می رسد. بعد از مرگ وی پسرش(ستی اول) به قدرت رسید که از اقدامات او می توان به ساخت معابد باشکوه خدای آزیریس در شهر آپیدوس اشاره کرد که بر دیوار های آن نام تمام فراعنه سلسله های قبل را می توان یافت که مهم ترین و معتبرترین منابع برای تاریخ مصر به حساب می آید.

پس از ستی اول، فرعون افسانه ای مصر یعنی رامسس دوم به تخت نشست که شهرت او به خاطر جنگ ها و بناها و معابد فراوانی است که از سوی وی ساخته شده و بیشتر این بنا ها با مجسمه های غول پیکر خود او تزئین شده اند. وی در طول 67 سال جنگ های زیادی برای به دست آوردن مناطق از دست رفته مصر انجام داد و شجاعت او در آن زمان در تمام بلاد به گوش می رسید. او در طول عمر خود دارای سه همسر به نام نفرتتی (ملکه بزرگ و معروف) و همسران دیگرش ایستنوفرت و مانته فرور است که از آنها 45 پسر و 60 دختر به جای ماند و 12 پسر او پیش از وی از دنیا رفتند. طبق روایات قرآن رامسس دوم ادعای خدایی کرد به گونه ای که در آیه 24 تا 25 سوره نازعات آمده: منم خدای بزرگ شما. خدا هم در اثر این غرور و سرکشی، او را به عقاب دنیا و آخرت گرفتار کرد. سال 1200 ق. م فرعون مصر (به احتمال زیاد رامسس دوم و به روایتی دیگر پسرش نرنپتاه) از زیاد شدن نسل قوم بنی اسرائیل به وحشت افتاد و دستور داد تمام کودکان پسر بنی اسرائیل را کشتند و مردان، زنان را برای ساخت معابد و بناها به بردگی می گرفتند، اما حضرت موسی از مرگ نجات یافت و توانست قوم خود را با اعجاز الهی از رود نیل عبور دهد(قسمت کم عمق دریای سرخ نزدیک ساحل نویبه در عربستان) و به کنعان(فلسطین کنونی) برگرداند؛ ولی فرعون که به دنبال آنها آمده بود در نیل غرق شد.(سوره بقره - آیه 49)

با کشف مومیایی هر دو فرعون (رامسس دوم و مرنپتاه) برخی این شبهات را مطرح کردند که چگونه با وجود غرق شدن فرعون در نیل، مومیایی او در خشکی کشف شده است. در جواب می توان گفت خداوند خطاب به فرعون در حال غرق فرمود: پس ما جسدت را برای عبرت آیندگان به ساحل می رسانیم.( سوره یونس - آیه 91)

در این آیه نکته مهمی است به این تعبیر که جسد فرعون با آن همه زره سنگین پس از غرق شدن باید به اعماق آب فرو می رفت؛ ولی خداوند برای این که مردم ساده لوح مصر او را از تبار خدایان می پنداشتند و برای این که نگویند او به سایر خدایان پیوست، جسد او را برای عبرت به ساحل رساند تا بدانند فرعون نیز بشری فانی بیش نیست.(اسرار تمدن مصر. ص 77)

جالب ترین آثار باقی مانده از عبور قوم بنی اسرائیل از مصر به عربستان از طریق دریای سرخ، کم عمق بودن محل عبور از دریاست به طوری که تصاویر ماهواره ای و هوایی آب های شفاف و کم عمق تر را نشان می دهد. جالب تر از آن آثار به جای مانده از لشکریان غرق شده مصری است که در بستر دریا به چشم می خورد. در این تصاویر چرخ ارابه ای به چشم می خورد و اندازه آن به نمونه چرخ های 3300 سال پیش است. تزئینات و آلیاژ به کار رفته در آن از وجود ارابه یک افسر مصری حکایت دارد. بعد از اکتشافات بعدی مقداری استخوان و ابزار آلات و ادوات پیدا شد که متعلق به لشکر مصر بود.(باستان شناسی مصر. صص 88 تا 90)

منابع:

1 ـ تمدن مصر باستان. ذوالفقاری علی. انتشارات گوهر اندیشه

2 ـ باستان شناسی قرآن کریم. قدرت سیدمحمدحسین و قدرت سیدمصطفی، انتشارات بیان جوان

3 ـ اسرار تمدن مصر باستان. محمد پناه بهنام. انتشارات سبزان

4 ـ تاریخ مصر باستان. خدادادیان اردشیر. سخن. 88

5 ـ مصر باستان. اسمیت برندا

6 ـ تمدن مصر باستان. رایش هارت هانس

عبدالرحمن رحیمی / جام جم