افزایش قدرت مانور جمهوری اسلامی با مشارکت مردم در انتخابات

در ایران نیز بر اساس قانون اساسی اداره کشور از طریق اتکا به آرای عمومی انجام می‌شود و در نتیجه برگزاری انتخابات تبلور اراده و خواست مردم است.

این در حالی است که قانون اساسی ضوابط و محدوده این انتخاب را نیز مشخص کرده است تا کشور از مسیر اهداف حکومت اسلامی خارج نشود. حالا تا برگزاری انتخابات ریاست جمهوری فرصتی باقی نمانده و مردم فردا پای صندوق‌های رای مشارکت خود را در تصمیم‌گیری برای نظام نشان می‌دهند.

محمدصادق کوشکی استاد دانشگاه و کارشناس مسائل سیاسی در گفت‌وگو با «جام‌جم» معتقد است با انتخابات جمهوریت و اسلامیت نظام جاری می‌شود.

این عضو هیات علمی دانشگاه تهران در عین حال تاکید دارد که تائید نکردن غربی‌ها نمی‌تواند ملاک عمل نظام باشد و قطعا مشارکت مردم قدرت مانور نظام را در صحنه بین‌الملل افزایش می‌دهد. مشروح این گفت‌وگو را می‌خوانید.

ساز و کار انتخابات و تعیین رئیس‌جمهور در ایران بر پایه آرای مردم و تائید ولایت فقیه بنا شده است. فلسفه چنین ساز و کاری در چیست؟

از آنجا که مبنای نظام ما، مبنای دینی و عقیدتی است و ضمن این مبنا مشارکت مردم نیز تائیدشده است معنای جمهوری اسلامی باید به این گونه متبلور شود که رئیس‌جمهور به عنوان نماد اراده مردم در قوه مجریه با رای مردم انتخاب می‌شود؛ اما جنبه مشروعیت بخشی از جهت دینی به رئیس‌جمهور از سویی با تائید ولایت فقیه و رهبری معنا پیدا می‌کند. در واقع اسلامیت نظام با تنفیذ رهبری جاری می‌شود و جمهوریت مردم با مشارکت مردم در انتخاب رئیس‌جمهور.

در دوره‌های مختلف انتخابات بعضا دیده می‌شود که برخی برای نشان دادن انتقاد خود نسبت به برخی مسائل، از شرکت نکردن در انتخابات صحبت می‌کنند. آیا اصولا چنین عملکردی می‌تواند راه مناسبی برای بیان انتقاد باشد؟

گوشه‌گیری از مشارکت سیاسی به معنای ناامیدی از نظام سیاسی حاکم است و نشان‌دهنده بی‌اعتمادی به نظام سیاسی محسوب می‌شود که این رفتار تاثیر خاصی در روند آن نظام سیاسی ندارد. تا وقتی که عدم مشارکت مربوط به اقلیت جامعه باشد آن نظام سیاسی نه‌تنها تاثیر منفی از مشارکت نکردن نمی‌بیند بلکه اتفاقا با سرعت بیشتری به راه خود ادامه می‌دهد. عدم مشارکت صرفا زمانی می‌تواند منشأ تاثیر در انتخابات باشد که اکثریت جامعه در آن سهیم باشند و اعتراض خودشان را به شکل مشارکت نکردن به نمایش بگذارند، اما این‌که بخش محدودی از جامعه در انتخابات شرکت نکنند می‌تواند نشان دهنده این موضوع باشد که این سلیقه در ساختار حاکمیت غایب است و نادیده گرفته می‌شود. حضور گسترده مردم در عرصه انتخابات، ناشی از آگاهی آنهاست و انتخابات به جزئی از فرهنگ سیاسی کشور ما تبدیل شده است. مردم به این نتیجه رسیدند که انتخابات یک ساز و کار دائم برای تعیین سرنوشت و بالا بردن سطح امنیت و منافع ملی است. مردم به حدی از همبستگی با این ساز و کار رسیده‌اند که تبلیغات رسانه‌های بیگانه نیز تاثیری در کاستن سطح مشارکت شان ندارد.

غربی‌ها در مواجهه با عملکرد برخی از حکومت‌های منطقه که نظام‌های دیکتاتوری دارند سکوت اختیار می‌کنند، اما همواره جمهوری اسلامی ایران را به اشکال گوناگون به نادیده گرفتن حقوق مردم متهم و آزاد نبودن انتخابات محکوم می‌کنند. چنین رویکردی از کجا نشات می‌گیرد؟

ما در واقع براساس اندیشه‌های دینی به راهکار فعلی در مشارکت سیاسی خود رسیده‌ایم و طبیعتا نه تائید غربی‌ها و نه مخالفت آنها نمی‌تواند در ساز و کارهای ما نقشی داشته باشد. غربی‌ها برای کسب منافع در منطقه از دولت‌های دیکتاتور حمایت و با جمهوری اسلامی مخالفت می‌کنند، اما برای ما که مدل حکومتی و شیوه‌ ساز و کار حکومتی خود را از اندیشه‌های دینی اخذ کرده‌ایم به هیچ عنوان رد یا تائید غربی‌ها نمی‌تواند ملاک عمل باشد. ما مدل حکومت خود را از غربی‌ها نگرفته‌ایم که آنها بخواهند مدل حکومتی ما را تائید یا رد کنند.

