دلایل خشک شدن دهان

فقدان بزاق مشکل شایعی است و شاید چندان آزاردهنده نباشد، اما آن را نباید نادیده بگیرید. علائم و نشانه‌های خشکی دهان عبارتند از: احساس خشکی دهان، بزاق غلیظ و چسبنده، ایجاد زخم یا ترک پوست در گوشه دهان، بوی بد دهان، دشواری در بلع یا سخن گفتن، احساس سوزش یا خارش زبان، تغییر حس چشایی، افزایش پلاک‌های دندانی، افزایش پوسیدگی دندان و بیماری لثه.

خشکی مداوم دهان می‌تواند روی طعم غذا و حتی سلامت دندان‌های شما تاثیر بگذارد. گرچه عوامل بسیاری می‌توانند موجب خشکی دهان شوند، اما اغلب اوقات این حالت به علت عوارض جانبی داروها به وجود می‌آید.

بزاق دهان شما اعمال زیادی را انجام می‌دهد. از همه قابل توجه‌تر این است که بزاق صحبت کردن را آسان‌تر می‌کند. همچنین توانایی‌ احساس طعم غذا را افزایش می‌دهد، عمل بلع را آسان‌تر کرده و به هضم غذا کمک می‌کند. مواد معدنی موجود در بزاق به ترمیم مراحل اولیه پوسیدگی دندان کمک می‌کنند. بزاق با انجام اعمال زیر از پوسیدگی جلوگیری می‌کند:

در دهان فلوراید به دهان ملحق شده و به بالا بردن خواص ضدپوسیدگی آن کمک می‌کند. یک فرد بالغ سالم، روزانه حدود 1400 سی‌سی بزاق تولید می‌کند. معمولا فرد متوجه تولید بزاق نمی‌شود مگر وقتی که تولید آن بسیار کم شود. در این حالت خشکی دهان رخ می‌دهد.

زمانی تصور می‌شد خشکی دهان بخشی از کهولت سن است. امروزه مشخص شده که بیشتر موارد خشکی دهان به داروهای مصرفی توسط افراد سالمند ارتباط دارد و نه به سن آنها. خشکی دهان، عارضه جانبی بسیاری از داروهای رایج از قبیل بعضی از داروهای فرو‌ش‌ آزاد است. از جمله داروهایی که احتمال بیشتری دارد این مشکل را ایجاد کنند بعضی داروهای ضدافسردگی و اضطراب،آنتی‌هیستامین‌ها، داروهای ضدفشارخون، داروهای ضداسهال ، شل‌کننده‌های عضلانی، داروهای مورد استفاده در بی‌اختیاری ادرار و بیماری پارکینسون هستند. علت دیگر خشکی دهان درمان سرطان است. داروهای شیمی‌درمانی می‌توانند ماهیت بزاق و مقدار تولید آن را تغییر دهند و پرتودرمانی به ناحیه سر و گردن قادر است به غدد بزاقی لطمه وارد کند.

آسیب اعصاب نواحی سر و گردن به دنبال تصادف یا جراحی نیز موجب خشکی دهان می‌شود. دیگر حالت‌های مسبب خشکی دهان عبارتند از: مشکلات غدد بزاقی، اختلالات غدد درون‌ریز، بیماری آلزایمر، سکته مغزی و سندرم شوگرن که یک اختلال ایمنی است. علاوه بر اینها، دود کردن یا جویدن تنباکو روی تولید بزاق اثر گذاشته و خشکی دهان را تشدید می‌کند. خروپف و تنفس با دهان باز نیز در ایجاد مشکل دخیل هستند. برای تشخیص علت خشکی دهان لازم است پزشک یا دندانپزشک شما را معاینه کرده و در مورد سابقه داروهای مصرفی از شما سوالاتی بپرسند. گاهی اوقات آزمایش‌های خونی و تصویربرداری از غدد بزاقی برای تشخیص علت ضروری هستند.

اگر پزشک بر این عقیده باشد که دارو عامل خشکی دهان است، وی مقدار داروی شما را تعدیل می‌کند یا داروی دیگری را که فاقد عارضه است جایگزین آن می‌کند. اگر علت خشکی دهان یک اختلال طبی می‌باشد، درمان بیماری زمینه‌ای احتمالا سودمند خواهد بود. در صورتی که علت خشکی دهان مشخص نشود یا غیرقابل تغییر باشد، می‌توان با مکیدن آب‌نبات‌های سفت فاقد قند یا جویدن آدامس‌های بدون قند، خشکی دهان را بهبود بخشید. از مصرف آب‌نبات‌های با طعم لیمو بپرهیزید چون آنها بزاق را اسیدی کرده و خطر پوسیدگی دندان را افزایش می‌دهند. پزشک ممکن است تجویز داروی پیلوکارپین را در نظر بگیرد، این دارو تولید بزاق را تحریک می‌کند.

>> جام جم/ ضمیمه چاردیواری/ دکتر رضا وفایی‌مهر