آشنایی با اصطلاحات و واژه های جنگی

در مورد خاطرات جنگ بسیار کتاب‌ها و مطلب‌ها نوشته شده است. خاطراتی که از زبان رزمندگانی بیان شده که خود در معرکه آتش حضور داشتند.

نوشتن این وقایع تنها با هدف خاطره گویی یا غصه نویسی از یک دهه زندگی یک ملت نیست بلکه اهمیتش از آن جهت است که پیشینه با افتخاری در تاریخ ایران به ثبت برسد برای نسل‌های آینده.

دفاع مقدس نیز مانند هر برهه زمانی دیگر شاهدانش را از دست خواهد داد و تنها چیزی که باقی می‌ماند همین نوشته ها و عکس‌هاست.

اما شاید برای کسی که واقعه‌ای توصیف می‌کند استفاده از برخی کلمات تخصصی را در نوشتار خود عادی تلقی کند هرچند اگر معنا و مفهوم آن برای افرادی که آنجا حضور نداشتند غریب باشد.

زیرا یک رزمنده آنقدر با فضا و ادبیات دفاع مانوس است که ناگزیر حس می‌کند هر شنونده دیگری که در نسل‌های بعد و یا حتی در همان دوره که پشت جبهه است نیز معنای آن را درک می‌کند.

مطلب پیش رو به توضیح بعضی از اصطلاحات جنگ پرداخته تا برای خوانندگانی که گاها در خواندن مطالب جنگ با آنها مواجه شده و مفهوم آن را نمی دانند یک دریافت جدید باشد.

خاکریز: به خاک‌های انباشته شده‌ای که به صورت طولی روی سطح زمین قرار گرفته شده باشند خاکریز می‌گویند.

در حقیقت با انباشته شدن خاک ها، دیواره‌ای از خاک به ارتفاع 2 تا 3 متر تشکیل می شد و نیروهای رزمنده درون دل این دیواره ها سنگر ساخته و جانپناه می گرفتند و از آنجا دشمن را که در همین شرایط مشابه قرار داشت تحت نظر داشتند.

خاکریز دو جداره: به دو ردیف خاکریز که به موازات یکدیگر و در یک امتداد قرار گرفته باشند خاکریز دو جداره می گویند.

این نوع خاکریز باعث می شد که نیروهای رزمنده داخل این خاکریز سنگر ساخته و علاوه بر آن از تیر مستقیم دشمن و ترکش توپ و خمپاره هایی که در پشت سرشان منفجر می شد در امان باشند.

خیز رفتن: هر فرد رزمنده برای محفوظ ماندن از تیر مستقیم یا ترکش نارنجک ها در حین درگیری و یا با شنیدن سوت توپ و خمپاره و در امان ماندن از ترکش های آنها سریع روی زمین دراز می کشید. به این عمل خیز رفتن می گویند.

خط الرأس جغرافیایی: به محل تلاقی دو دامنه کوه که در حقیقت نوک یا بالاترین لبه کوه می باشد خط الرأس جغرافیایی می گویند.

خط الرأس نظامی: به اندازه قد یک رزمنده و اسلحه اش از خط الرأس جغرافیایی پایین تر است.

نقطه کور: منطقه ای است که در فاصله ی برد سلاح ها قرار دارد ولی به سبب وجود عوارض و موانع و وضعیت خاص زمین دیده نمی شود.

برتری آتش: موقعی که حجم آتش سلاح های ما روی دشمن بیشتر از حجم آتش سلاح های دشمن روی ما باشد و دشمن نتواند تیراندازی کند و یا فرصت تیراندازی را از دست بدهد، می گوییم نیروهای ما نسبت به دشمن برتری آتش دارند.

برتری آتش را می توان با آتش های پشتیبانی مانند توپخانه خمپاره اندازها و سایر سلاح ها بدست آورد.

گرا: می دانیم که از محل توقف ما در طبیعت بی نهایت امتداد(خطوط مسیر موازی) می گذرد و اگر بخواهیم امتداد مورد نظر خودمان (مسیر موازی مشخص) را برای دیگران بیان کنیم بایستی از راه حلی ساده و همگانی استفاده کنیم تا برای دیگران قابل فهم باشد، از آنجا که امتداد شمال در هر نقطه ای ثابت می باشد زاویه بین شمال و امتداد مورد نظر می تواند عاملی جهت مشخص نمودن امتداد مورد نظر ما باشد.

زاویه مذکور را در اصطلاح نقشه خوانی« گرا» نامیده و به این ترتیب گرا را نیز می توان تعریف کرد: گرای یک امتداد عبارت است از زاویه ای که آن امتداد با شمال مغناطیسی یا شمال جغرافیایی آن نقطه می سازد. شروع زاویه از جهت شمال نقطه بوده و در جهت حرکت عقربه های ساعت به امتداد مورد نظر ختم می گردد.

گرای معکوس: هر مسیر یا امتدادی را که در نظر بگیریم دارای دو گرا می باشد یکی گرای رفت و دیگری گرای برگشت. گرای اصلی همان زاویه ای است که به سمت آن حرکت می کنیم و گرای معکوس درست برعکس مسیر اصلی بوده و خلاف جهت آن و یا به عبارت دیگر 180 درجه با آن اختلاف دارد که به این گرا (گرای برگشت) گرای معکوس می گویند.

تخمین مسافت: تعیین تقریبی مسافت دو محل را تخمین مسافت گویند.

هلی برن (هلی برد): به منظور سرعت در انتقال نیروهای رزمنده به مناطق مورد نظر، نیروها را با هلی کوپتر وارد منطقه مورد نظر نموده و هلی کوپتر در فاصله یک متری از سطح زمین قرار می گیرد. در حقیقت بدون آنکه روی زمین بنشیند نفرات رزمنده باید از هلی کوپتر به زمین فرود آیند. علت این کار این است که هلی کوپتر راحت تر بتواند خود را از منطقه دور کند.

رمل: ماسه های بسیار ریز و روانی است که به وسیله وزش باد با حجم زیادی جابجا می شود و به آن ماسه بادی نیز می گویند.(فارس)