زخمی بر​ قرنیه چشم

البته دکتر فیروزه رحیمی چشم‌پزشک، فوق‌تخصص قرنیه و استاد دانشگاه علوم‌پزشکی تهران به جام‌جم می‌گوید: قرنیه بافت محکمی دارد، بنابراین معمولا میکروب‌های محیط بدون این‌که خراشی در این عضو ایجاد شده باشد، نمی‌توانند زخم عفونی در آن به وجود آورند که اگر این‌طور بود در چشم همه ما باید زخم عفونی قرنیه وجود داشت، چون چشم باز است و در معرض میکروب‌های محیط قرار دارد.

پلک‌ها، اولین محافظ قرنیه

پلک‌ها از قرنیه محافظت می‌کنند و وقتی شیئی به چشم نزدیک می‌شود، اولین مکانیسم دفاعی این است که فرد چشم‌هایش را می‌بندد.

دکتر رحیمی در این‌باره می‌گوید: می‌توان مهم‌ترین عامل حفاظتی از قرنیه را واکنش پلک‌زدن دانست، ولی از آنجا که قرنیه اولین سطح چشم و در معرض محیط بیرونی است، به هر حال احتمال صدمه آن وجود دارد.

وی ادامه می‌دهد: اصابت اجسام برنده می‌تواند باعث پارگی قرنیه شود که یکی از اورژانس‌های چشم‌پزشکی است و این پارگی باید هرچه سریع‌تر ترمیم شود. گاهی هم اصابت اجسامی مانند وسایل آرایشی، شاخه درخت و ناخن در سطح قرنیه خراشی ایجاد می‌کند.

قرنیه و 2 زخم دردسرساز

این چشم پزشک توضیح می‌دهد: زخم‌های قرنیه در بیشتر موارد استریل است و عفونت به آنها اضافه نمی‌شود، بنابراین سطح قرنیه بعد از مدتی ترمیم خواهد شد، ولی گاهی به دلیل آلودگی محیط، روی زخم میکروب می‌نشیند و زخم عفونی ایجاد می‌شود که درمانش سخت‌تر است. پس به هر دلیلی قرنیه زخم شود، احتمال اضافه شدن میکروب به آن وجود دارد.

لنزهای تماسی دلیل مهم ابتلا به زخم قرنیه

یکی از عوامل زمینه‌ساز زخم قرنیه، استفاده از لنزهای تماسی است. دکتر رحیمی در این‌باره تاکید می‌کند: استفاده از لنزهایی که تاریخ‌ مصر‌ف‌شان گذشته و خوابیدن با لنز، باعث می‌شود قرنیه با کمبود اکسیژن مواجه و دچار زخم شود و اگر عامل عفونت هم به دلیل رعایت نکردن بهداشت اضافه شود، زخم قرنیه عفونی خواهد شد.

این فوق‌تخصص قرنیه می‌افزاید: با وجودی که یکی از شایع‌ترین علت ایجاد زخم عفونی قرنیه، لنزهای تماسی است، لنزهای تماسی اصلا مسئول اولیه ایجاد این زخم نیستند و اگر فرد استفاده‌کننده از این لنزها نکته‌های بهداشتی را رعایت نکند با لنز بخوابد و از لنز کهنه تاریخ‌مصرف گذشته استفاده کند، زمینه را برای ایجاد زخم قرنیه و اضافه شدن عامل عفونت مهیا خواهد کرد.

خشکی چشم را هم جدی بگیرید

به گفته دکتر رحیمی، بعضی بیماری‌های زمینه‌ای در چشم، شرایط ایجاد زخم قرنیه را فراهم می‌کنند. مثلا خشکی چشم شدید می‌تواند باعث ایجاد زخم استریل روی قرنیه شود که احتمال عفونی‌شدن آن وجود دارد، بنابراین کسانی که به هر دلیل دچار خشکی چشم هستند باید برای درمان اقدام کنند.

زخم قرنیه درد دارد

قرنیه از رشته‌های عصبی تشکیل‌ شده و به نسبت سطحش شاید غنی‌ترین بافت‌های عصبی را دارد، بنابراین هرگونه زخم روی سطح آن درد شدیدی خواهد داشت.

