افزایش فشارهای غرب در آستانه مذاکرات

به گزارش جام‌جم، هرچند پیش از این واشنگتن نقش منفی در سناریوی مذاکره شش کشور با ایران را ایفا می‌کرد و حتی این کاخ سفید بود که توافق‌های 10 سال قبل ایران و اروپا بر سر پرونده هسته‌ای را برهم زد، اما گویی معادلات جدید بین‌المللی باعث شده تا این بار آمریکا یا حتی انگلیس خود را همراه با گفت‌وگوهای هسته‌ای نشان داده و این برخی کشورهای اروپایی باشند که بر طبل ناسازگاری کوفته و نقش منفی را در نمایشنامه دیپلماتیک از پیش طراحی‌شده بازی کنند.

تغییر موضع ناگهانی کشورهای 1+5 حتی برای رسانه‌های غربی نیز شگفت‌آور است، چنان که روزنامه گاردین در گزارشی نوشته «در ایران دیگر انگلیس «شیطان کوچک» نیست، فرانسه است... ایرانی‌ها می‌گویند کار، کار فرانسوی‌هاست.»

در تازه‌ترین موضعگیری‌ها در آستانه مذاکرات ژنو3 و درحالی که پیش از این تهران هشدار داده بود پیگیری سیاست تحریم تاثیری منفی بر سرنوشت گفت‌وگوها خواهد گذاشت، اتحادیه اروپا با ارائه اسنادی علیه هفت بانک و دو شرکت ایرانی که حکم دادگاه بدوی را برای خروج از تحریم‌های اتحادیه اروپایی گرفته بودند، با رأی دادگاه تجدیدنظر و تا صدور حکم نهایی به صورت موقت این شرکت‌ها را دوباره به فهرست تحریم‌ها بازگرداند.

به گزارش فارس، اتحادیه اروپا دلیل این امر را نظر دادگاه تجدیدنظر درباره تحریم این شرکت‌ها به بهانه ظن و گمان دخالت این شرکت‌ها در طرح‌های هسته‌ای ایران اعلام کرده است.

هرچند گفته می‌شود در دادگاه‌های بدوی اروپا شرکت‌های ایرانی استدلال کردند که این شرکت‌ها خصوصی بوده و هیچ سندی مبنی بر ارتباط آنها با پرونده هسته‌ای ایران وجود ندارد و به همین دلیل در دادگاه‌های بدوی به علت نبود مدارک علیه این شرکت‌ها، رای به نفع شرکت‌ها و بانک‌ها ایرانی صادر شد، اما اروپایی‌ها به دادگاه تجدید نظر در دادگاه عالی اتحادیه اروپا مدارکی علیه شرکت‌ها و بانک‌های ایرانی ارائه کرده‌اند و دادگاه تجدید نظر به صورت موقت دستور داده که تا صدور حکم قطعی این دادگاه و بررسی کامل مدارک، این بانک‌ها و شرکت‌ها دوباره به فهرست تحریم‌های اتحادیه اروپا بازگردند و تحریم علیه این شرکت‌ها دوباره برقرار شود.

کارشناسان تحریم معتقدند اتحادیه اروپا از برقراری دوباره این تحریم‌ها که عملا تحریم‌ها جدیدی نیز محسوب نمی‌شود و در قالب ظاهری مناقشات حقوقی قابل توجیه است، به عنوان یک تاکتیک و ابزار فشار بر ایران در مذاکرات هسته‌ای بهره می‌جوید.

برخی بر این عقیده‌اند که این تحریم‌ها در راستای تلاش اروپا برای دفاع از موقعیت خود در مذاکرات هسته‌ای است؛ موقعیتی که به‌دنبال انعطاف ظاهری واشنگتن، تاحدودی تضعیف شده است.

اما این فقط اروپایی‌ها نیستند که تلاش دارند تا از ابزار تحریم به‌عنوان راهکاری برای افزایش فشار بر تهران در آستانه مذاکرات ژنو3 استفاده کنند، بلکه واشنگتن نیز با محوریت کنگره، از همین راهکار استفاده کرده و تلاش دارد تا گفت‌وگوهای ایران و 1+5 را تحت‌تاثیر قرار دهد.

