برگه های برنده و پاشنه های آشیل اردوغان

موضوع سفر به غزه و همچنین بحران با تل آویو بر سر حمله به کشتی مرمره این روزها در رسانه های ترکیه ای باز هم احیا شده است.

همین دو روز پیش بود که خبری با این عنوان در خبرگزاری آناتولی و سایر منابع خبری ترکیه منتشر شد: «نتانیاهو از غرامت کشتی مرمره طفره می رود.»

برگه غزه و مرمره

موضوع کشتی مرمره و حمله صهیونیست ها توسط کماندوهای واحد شایتت ۱۳ ارتش اسرائیل به آن که به کشته شدن 9 شهروند ترکیه ای منجر شد، در زمان خود (۳۱ مه ۲۰۱۰) مهم ترین محور خبری رسانه های جهان بود و به اذعان ناظران بین المللی توانست وجهه فراوانی را برای دولت ترکیه و حزب اسلامگرای عدالت و توسعه به دنبال داشته باشد، اما این موضوع در گیر و دار تحولات چند ساله اخیر جهان عرب و انقلاب های آن، به محاق فراموشی رفت. طرح مجدد آن با وجود تاکید دو طرف ترکیه ای و اسرائیلی بر بهبود روابط و افزایش تراز تجاری اسرائیل و ترکیه، در چارچوب کارکرد موضوع غزه برای دولت حاکم ترکیه قابل ارزیابی است.

در همین حال روزنامه ˈاستارˈ چاپ ترکیه نزدیک به محافل دولت آنکارا نوشت که ˈرجب طیب اردوغانˈ نخست وزیر این کشور در آینده نزدیک به ˈنوار غزه ˈ سفر خواهد کرد.

به گزارش ایرنا، این روزنامه ترک در خبری به نقل از ˈسعادت اوروچˈ مدیر اخبار خارجی این روزنامه نوشت: سفر اردوغان به غزه که قرار بود در ماه می سال گذشته انجام شود ، به علت تظاهرات مردمی که از پارک ˈگزیˈ در میدان ˈتقسیمˈ استانبول آغاز و سپس به تمامی این کشور سرایت کرد و همچنین رخدادهای داخلی مصر به تعویق افتاده بود.

روزنامه استار افزود: تاریخ قطعی سفر نخست وزیر ترکیه به غزه هنوز مشخص نشده، ولی برخی محافل از انجام این سفر در آینده نزدیک خبر می دهند .

اردوغان در ماه می سال گذشته پیش از سفر به واشنگتن و دیدار با ˈ باراک اوباما ˈ رییس جمهوری آمریکا قرار بود به نوار غزه سفر کند، ولی این سفر به درخواست واشنگتن به آینده موکول شده بود.

پس از بازگشت اردوغان از آمریکا نیز تا مدتی سفر وی به غزه در دستور کار بود، ولی به دلیل اعتراضات مردمی در ترکیه و وقایع داخلی مصر و به رغم گذشت یکسال هنوز این سفر انجام نشده است.

خوشبینی تل آویو به آشتی با آنکارا

این در حالی است که وزیر خارجه رژیم صهیونیستی اظهار خوش‌بینی کرد که آشتی میان این رژیم و ترکیه محقق شود.

به گزارش ایسنا، به نوشته روزنامه عبری زبان هاآرتص، "آویگدرو لیبرمن"، وزیر خارجه رژیم صهیونیستی در کنفرانس خبری در باکو پایتخت جمهوری آذربایجان عنوان داشت: من دلایلی را در اختیار دارم که نشان می‌دهد روابط میان اسرائیل و ترکیه به حالت طبیعی باز خواهد گشت. من بر این باورم که در آینده نزدیک اوضاع به حالت طبیعی باز می‌گردد و روابط میان ما بهتر خواهد شد.

هاآرتص گزارش داد: لیبرمن که در گذشته به شدت باهرگونه امتیازدهی به ترکیه به عنوان بخشی از روند آشتی میان آنکارا و تل آویو مخالف بود اما از زمانی که از چند ماه قبل تصدی پست وزارت خارجه را برعهده گرفته است به شدت از پایان بحران میان ترکیه و اسرائیل حمایت می‌کند.

این روزنامه عبری زبان نوشت: این سخنان لیبرمن با اظهارات مسئولان عاری رتبه ترکیه ظرف چند هفته اخیر همسو بوده است.

