گوشت ضدسرطان، تحفه جدید تبریز

در این میان بیماری سرطان که تاکنون انواع مختلفی از آن شناخته شده، مهم‌ترین عامل مرگ و میر در جهان و سومین عامل مرگ و میر در ایران است.

به همین دلیل، حوزه سرطان بیشترین توجه پژوهشگران پزشکی را به خود معطوف کرده است. آنها درصدد یافتن راهکارهای علمی و اصولی برای پیشگیری و درمان این بیماری هستند.

در همین رابطه یک تیم تحقیقاتی از دانشگاه تبریز پژوهشی در زمینه ایجاد تغییرات در مواد غذایی آغاز کرده‌اند که به مواد غذایی فراسودمند مشهور هستند.

در قدم نخست آنها موفق به تولید شیر و گوشت ضدسرطان شده‌اند. گفت‌وگوی ما با دکتر اکبر تقی‌زاده ، دانشیار تغذیه دام دانشگاه تبریز به عنوان استاد راهنمای این تیم تحقیقاتی در خصوص موفقیت آنها برای تولید مواد غذایی فراسودمند ضدسرطان پیش روی شماست.

مواد غذایی فراسودمند به چه معنا بوده و شامل کدام مواد غذایی است؟

مواد غذایی غنی شده از مواد مغذی خاصی که باعث افزایش امنیت غذایی و تامین سلامتی انسان می‌شود را مواد غذایی فراسودمند می‌گویند.در این که این محصولات شامل کدام مواد غذایی است می‌توان گفت همه مواد تغذیه‌ای را که قابلیت داشته باشند، می‌توان غنی‌سازی کرد و ما تاکنون توانسته‌ایم این قابلیت را در شیر، ‌دوغ و گوشت تبیین کنیم.

این موفقیت چگونه حاصل شده است؟

برای تولید مواد غذایی فراسودمند از سال 84 کارهای تحقیقاتی را با همکاری دانشگاه علوم پزشکی تبریز شروع کردم و با تاسیس شرکت دانش بنیان سال 89 در مرکز رشد واحدهای فناوردانشگاه علوم پزشکی تبریز، تحقیقات روی افزایش ریزمغذی‌های شیر را ادامه دادم و ده طرح پژوهشی برای انجام این تحقیقات صورت گرفت. در نهایت گروه تحقیقاتی ما موفق شد برای اولین بار در دنیا قرص ضدسرطان بیوتیک حاصل از شیر را تولید کند. این موفقیت تیم تحقیقاتی ما، دو سال قبل یکی از دانشجویان مقطع دکتری رشته علوم دامی با گرایش تغذیه دام دانشگاه تبریز با نام جمال سیف‌دواتی را مجاب کرد این قابلیت را روی گوشت تبیین و اجرایی کند، بنابراین ما این موضوع را در قالب تز دکتری وی اجرایی کرده و با توجه به پیشینیه شش هفت ساله این موضوع پی بردیم اگر ریزمغذی ضد سرطان حاوی CLA در گوشت نهادینه شود از تکثیر سلول‌های سرطانی جلوگیری می‌کند.

چه چیزی گوشت تولید شده توسط تیم تحقیقاتی شما را از گوشت‌های معمولی متمایز می‌کند؟

این گوشت به لحاظ ظاهری، طعم و مزه هیچ تفاوتی با سایر گوشت‌ها ندارد، تنها عامل ضدسرطان که به عنوان ریزمغذی در ترکیبات آن استفاده شده قابلیت جدیدی به اصل غذا افزوده است. با توجه به این که مصرف 100 تا 200 میلی‌گرم ریز مغذی حاوی CLA برای پیشگیری از سرطان نیاز است، ما این قابلیت را در گوشت بره‌های پرواری تبیین و به عنوان استاندارد تعریف کرده‌ایم. از ایزومرهای موجود در این گوشت می‌توان به ایزومرهای ضدتصلب شرائین، ضدپوکی استخوان، ضدچاقی و ضدالتهاب نام برد.