این چشم ‌پزشک ادامه می‌دهد: وقتی زخم عفونی می‌شود، علاوه بر درد، کاهش دید هم اتفاق می‌افتد و چیزی نیست که فرد متوجه آن نشود.

وی درباره علت کاهش دید بیان می‌کند: قرنیه اولین سطحی است که برای دیدن استفاده می‌کنیم و برای این‌که تصویر روی شبکیه بیفتد، باید از قرنیه عبور کند پس اگر سالم نباشد، تصویری روی شبکیه ایجاد نمی‌شود که بتوانیم آن را ببینیم.

قرنیه محکم است؛ اما...

قرنیه از نظر سلولی بافت محکمی دارد، بنابراین معمولا میکروب‌های محیط، بدون این‌که خراشی ایجاد شده باشد، نمی‌توانند زخم عفونی در آن به وجود آورند، اما دکتر رحیمی می‌گوید: متاسفانه گاهی، بعضی ویروس‌ها مثل ویروس تبخال یا آدنوویروس‌ها مستقیم و بدون این‌که قبلا در قرنیه خراشی ایجاد شده باشد، می‌توانند باعث بروز زخم قرنیه شوند.

زخمی که درمان دارد

درمان زخم عفونی قرنیه، ابتدا با گرفتن نمونه از زخم است تا میکروبی که روی آن وجود دارد، شناخته شود. بعد از تعیین نوع میکروب، مصرف آنتی‌بیوتیک مناسب شروع می‌شود.

دکتر رحیمی با بیان این جمله‌ها ادامه می‌دهد: ترمیم زخم عفونی بسرعت ترمیم زخم استریل و تمیز نیست. البته در بسیاری موارد با درمان به موقع، زخم‌های عفونی هم کنترل می‌شود، ولی متاسفانه جای این زخم‌ها روی قرنیه باقی می‌ماند.

وی می‌افزاید: گاهی به علت این‌که چنین زخم‌هایی به درمان مقاوم است، بعد از ترمیم از آنها لک باقی می‌ماند که دید را بشدت مختل می‌کند. حتی اگر زخم به موقع کنترل نشود، می‌تواند باعث سوراخ شدن قرنیه شود و در این صورت مداخله‌های جراحی نیاز است. البته این سوراخ موقت ترمیم می‌شود، ولی بعد فرد نیاز به پیوند قرنیه خواهد داشت تا برای حفظ کره چشم، زخم‌ها و لکه‌های قرنیه از بین بروند.

زخم قرنیه شایع نیست

حتما با خواندن آنچه تا اینجا گفته شد، کلی نگران شده‌اید که مبادا دچار این زخم شوید، ولی خبر خوب این‌که به گفته دکتر رحیمی، زخم قرنیه شایع نیست و همه مردم به آن مبتلا نمی‌شوند. خوشبختانه موارد ابتلا به آن بسیار کم است و پزشکان در مطب، هر روز با بیمار مبتلا به این زخم روبه‌رو نیستند، چون علاوه بر پلک‌ها مکانیسم‌های دفاعی دیگری مانند وجود اشک خوب هم از قرنیه محافظت می‌کند، ولی اگر سطح قرنیه از اشک محروم یا مکانیسم پلک زدن مختل باشد، قرنیه در معرض خطر زیادی قرار می‌گیرد.

پیوند قرنیه

دکتر رحیمی معتقد است: در مواردی که عامل عفونت آنقدر شدید و مخرب باشد که بافت قرنیه را با وجود درمان‌های آنتی‌بیوتیکی خراب کند و قرنیه سوراخ شود، فرد، به‌طور اورژانس داوطلب تعویض و پیوند قرنیه خواهد شد.

او در ادامه می‌گوید: گاهی هم زخم عفونی کنترل و با آنتی‌بیوتیک درمان می‌شود، ولی از خود لک به جا می‌گذارد که وجود این لک مانع خوب دیدن فرد می‌شود. در این صورت دیگر شرایط اورژانسی نیست و در زمان مناسب پیوند قرنیه انجام می‌شود. زخم قرنیه شایع نیست، ولی با کمی توجه می‌توان درصد ابتلا به آن را پایین آورد.

زهرا سادات صفوی‌سهی - جام جم