آتش تهیه مخالفان برای انتخابات

نتایج انتخابات اخیر شهرداری های ترکیه نشان دهد که رجب طیب اردوغان نخست وزیر ترکیه و هم حزبی هایش در عدالت و توسعه همچنان پایگاه مردمی مستحکمی دارند اما مخالفان آقای نخست وزیر و حزبش هم بیکار ننشسته اند و با آتش تهیه فساد مالی و فقدان آزادی های مدنی به استقبال این انتخابات رفته اند.

دولت باغچه لیˈ رهبر حزب مخالف ملی گرای ˈحرکت ملی ˈ ، ˈ رجب طیب اردوغان ˈ نخست وزیر ترکیه را به فساد مالی متهم کرد.

رهبر دومین حزب مخالف دولت ترکیه در مجلس ملی این کشور که در انتخابات شهرداری های در مقابل حزب حاکم ˈ عدالت و توسعه ˈ شکست خورد ، این مطلب را در نشستی حزبی در آنکارا بیان کرد.

حزب حرکت ملی در انتخابات شهرداری ها که ماه گذشته برگزار شد پس از احزاب عدالت و توسعه و جمهوری خواه خلق در رده سوم ایستاد.

باغچه لی با متهم کردن اردوغان به فساد مالی و ارتشا گفت : در صورتی که نخست وزیر ترکیه خود را از فساد مالی مبرا می داند به همراه پسرش در دادگاه حاضر شود.

وی با انتقاد از تحقیقات علیه دادستان هایی که در عملیات مبارزه با فساد مالی و ارتشاء نقش داشتند ، افزود : این امر از هراس دولت از تحقیقات در باره فساد مالی در این کشور نشان دارد.

باغچه لی با متهم کردن اردوغان به ترس از ملت گفت: اردوغان سعی در پوشاندن فساد مالی اعضای کابینه این کشور دارد.

در پی عملیات مبارزه با فساد مالی و ارتشاء در 26 آذر ماه گذشته از سوی پلیس و دادستان استانبول چهار وزیر سابق کابینه اردوغان از سمت خود استعفا کردند.

نام ˈبلال اردوغان ˈ فرزند نخست وزیر ترکیه نیز در پی این عملیات به اتهام فساد مالی مطرح شد.

مطبوعات، پاشنه آشیل عدالت و توسعه

چالش دیگر دولت عدالت و توسعه، انتقادهایی است که در زمینه حقوق بشری و به طور مشخص، وضعیت روزنامه نگاران این کشور بدان وارد است.

سازمان «فریدام هاوس» دو روز پیش گزارش سالانه خود در مورد آزادی مطبوعات در دنیا را منتشر نمود، در این گزارش آمده بود : روزنامه نگاران ترک در سایه اغتشاشات امسال ترکیه تحت فشار و محدودیت قرار گرفته اند و بدین ترتیب ترکیه نیز در کنار دولت هایی مانند لیبی، سودان و کره شمالی در لیست کشورهای ناقض آزادی مطبوعات قرار می‌گیرد.

به نظر می رسد گزارش فریدام هاوس برای مقام های ترکیه ای که خود را برای انتخابات آماده می کنند، گزنده و ناخوشایند بوده است.

به گزارش فارس، به نقل از «جیهان»، «احمد داوود اوغلو» وزیر خارجه ترکیه از گزارش سازمان «فریدام هاوس» انتقاد کرد و مدعی شد مطبوعات ترکیه از چنان آزادی برخوردارند که در هیچ جای دنیا نظیرش یافت نمی شود.

«داوود اوغلو» که در یک کنفرانس خبری مشترک با وزیر امور خارجه عمان « یوسف بن علوی» سخن می گفت، افزود: روزنامه‌نگاران در ترکیه از آزادی بهره می برند که هیچ یک از همکاران آنها در دولت های دیگر جهان آنرا تجربه نکرده اند.

وزیر خارجه ترکیه سپس از روزنامه نگاران ترک خواست نسبت به گزارش مذکور واکنش نشان دهند و از گنجاندن ترکیه در لیست کشورهای ناقض آزادی مطبوعات جلوگیری نمایند.

زمزمه های کاندیداتوری اردوغان

از سوی دیگر، ˈبلند آرینچˈ معاون نخست وزیر ترکیه در حالیکه حزب حاکم ˈعدالت و توسعهˈ نامزد خود را برای شرکت در انتخابات ریاست جمهوری این کشور معرفی نکرده است، گفت: شرایط نشان می دهد که زمینه ها برای نامزدی ˈرجب طیب اردوغانˈ در انتخابات ریاست جمهوری فراهم است.

به گزارش پایگاه خبری ˈحریتˈ، معاون نخست وزیر ترکیه افزود: اردوغان از 12 سال پیش تصدی پست نخست وزیری ترکیه را برعهده داشته و در این مدت با موفقیت عمل کرده و اکنون نیز شرایط برای نامزدی و انتخاب وی به عنوان رییس جمهوری جدید کشور مهیا است.

