آستیگماتیسم؛ نقصی‌که باید درمان شود

آستیگماتیسم نوعی اختلال شایع انکساری چشم است و زمانی به وجود می‌آید که سطح قرنیه یا عدسی چشم، شکل نامنظمی پیدا کند.

هنگامی که این ناهنجاری و انحنای غیرطبیعی در سطح قرنیه و عدسی چشم رخ دهد، چشم دیگر قادر به تمرکز صحیح نور بر شبکیه نیست، در نتیجه تصویر واضحی از اشیا و افراد دیده نمی‌شود. به همین علت تاری‌دید و نداشتن وضوح بینایی از مشکلات شایع در افراد مبتلا به آستیگماتیسم محسوب می‌شود.

چرا دچار آستیگماتیسم می‌شویم؟

آستیگماتیسم هنگامی به وجود می‌آید که انحنای لایه خارجی و شفاف جلوی چشم یعنی انحنای قرنیه یا عدسی چشم در دوطرف‌ آن با هم متفاوت است. به این ترتیب سطح قرنیه یا عدسی در بعضی نواحی مسطح‌تر یا منحنی‌تر از نواحی دیگر است که تاری دید ایجاد می‌کند.

دکتر حسینی در گفت‌وگو با «جام‌جم» تاکید می‌کند: اگر درجه آستیگماتیسم چشم فردی بالا باشد و در کاری که انجام دهد، اختلال ایجاد کند یا اگر کیفیت بینایی‌اش رضایت‌بخش نباشد، باید برای معاینه به متخصص چشم مراجعه کند.

نقصی که به ارث می‌رسد

اما چه کسانی بیشتر در معرض ابتلا به آستیگماتیسم چشمی هستند؟ طبق تحقیقات مشخص شده است بیشتر افراد مبتلا به آستیگماتیسم، این مشکل را به ارث برده‌اند. یعنی چشم پزشکان معتقدند در اغلب موارد آستیگماتیسم ریشه ارثی داشته و معمولا از هنگام تولد وجود دارد، علاوه بر آن صدمات وارده بر قرنیه نیز می‌تواند به آستیگماتیسم بویژه از نوع نامنظم منجر شود.

دکتر حسینی در این ارتباط توضیح می‌دهد: افراد دارای نمره‌های بالای آستیگماتیسم اغلب از تاری دید و تغییرشکل یافتگی تصویر اشیا شکایت دارند؛ هر چند مبتلایان به درجات خفیف آستیگماتیسم اغلب مشکل بینایی نداشته و ممکن است تنها از خستگی و احساس ناراحتی در چشم‌ها و سردرد شکایت داشته باشند، اما نکته مهم اینجاست که در افراد مبتلا به آستیگماتیسم، سطح قرنیه مانند توپ بسکتبال است، یعنی به عبارت دیگر دارای سطحی ناصاف است.

در حالی که قرنیه افراد با بینایی طبیعی مانند توپ فوتبال، صاف است. بر اثر این ناصافی‌ها، عدسی چشم و قرنیه قادر به تمرکز نور روی یک نقطه مشخص از شبکیه چشم نیست و در نتیجه تصاویر، تار دیده می‌شود.

این متخصص چشم اضافه می‌کند: البته اگر فردی دچار آسیب چشمی شود یا تحت عمل جراحی چشم قرار گیرد نیز ممکن است دچار آستیگماتیسم شود. همچنین ممکن است همراه با بیماری قوزقرنیه، دوبینی و آستیگماتیسم نیز به وجود آید. در قوزقرنیه، قرنیه فرد نازک‌تر می‌شود و حالت مخروطی شکل پیدا می‌کند. خوشبختانه بروز این بیماری در افراد بسیار کم است. البته مشکل بینایی بیمار مبتلا به قوزقرنیه با استفاده از عینک بر طرف نخواهد شد و در این حالت، استفاده از لنزهای تماسی برای این فرد بسیار مناسب است، اما باید در نظر گرفت که در آینده این بیمار نیاز به عمل‌جراحی پیوند قرنیه خواهد داشت.

نزدیک‌بینی و دوربینی

نکته مهمی که متخصصان چشم بر آن تاکید می‌کنند آن است که مبتلایان به آستیگماتیسم معمولا از مشکل نزدیک‌بینی یا دوربینی چشم هم رنج می‌برند.در بیماری نزدیک‌بینی و دوربینی نوعی عیب انکساری چشم وجود دارد که طی آن، چشم فرد قادر به تمرکز نورهای بازتاب شده از اشیای مختلف نیست.

در نتیجه فردی که مبتلا به آستیگماتیسم و نزدیک‌بینی یا دوربینی است، می‌تواند با مراجعه به اپتومتریست ، از عینک و لنز مخصوص برای رفع عیوب انکساری چشم خود استفاده کند.

به چشم‌هایتان زیاد فشار نیاورید

دکتر حسینی تاکید می‌کند: با توجه به این‌که هنوز محققان به علت قطعی مشکل آستیگماتیسم پی نبرده‌اند و مواردی که در ابتلا موثر تشخیص داده شده است، فقط شانس ابتلا به آن را بالا می‌برد.

آنچه قطعی و مسلم است این که مشکل آستیگماتیسم با گذشت زمان بدتر می‌شود و فرد مبتلا باید بر اساس تجویز پزشک، از عینک مخصوص یا لنز تماسی استفاده کند.از سوی دیگر افرادی که دچار مشکل آستیگماتیسم هستند، از فشار بیش از حد به چشم‌های خود باید به طور جدی خودداری کنند، مثلا برای مدت زمان طولانی با رایانه کار نکنند.

معاینه چشم؛ هر سه تا پنج سال

متخصصان چشم تاکید می‌کنند که انجام معاینات منظم چشم، راه مناسبی برای شناسایی تغییرات سطح بینایی است تا در صورت لزوم عینک یا لنز تماسی برای شخص تجویز شود یا شماره آن تصحیح شود.یک فرد بزرگسال سالم باید تا پنجاه سالگی هر سه تا پنج سال یک بار معاینه چشم انجام دهد و پس از پنجاه سالگی فواصل معاینات کمتر شود.

اگر شخصی دچار مشکلات انکساری مانند آستیگماتیسم باشد، هر دو سال یک بار یا به هر تعدادی که اپتومتریست (کارشناس بینایی‌سنجی) توصیه می کند،باید مراجعه داشته باشد. در صورت لزوم برای درمان آستیگماتیسم، روش جراحی، استفاده از عینک و لنز تماسی پیشنهاد می‌شود حتی آستیگماتیسم در برخی شرایط با لیزیک قابل اصلاح است و درمان‌های جدیدی نیز به وسیله لنزهای جدید و دستگاه‌های لیزیک برای اصلاح آستیگمات‌ بالا وجود دارد.

نکاتی که نباید فراموش کنید

دکتر حسینی توصیه می‌کند: در صورتی که آستیگماتیسم دارید و برای درمان آن از لنزهای تماسی استفاده می‌کنید، حتما دستورالعمل‌های لازم را برای تمیز نگه داشتن و نگهداری صحیح از لنزها رعایت کنید و بیش از حد مجاز از لنز استفاده نکنید. در هوای آلوده کمتر از لنز استفاده کنید، زیرا لنز، آلودگی‌های هوا را جذب می‌کند و بیماری‌ها و ناراحتی‌های چشمی را به وجود می‌آورد.

پونه شیرازی - گروه سلامت