با وجود این در راستای نقش‌های تازه‌ای که آمریکا شاید به دلیل فشارهای افکار عمومی ایفا می‌کند، برخی مقامات ایالات متحده تلاش دارند تا نشان دهند برای ادامه مذاکرات هسته‌ای قصد ندارند به ایران فشار بیاورند.

در همین خصوص آن‌گونه که ایرنا گزارش داده است، دایان فاینستاین، رئیس کمیته اطلاعات سنا مخالفت شدید خود را با هرگونه اقدام در جهت تشدید تحریم‌های یکجانبه آمریکا علیه جمهوری اسلامی ایران همزمان با مذاکرات هسته‌ای اعلام کرده و گفته است: تا زمانی که جان کری تلاش می‌کند در زمینه برنامه هسته‌ای ایران به راه‌حلی دیپلماتیک برسد، تحریم‌های بیشتری نباید تصویب شود.

این درحالی است که سناتورهای دو حزب دموکرات و جمهوریخواه از جمله میچ مک کونل رهبر اقلیت‌ های جمهوریخواه سنا و نیز رابرت منندز رئیس کمیته روابط خارجی این مجلس تمایل دارند در راستای تصویب دور جدید تحریم‌های علیه ایران در دوره بازنگری لایحه اختیارات دفاع ملی آمریکا که طی چند روز آینده آغاز می‌شود با مجلس نمایندگان این کشور هم‌راستا شوند، اما فاینستاین معتقد است برهه زمانی کنونی برای این اقدام مناسب نیست.

وی ضمن ابراز تعجب از پافشاری برخی سناتورها بر تضعیف روند مذاکرات میان رهبران غربی و ایران گفت، افزودن تحریم‌های جدید به لایحه اختیارات دفاعی یا هر قانون دیگری نه تنها به توافقی بهتر با ایران منتهی نمی‌شود بلکه مانع از انعقاد هر گونه توافق خواهد شد.

گفته می‌شود دولت اوباما بشدت تلاش می‌کند از طریق لابی با هری رید رهبر اکثریت دموکرات‌های سنا و تیم جانسون رئیس کمیته بانکداری این مجلس، تصویب لایحه تحریم‌های بیشتر علیه ایران و نیز افزودن متمم‌های مرتبط با جمهوری اسلامی را تا پایان دور بعدی مذاکرات که قرار است چهارشنبه آغاز شود، به تعویق اندازد و حتی جان مک‌کین، سناتور جمهوریخواه که تاکنون حامی وضع تحریم‌های قبلی علیه ایران بود، با وجود ابراز تردید درباره اثربخشی سیاست فعلی باراک اوباما در قبال ایران، گفته است با ارائه فرصت دو ماهه برای پیشبرد مذاکرات موافق است.

اختلاف‌ها در واشنگتن درباره چگونگی مواجهه با رویکرد جدید تهران در مذاکرات هسته‌ای درحالی بالا گرفته که یک مقام ارشد آمریکایی از احتمال بالای توافق کشورهای 1+5 و ایران در مذاکرات بیست و نهم آبان خبر داده است.

به گزارش مهر، روزنامه هاآرتص بدون اشاره به نام این مقام ارشد آمریکایی به نقل از وی، از فشار کشورهای 1+5 بر کنگره آمریکا برای خودداری از تصویب تحریم‌های جدید علیه ایران خبر داده و با این حال گفته است: شماری از اعضای کنگره معتقدند با تحریم‌های بیشتر، ایران به نقطه تسلیم می‌رسد و برنامه خود را متوقف می‌کند اما من شخصا معتقد نیستم که تسلیم به این زودی‌ها باشد، این فرهنگ مقاومت است.

وی در مورد میزان منافعی که ایران در صورت نهایی شدن توافق با 1+5 به دست خواهد آورد نیز گفته است: در پیش‌نویس توافق پیشنهادی، کاهش موقت تحریم‌ها در مورد ایران مد نظر قرار گرفته است، اما فکر نمی‌کنم این مبلغ بیش از 15میلیارد دلار باشد.

مقامات آمریکایی در روزهای اخیر میزان دارایی‌های مسدودشده ایران در بانک‌های کشورهای مختلف را حدود 45 میلیارد دلار عنوان کرده‌اند. اکنون به دلیل آن‌که نمی‌خواهد در ذهن مردم جهان به‌عنوان برهم زننده گفت‌وگوها شناخته شود، این نقش را به اروپایی‌ها سپرده است.