آرینچ با اشاره به اینکه شرایط موجود نامزدی اردوغان در انتخابات ریاست جمهوری ترکیه را ایجاب می کند ، اضافه کرد : اردوغان از هم اکنون به فکر آینده حزب و دولت آنکارا پس از انتخاب به عنوان رییس جمهوری ترکیه است.

معاون نخست وزیر ترکیه افزود: اردوغان پیش از اعلام نامزدی برای شرکت در انتخابات ریاست جمهوری که مرداد ماه آینده برگزار می شود ، مسایل مهمی همچون ضرورت حفظ ثبات سیاسی و اقتصادی ترکیه را بررسی و با کارشناسان مشاوره خواهد کرد.

وی گفت: تا 20 روز دیگر نتیجه مذاکرات رییس جمهوری و نخست وزیر ترکیه درباره نامزدی برای انتخابات ریاست جمهوری به نتیجه می رسد.

اختلاف هایی در دل عدالت و توسعه

گفتنی است که اردوغان با ختلافاتی درون حزبی نیز روبروست که می تواند در روند کاندیداتوری و تعیین مقام های آینده ترکیه موثر باشد.

پیشتر عنوان شده بود که محافلی خواهان ابقاء ˈعبدالله گلˈ در مقام ریاست جمهوری هستند و اردوغان نیز در صدد است تا عبدالله گل را متقاعد کند که در صورت انتخاب خود به ریاست جمهوری، گل رهبری حزب عدالت و توسعه و مقام نخست وزیری را بر عهده بگیرد.

با این وجود، عبدالله گل چندی پیش اعلام کرد که با جابجایی رییس جمهوری و نخست وزیر در ترکیه موافق نیست.

ˈمصطفی الیتاشˈ رییس گروه پارلمانی حزب حاکم عدالت و توسعه ترکیه در مجلس ملی این کشور نیز روز گذشته گفت: نامزد این حزب برای شرکت در انتخابات آتی ریاست جمهوری ترکیه در ماه جولای ( تیرماه ) معرفی خواهد شد.

انتخابات ریاست جمهوری ترکیه با شرکت نمایندگان احزاب مختلف 19 مرداد ماه برگزار می شود.

اردوغان و همسایگان

با این تفاسیر، اردوغان به اذعان بسیاری، با وجود پایگاه مردمی، آنقدر پاشنه آشیل دارد که ناگزیر باشد از برخی برگه ها برای تضمین موجودیت سیاسی خود در تحولات ترکیه استفاده کند؛ آنهم اردوغان و عدالت و توسعه ای که شعارهایش دستکم در عرصه سیاست خارجی و در ریگزار بی ثبات و امواج متلاطم خاورمیانه، گاهی سر از سیاست به صفر رساندن تنش با همسایگان در می آورد و چندی بعد به تنش حداکثری با همه همسایگان منجر می شود، از سوریه و عراق گرفته تا ارمنستان.

نخست وزیر ترکیه که حالا به دلایل متعدد از قبیل سیاست نسنجیده خود در قبال سوریه و حمایت از تروریست های مسلح، حمایت از اخوان المسلمین مصر و تنش بی سابقه با ژنرال های حاکم آن کشور و در بعد داخلی اتهام های فساد مالی از سوی مخالفان و چالش های سیاسی با دستگاه قضایی بر سر برخی آزادی ها مدنی و آمار بالای خبرنگاران زندانی در کشورش، همچنان در تیررس انتقادهای فرسایشی قرار دارد، تلاش می کند از برخی برگه های موجود و البته نه چندان تازه برای یارگیری های داخلی موثر تر استفاده کند و با دست پرتری به رقابت های انتخابات ریاست جمهوری که مرداد ماه آینده برگزار می شود، وارد شود.

سه ماه شاید برای اردوغان و هم حزبی هایش فرصت خوبی برای محکم کاری های سیاسی تا انتخابات ریاست جمهوری باشد، اما ترکیه را نمی توان تنها در بعد داخلی آن تحلیل کرد، همانگونه که سایر کشورهای خاورمیانه ای از این قاعده مستثنی نیستند. نباید از یاد برد که خاورمیانه سرزمین شن های روان و جابجایی های مداوم است، منطقه ای که تاریخ مصرف نمی کند، بلکه تولید می کند و معادلات آن می تواند بسیاری از معادله های قوای داخلی کشورها را نیز نه تنها در سطح منطقه بلکه در سرتاسر جهان، متاثر کند.