حضور پرشور مردم در این انتخابات چه تاثیری می‌تواند بر روابط ایران با کشورهای دیگر بخصوص کشورهای غربی بگذارد؟

قطعا مشارکت مردم افزایش قدرت مانور نظام در صحنه بین‌الملل را به وجود می‌آورد. مردم فواید انتخابات و تاثیرگذاری آن را در بعد ملی و بین‌المللی دیده‌اند و به همین دلیل انتخابات را به عنوان مدلی از تاثیرپذیری و مشارکت پذیرفته‌اند. این حضور، نظام را در برابر انبوه تهاجم و تهدیدهایی که از سوی کشورهای غربی صورت می‌گیرد به طور جدی بیمه می‌کند، زیرا مشارکت بالای مردم در انتخابات پشتوانه مردمی نظام را به جهان بخصوص دشمنان نظام یادآوری می‌کند. اما این‌که کشورهای غربی بخواهند به دنبال این انتخابات روابط خود را با ما تلطیف کنند این موضوع محل تامل است یعنی ممکن است انتخابات پرشور هم برگزار شود ولی کشورهای غربی رابطه‌شان را با ما ترمیم نکنند. این ملاک انتخابات نیست، اما بدون تردید قدرت و توانمندی‌های نظام در عرصه بین‌المللی با توجه به انتخابات قطعا افزایش می‌یابد.

به نظر شما چرا رهبر معظم انقلاب از تعبیر حماسه سیاسی برای این انتخابات استفاده کردند؟

کشور و نظام ما در موقعیتی قرار دارد که می‌تواند با یک حرکت فوق‌العاده و خلاف معمول که از آن تعبیر به حماسه می‌شود به اهداف خود دست یابد. این حماسه حرکتی عقلانی، اما با انگیزه‌های مضاعف است و می‌تواند امید دشمنان را نابود کند. به همین دلیل امسال سال حماسه سیاسی است و نه تنها انتخابات بلکه فردای انتخابات نیز و تا آخرین روز امسال این حماسه‌سازی ادامه پیدا خواهد کرد.

این حماسه چگونه محقق خواهد شد؟

اگر قرار است حماسه‌ای اتفاق بیفتد مهم‌تر از بحث کمیت و حضور مردم در انتخابات، کیفیت حضور مردم است؛ علاوه بر دستاوردهایی که از حضور پرتعداد مردم به دست می‌آید باید نتیجه‌ای که از صندوق‌های رای خارج می‌شود نیز با کیفیت باشد. برای افزایش کیفیت انتخابات و این که نتیجه‌گیری از آن مطلوب‌تر باشد، باید فضای انتخابات را به سمت آگاهی و عقلانیت ببریم. اگر فضای عقلانیت، شعور و آگاهی انتخاباتی بر فضای جامعه حاکم شود، علاوه بر این که از کمیت شرکت‌کنندگان به نفع نظام بهره‌برداری می‌شود، کیفیت شرکت‌کنندگان نیز امتیازی بسیار مهم محسوب خواهد شد که موجب پیشبرد معادلات نظام است.

شما عملکرد صدا و سیما را در پرشور شدن این انتخابات چگونه ارزیابی می‌کنید؟

توجه داشته باشید ما دو انتخابات پیش رو داریم که یکی انتخابات ریاست جمهوری و دیگری انتخابات شورای شهر است. در عرصه انتخابات ریاست جمهوری صدا و سیما عملا تبدیل به بهترین رسانه تبلیغی شد و شاید به بهترین نحو نامزدها توانستند از طریق رسانه ملی دیدگاه‌های خود را به مردم منتقل کنند و دیگر ضرورتی به تبلیغات رایج در میان نامزدهای ریاست جمهوری عملا احساس نمی‌شد، در این عرصه سازمان صدا و سیما توانسته نقش خوبی را ایفا کند و تا حد زیادی جلوی تبلیغات پرهزینه و ریخت و پاش‌های انتخاباتی و هزینه‌های شهری ناشی از آن را بگیرد، اما در عرصه شورا‌ها احساس می‌شود که یک مقدار به حاشیه رفته است چراکه نامزدهای شوراها طبیعتا نمی‌توانند همگی در رسانه ملی حاضر شوند و از امکانات تبلیغی استفاده کنند.