چنین است که با توجه به مخالفت همیشگی رژیم صهیونیستی با مذاکرات هسته‌ای ایران و 1+5، کم نیستند کسانی که تاکید دارند، سیاست افزایش تحریم‌ها در آستانه مذاکرات ژنو3، در واقع تاکتیک لابی صهیونیستی برای به بن‌بست کشاندن گفت‌وگوهای هسته‌ای است و نقش نیابتی مذاکره‌کنندگان از طرف رژیم صهیونیستی چیزی جز ادامه همین راهبرد نیست.

در راستای همین تحلیل است که روزنامه هاآرتص از فشار بنیامین نتانیاهو بر فرانسه خبر داده و می‌نویسد: نتانیاهو از فرانسه خواسته تا از مواضع قبلی خود درباره برنامه هسته‌ای ایران کوتاه نیامده و از سبک شدن تحریم‌ها جلوگیری کند. به گزارش یونایتدپرس اینترنشنال، نتانیاهو با قدردانی از موضع رئیس‌جمهور فرانسه نسبت به پرونده هسته‌ای ایران اظهار امیدواری کرده که فرانسه در این خصوص از خود انعطاف نشان ندهد.

همزمان اکونومیست نیز خبر داده است که نتانیاهو با سران هر شش کشور عضو 1+5 تماس گرفته تا آنها را به اتخاذ موضعی سخت‌تر در قبال ایران وادارد. با این حال به نوشته این نشریه، «تحریم‌ها دستیابی به توافق را دشوارتر می‌کند، زیرا این تحریم‌ها حسن روحانی، رئیس‌جمهور و محمدجواد ظریف، وزیر خارجه و معتبرترین و سازنده‌ترین مذاکره‌کننده‌ای را که ایران می‌تواند داشته باشد تضعیف می‌کند.»

تشدید فشار لابی صهیونیستی برای اعمال فشار بیشتر بر تهران درحالی است که روزنامه آمریکایی نیویورک‌تایمز هشدار داده است، در صورت شکست احتمالی مذاکرات هسته‌ای در نتیجه تشدید تحریم‌ها، اسرائیل و تندروهای آمریکایی مسئول آن خواهند بود اما دیگران باید تاوان آن را بپردازند.

سیاست‌های دوگانه در قبال ایران به روایت کامرون

با وجود این هشدارها، نخست‌وزیر انگلیس نیز همراه با مواضع دولت فرانسه، در گفت‌وگویی با نشریه اماراتی الاتحاد تاکید کرده است: تحریم‌های ضد ایرانی کاهش نخواهد یافت.

به گزارش تسنیم، دیوید کامرون در این گفت‌وگو با یک رسانه عرب‌زبان که در کنترل بخش دیگری از مخالفان حل مساله هسته‌ای ایران است، اضافه کرده که «ما این خط مشی و سیاست را در قبال ایران در پیش گرفتیم که هم فشار را افزایش دهیم آن هم از طریق شدیدترین تحریم‌های تاریخی و از سوی دیگر مذاکرات سیاسی جدی را با ایران پی بگیریم و اگر چه اوضاع درباره ایران کمی بهتر شده اما تحریم‌ها به قوت خود باقی است و هرگز این وهم را برای کسی قابل تصور هم نمی‌کنیم که این تحریم‌ها کاهش یابد.»

توافق در ژنو3؛ کاهش تحریم‌ها و احترام به حقوق ایران

با همه این سنگ‌اندازی‌ها و اظهارنظرهای نه‌چندان امیدوارکننده درباره فرجام گفت‌وگوهای ژنو، ایتارتاس دیروز در گزارشی با اشاره به نتایج مثبت به دست آمده از دور قبلی مذاکرات ایران و گروه 1+5 در ژنو اعلام کرد: ایران و گروه 1+5 به توافق نهایی در باره مساله برنامه هسته‌ای این کشور نزدیک شده‌اند.

به گزارش ایرنا، این رسانه روسی به نقل از بن رودس معاون مشاور امنیت ملی آمریکا نوشته است: ایران و گروه 1+5 موفق شدند در مذاکرات ژنو نکات مورد اختلاف در مورد برنامه هسته‌ای ایران را رفع کنند و درمذاکرات هفته آینده هم می‌توانند در باره مرحله نخست موافقت‌نامه به توافق برسند.

