فرسودگی ناشی از گرما

گاهی گرما اثراتش را به صورت کوتاه‌مدت و خوش‌خیم بروز می‌دهد؛ همچون ورم، گرفتگی عضلات یا عرق‌سوز شدن. گاهی اثرات ناشی از گرما جدی‌تر بوده و نیاز به بستری و توجه جدی دارد.

اثراتی که می‌تواند در فرد مشکل‌ساز شود به این شرح هستند:

سنکوپ: در افرادی که با گرما برخورد می‌کنند، در مراحل اولیه ممکن است در اثرگشادی رگ‌های پوست و از دست رفتن آب به دنبال تعریق، دچار افت ناگهانی فشار خون بشوند. افراد مسن و افرادی که عادت به آب و هوای گرم ندارند، بیشتر مستعد هستند. اگر فردی در هوای گرم از هوش رفت، او را به اورژانس برسانید؛ چرا که ممکن است مشکل جدی مانند مشکلات قلبی و سکته مغزی رخ داده باشد. اگر علت بروز سنکوپ گرمی هوا باشد با قرار دادن بیمار در معرض هوای خنک، استراحت‌کردن و نوشیدن مایعات، علائم بهبود می‌یابد.

برای درمان پس از دور کردن بیمار از محیط گرم باید وی را در معرض کولر، پنکه یا هر مولد سرمایی قرار داد. سریع مصدوم را در وضع خوابیده قرار دهید.

اگر می‌تواند چیزی بنوشد، مایعات دارای آب و نمک (دوغ) گزینه مناسبی است. افرادی که توان نوشیدن ندارند، بهتر است سرم نمکی برایشان تجویز شود.

خستگی یا فرسودگی گرمایی: این اختلال تنها احساس خستگی نیست. بیماران مبتلا به این شکل از گرمازدگی از سردرد، تهوع، استفراغ و گرفتگی عضلات شکایت دارند. دمای بدن این افراد افزایش یافته است؛ اما از 40 درجه نمی‌گذرد و هیچ تغییری در وضع هوشیاری و درک آنها دیده نمی‌شود.این افراد را باید از محیط گرم دور کرد. استراحت برای آنها ضروری است. بر اساس وضع افراد می‌توان برایشان مایعات خوراکی (دوغ) یا وریدی شروع کرد.

اگر بیمار فشار خون پایینی دارد، نیازمند بستری در بیمارستان به منظور دریافت مایعات وریدی است. بیشتر این مبتلایان اگر مشکل قلبی نداشته باشند و در بررسی آزمایشگاهی وضع آب و نمک خونشان خیلی بهم ریخته نباشد، قابل ترخیص هستند. اگر وضع ذهنی یا هوشیاری مصدوم دچار اختلال شده باید به تشخیص‌های بدتری فکر کرد.

ممکن است تعدادی از مبتلایان کم‌کم علائم درگیری مغز را نشان بدهند، بنابراین لازم است که آنها را در اورژانس برای چند ساعتی در نظر داشت.

اگر پس از نیم ساعت از شروع درمان وضع بیمار تغییر نکرد، لازم است اقدامات وسیع برای کاهش دمای بدن به کمتر از 39 درجه سانتی‌گراد آغاز شود.

استفاده از پنکه یا آب بر بدن می‌تواند دمای بدن آنها را کاهش دهد. آب به کار رفته نباید سرد باشد که به لرز بیمار منجر شود. لرز، عامل افزایش دمای بدن بوده و وضع را بدتر می‌کند.

به این منظور یا از آب خنک و جریان هوای گرم یا از آب ولرم و جریان هوای خنک استفاده می‌شود. با استفاده از این دو تکنیک احتمال لرز کاهش می‌یابد.

دکتر بهروز هاشمی - متخصص طب اورژانس