شکست 2 طرح بزرگ اقتصادی ـ هنری

به گزارش جام‌جم، هنوز هنردوستان برگزاری ناموفق اکسپوی آثار هنرهای تجسمی در سال گذشته را از یاد نبرده‌اند؛ اکسپویی که برای حمایت از اقتصاد هنر و با پشتوانه قانون مجلس شورای اسلامی برای خرید دستگاه‌های دولتی از محل 0.1 درصد بودجه فعالیت‌های عمرانی برگزار شد و با وجود نص صریح قانون و تلاش معاونت امور هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، این اکسپو در سال 1391 نتوانست به فروش مورد نظر دست یابد و سرانجام رقمی حدود یک میلیارد تومان فروخت. این اتفاق باعث شد تا بعد از اکسپو حتی ارشادی‌ها هم به بی‌توجهی نهادها و دستگاه‌های دولتی به خرید آثار هنری واکنش نشان دهند و لب به اعتراض بگشایند.

با چنین پیش‌فرضی، اداره کل هنرهای تجسمی وزارت ارشاد تصمیم گرفت برای حمایت از اقتصاد هنر به راه‌اندازی فروشگاه نگار برای فروش آثار تجسمی زیر یک میلیون تومان اقدام کند. از سوی دیگر اکسپوی مجازی یا همان پاویون هنر ایران هم برای فروش آنلاین آثار تجسمی راه‌اندازی شد. هر دو اتفاق در روز هجدهم اردیبهشت سال جاری با حضور معاون امور هنری وقت، حمید شاه‌آبادی محقق شد.

تعطیلی نگار و اکسپوی مجازی

حالا بعد از گذشت شش ماه اصغر امیرنیا، مدیر هنرهای تجسمی وزارت ارشاد به خبرنگار ما می‌گوید هر دوی این فروشگاه‌ها فعلا تعطیل شده ‌است. او می‌گوید: دوستانی که جدیدا به معاونت هنری ارشاد آمده‌اند، به این شکل فروش آثار هنری اعتقادی ندارند و معتقدند آثار تجسمی باید در حراج‌هایی مثل کریستیز عرضه شود. به همین دلیل هم فروشگاه نگار و هم اکسپوی مجازی را تعطیل کردند تا بعدها برایش فکری کنند.

امیرنیا معتقد است: ما از راه‌اندازی فروشگاه نگار و اکسپوی مجازی دو هدف را دنبال می‌کردیم؛ نخست اصالت هنر مدنظر بود. بسیاری از هنرمندان ما شاید این امکان را نداشته باشند که در گالری‌ها اثر بفروشند. فروشگاه نگار و اکسپوی مجازی نوعی بسترسازی عادلانه برای هنرمندان بود که درگیر باندبازی‌ها و دلالی‌های هنری نشوند. دوم این‌که خریدار آثار هنری از اصالت اثر مطمئن شود. ما می‌خواستیم از طریق فروش آثار هنری خریدار مطمئن شود که اثر اصل می‌خرد. با این سیستم هم فروشنده و هم خریدار امکان مناسبی داشتند.

مدیر هنرهای تجسمی وزارت ارشاد ادامه می‌دهد: البته هر کاری تا راه بیفتد و شکل بگیرد، قدری طول می‌کشد. با چنین فرضی ما در اکسپوی مجازی در حد معمول، فروش خوبی داشتیم و در ادامه راه قصد داشتیم با بانک‌ها و دستگاه‌ها برای خرید آثار هنری وارد مذاکره شویم که با تعطیلی اکسپوی مجازی این اتفاق منتفی شد.

فروش 2 تابلو در 6 ماه

بعد از راه‌اندازی فروشگاه نگار و اکسپوی مجازی، موسسه توسعه هنرهای تجسمی اجرای برنامه‌های این دو فروشگاه را به‌عهده داشت. عبدالرحیم سیاه کارزاده، مدیرعامل این موسسه درباره تعطیلی این دو مرکز به جام‌جم می‌گوید: فروشگاه نگار تعطیل نشده؛ بلکه محل آن از خیابان طالقانی به خیابان خارک، جنب تالار وحدت منتقل شده است و هم‌اکنون در گالری هنر ایران با 19 اثر برپاست. او با بیان این‌که از اول هم قصد داشتیم فروشگاه‌های هنری را به بخش خصوصی مثل گالری‌ها بدهیم، در پاسخ به این پرسش که فروشگاه نگار چه فرقی با یک گالری داشت، می‌گوید: فروشگاه نگار فقط به فروش آثار تجسمی می‌پردازد؛ در حالی که گالری‌ها می‌توانند نمایشگاهی فقط به منظور نمایش آثار داشته باشند. ضمنا در فروشگاه نگار سقف قیمت آثار یک میلیون تومان بود. بنابراین می‌توان گفت فروشگاه نگار هنرمندمحور است. سیاه کارزاده که در سخنانش تناقضاتی دیده می‌شود، درباره اکسپوی مجازی نیز می‌گوید: اکسپوی مجازی قرار بود در زمینه فروش بین‌المللی کار کند که این اتفاق به دلیل تحریم‌ها میسر نشده است.

حال پرسش اینجاست که اکسپوی مجازی یا برای فروش داخلی راه‌اندازی شد یا برای فروش آثار تجسمی به دیگر کشورها. اگر به منظور فروش داخلی این اتفاق افتاد، گالری‌ها همین کار را اکنون هم انجام می‌دهند، اما اگر هدف فروش خارجی بود، سیاستگذاران با چه توجیهی با علم به شرایط تحریم، اکسپوی مجازی را راه‌اندازی کردند؟

سیاه کارزاده با بیان این‌که صحبت ما هم این است که اقتصاد هنر در داخل مشکل دارد، می‌گوید: ما باید بخش خارجی اکسپوی مجازی را راه‌اندازی کنیم که به دلیل تحریم‌ها فعلا کار سختی است.

مدیرعامل موسسه توسعه هنرهای تجسمی که تاکید دارد اکسپوی مجازی تعطیل نشده، وقتی که می‌گوییم آقای امیرنیا گفته‌اند این فروشگاه تعطیل شده، می‌گوید: اگر ایشان می‌گویند تعطیل شده، حتما تعطیل شده است!

سیاه کارزاده درباره کل آثاری که در اکسپوی مجازی در طول شش ماه گذشته عرضه شده است، می‌گوید: حدود 66 اثر در این فروشگاه مجازی عرضه شد که در مجموع دو سه کار فروخته شد.

جدی گرفتن بخش خصوصی

چنین ارقامی خود گویای این است که این طرح‌ها چقدر با واقعیت اقتصاد هنر ایران فاصله دارد. در شرایطی که آثار ایرانی همه‌ساله در حراج‌های بزرگ جهان و منطقه مانند کریستیز جزو رکوردداران قیمت است و حتی میزان فروش آثار تجسمی در گالری‌ها و نگارخانه‌ها به مراتب بیش از این ارقام است، باید گفت اقدامات دولت در زمینه اقتصاد هنر تقریبا به شکست منجر شده است. شاید از همین روست که علی مرادخانی، معاون امور هنری وزیر ارشاد در چند وقت اخیر یکی از مخاطبان اصلی نمایشگاه‌های خصوصی شده است و در مصاحبه‌های گوناگون مدام از واگذاری اقتصاد هنر به بخش خصوصی و فراهم کردن شرایطی برای سرمایه‌گذاری در این بخش سخن می‌گوید.

سجاد روشنی ‌/‌ گروه فرهنگ و هنر