دیروز وزیر خارجه روسیه تاکید کرد ایران و گروه 1+5 برای رسیدن به توافق هسته‌ای اختلاف اساسی ندارند.

به گزارش فارس و به نقل از راشا تودی، سرگئی لاوروف گفت: آنچه اکنون مورد نیاز است این که تفاهم بین خود را روی کاغذ بیاوریم و سند کنیم.

وی ابراز امیدواری کرد مساله هسته‌ای ایران به دلیل این‌که گروه 1+5 مصمم به یافتن یک راه حل در دوره رئیس جمهوری جدید ایران است، به سرانجام برسد.

وی به تلویزیون «تی وی سی» روسیه گفت: ایرانی‌ها می‌گویند برای شفاف‌سازی و پاسخ به سوالات آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و رفع دلایلی که به تحریم‌های بین‌المللی منجر شده، به یک سال زمان نیاز دارند.

اما به نظر می‌رسد که کاهش تحریم‌های تهران، موضوعی است که در توافق پیش‌روی دو طرف در مذاکرات ژنو3 اهمیت قابل توجهی داشته و در همین راستا میکائیل بارون فون اونگرن اشترنبرگ سفیر آلمان در تهران تحریم‌های اعمال شده علیه ایران را به ضرر کشورش دانسته و به ایرنا گفته است: به محض برداشته شدن یا کاهش تحریم‌ها، همکاری‌های تجاری ایران و آلمان رونق یافته و شرایط به سال‌های گذشته بازخواهد گشت.

در کنار کاهش تحریم‌ها، نکته مهم‌تر، دفاع از حقوق هسته‌ای ایران است که وزیر امورخارجه کشورمان این موضوع را مورد تاکید قرار داده است.

محمدجواد ظریف در این‌باره تصریح کرده است: آنچه برای ما مهم است، این است که همه طرف‌ها به ایران که این حق خود را در زمینه غنی‌ سازی اعمال می‌کند احترام بگذارند و از تضییع حق ایران خودداری کنند.

به گزارش ایسنا، او افزوده است: موضوع غنی‌سازی در ایران خط قرمز ماست و ما خط قرمزهایمان در مذاکرات را حتما در نظر داریم و رعایت خواهیم کرد.

دیدار ظریف و اشتون پیش از دور تازه مذاکرات

در همین خصوص عضو ارشد تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای ایران هم با اشاره به این‌که مذاکرات سختی را پیش رو داریم، گفت: بدون تأمین حقوق مردم ایران توافقی حاصل نخواهد شد.

سید عباس عراقچی، معاون حقوقی و امور بین‌الملل وزارت امور خارجه در گفت‌وگو با مهر درباره گفت‌وگوی تلفنی که روز پنجشنبه با هلگا اشمید، معاون کاترین اشتون داشته است، اظهار کرد: در گفت‌وگوی تلفنی با خانم اشمید درباره هماهنگی مسائل اجرایی و دیدار آقای ظریف و خانم اشتون پیش از آغاز مذاکرات صحبت کردیم.

عراقچی درباره خبری به نقل از یک مقام آمریکایی مبنی بر این‌که دیدار اشتون و ظریف یک روز قبل از مذاکرات انجام خواهد شد، افزود: زمان این دیدار هنوز مشخص نیست اما طبق روال معمول مذاکرات، آنها قبل از شروع، دیداری خواهند داشت که این دیدار در قالب صبحانه یا شام کاری انجام می‌شود.

کوثری: دیپلماسی خارجی ایران، تهاجمی شود

در همین حال برخی صاحب‌نظران در داخل کشور، خواهان تغییر استراتژی مذاکره‌کنندگان هسته‌ای کشورمان شده و در همین زمینه اسماعیل کوثری عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس به جام‌جم گفت که راهبرد ایران در مذاکرات پیش رو باید تهاجمی باشد و نه تدافعی.

وی تاکید کرد: نباید فقط این دیدگاه پیگیری شود که ایران اعتماد طرف مقابل را جلب کند، بلکه باید به آنها یادآوری کرد که خودشان دارای کلاهک‌های هسته‌ای بوده و حتی آمریکا سابقه استفاده از آن را هم داشته، اما حالا آنها مدعی احتمال ساخت سلاح هسته‌ای در کشوری شده‌اند که آژانس بین‌المللی انرژی اتمی بر فعالیت‌های هسته‌ای آن نظارت داشته و بارها در گزارش‌های خود صلح‌آمیز بودن این برنامه‌ها را تائید کرده است.

وی با وجود تاکید بر حمایت‌های همه‌جانبه از تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای، افزود: نباید رفتارهایی شود که طرف مقابل احساس کند ما به این گفت‌وگوها نیاز داریم و نباید فضایی به‌وجود آید که رسانه‌های خارجی بنویسند در مقابل گام‌های اعتمادساز ایران، فقط قرار است بخش کوچکی از تحریم‌ها از بین برود.

او لغو تمامی تحریم‌ها و به‌رسمیت شناختن حقوق هسته‌ای ایران در چارچوب قوانین بین‌المللی را مورد تاکید قرار داد و با این حال درباره پیش‌بینی خود از مذاکرات هسته‌ای گفت تا زمانی که استکبار گفتار و رفتار خود در قبال حقوق کشورمان را اصلاح نکند، بعید است گفت‌وگوهای پیش‌رو به نتیجه‌ای برسد.

آمادگی جامعه مدنی ایران برای دفاع از حقوق هسته‌ای کشور

در همین حال فعالیت‌های خودجوش و غیردولتی برای دفاع از حقوق هسته‌ای ایران نیز افزایش یافته و در همین خصوص دانشجویان و نخبگان دانشگاه شریف دیروز با صدور نامه‌ای ‌خطاب به رئیس سازمان انرژی اتمی از وی دعوت کردند در حلقه انسانی که اطراف سایت فردو تشکیل می‌شود، حضور یابد.

این نامه درحالی منتشر شده که روز سه‌شنبه، حلقه انسانی به دور سایت هسته‌ای فردو با شعار «فردو قلب ما است» تشکیل خواهد شد.

همزمان با تشکیل این زنجیره نمادین دانشجویی، سیامک مره صدق، نماینده کلیمیان در مجلس از تجمع ایرانیان کلیمی در حمایت از مواضع اخیر ایران در مذاکرات با 1+5 در مقابل دفتر سازمان ملل در تهران خبر داد.

وی در گفت‌وگو با ایسنا درباره اهداف تجمع کلیمیان، یک روز پیش از مذاکرات ژنو3 بیان کرد: در این تجمع رسما اعلام می‌کنیم که منافع ما به عنوان جزئی از ملت بزرگ ایران همراه و همگام با منافع بقیه مردم ایران است و نیز حمایت خود را از مواضع بر حق و اصولی که در پی برخوردهای دیپلماتیک گرفته شده اعلام می‌کنیم و اعتقاد داریم چنانچه در این برخوردهای دیپلماتیک ملت ایران بتواند حق خود را به دست آورد خیلی خوب و مناسب است و چنانچه استکبار اجازه این را ندهد و نخواهد از راه دیپلماتیک حقوق ملت ایران را رعایت کند ما آماده هستیم که از تمامی راه‌های ممکن برای احقاق حقوق ملت ایران اقدام کنیم.

به منظور افزایش انسجام داخلی برای پیشرفت مذاکرات هسته‌ای، آن‌گونه که سخنگوی وزارت امورخارجه اعلام کرده، نمایندگان عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس امشب مهمان محمدجواد ظریف خواهند بود.

به نظر می‌رسد این دیدار به منظور نزدیک شدن دیدگاه نمایندگان مجلس و دستگاه دیپلماسی کشورمان در آستانه دور تازه گفت‌وگوهای هسته‌ای صورت می‌گیرد.

با این همه باید منتظر ماند و دید که نتیجه رایزنی‌های داخلی برای مواجهه با آنچه می‌توان تقسیم کار طرف مقابل برای به کرسی نشاندن حرف خود در گفت‌وگوهای پیش‌رو نامید، به چه نتیجه‌ای خواهد رسید و فرجام مذاکرات ژنو3 توافقی پایدار خواهد بود یا باز هم لبخند و سکوت؟!

مصطفی انتظاری هروی - گروه سیاسی