فرآیند تولید گوشت ضدسرطان در طرح شما چگونه است؟

از آنجا که در جامعه ما التهابات و استرس‌های ناشی از کار، ‌تغذیه و ‌بی‌تحرکی باعث به وجود آمدن سونامی سرطان شده است به فکر افتادیم ازطریق اعمال روش‌هایی روی تغذیه، گام‌هایی را در تامین امنیت غذایی جامعه برداریم. بنابراین در این رساله دکتری ما با بررسی اثرات ترکیبات پلی فنل، پروفیل اسیدهای آمینه و اسیدهای چرب دانه بقولات شامل (گاودانه،‌ ماشک و خلر) خام و اتوکلاو شده در بره‌های پرواری موفق به تولید این گوشت شده و همچنین با آزمایش این نکته که چقدر از این ریزمغذی‌ها در بخش‌های مختلف روده، معده و دستگاه گوارش دام‌ها کارایی دارد، استانداردی به دست آوردیم.

در مراحل آزمایشگاهی تمام خصوصیات و روند تغییرات هضمی بخش‌های مختلف پروتئین و انرژی قابل متابولیسم دانه‌ها مورد ارزیابی قرار گرفت و نتایج حاصل نشان داد ترکیبات مغذی و ضدمغذی موجود دردانه بقولات بویژه دانه ماشک سبب افزایش ترکیبات ضد سرطان CLA در گوشت شده و فرآوری دانه‌ها تاثیری در کیفیت منابع پروتئینی مذکور نشان نمی‌دهد.

این طرح چه تفاوتی باطرح‌های مشابه (اگر نمونه مشابهی هست) دارد؟

بله، در واقع این رویکرد جدید نیست و صنعت مواد غذایی فراسودمند سال‌هاست در دنیا سابقه دارد. تفاوت این طرح در تلفیق ترکیبات فنلی و لیپیدی در تولید گوشت حاوی CLA است که قادر به تغلیظ این ماده تا چهار برابر گزارش شده در مقالات بین‌المللی بوده است.

نقش گوشت ضدسرطان در پیشگیری از ابتلا به سرطان مهم‌تر است یا درمان آن؟

از آنجا که درمان سرطان به هزینه هنگفتی نیاز دارد و شیمی‌درمانی علاوه بر این که سلول‌های سرطانی را تخریب می‌کند به سلول‌های سالم نیز آسیب می‌زند، می‌توان گفت ریز مغذی‌ها و CLA‌های موجود در این گوشت اثر بخشی داروهای ضدسرطان را تا سه برابر افزایش می‌دهد و در کاهش پراکسیدها نیز موثر است. همچنین در مکانیسم آنتی‌اکسیدان قوی و مکانیسم جلوگیری از سنتز DNA ژن‌ها موثر است. بنابراین این موضوع قابلیت این گوشت را هم در پیشگیری و هم در درمان سرطان افزایش می‌دهد.

آیا می‌توان امیدوار بود با خوردن این گوشت در مقابل انواع سرطان مقاوم شویم؟

این محصول بیشتر در سرطان‌های کولون، سینه و پروستات موثر شناخته شده است.

به یقین تولید مواد غذایی فراسودمند هزینه‌بر است. در آن صورت برای مثال شیر که فقط چند روزی ماندگاری دارد چگونه قرار است بسرعت به دست مصرف‌کننده برسد تا از فساد آن جلوگیری شود؟

بله، دقیقا به همین علت که ماندگاری شیر بیشتر از دو یا سه روز نیست ما در تحقیقات خود ایزومرها و ریزمغذی‌های حاوی CLA ضدسرطان مشتق شده از شیر را برای اولین بار در دنیا به صورت قرص تولید کردیم تا ماندگاری آن را به دو سال افزایش دهیم و قابلیت انتقال به سراسر کشور و دنیا را میسر کنیم. ترکیبات این قرص‌ها کاملا طبیعی است. برای انجام این امردر ابتدای پروسه، شیر غنی‌سازی مورد نیاز تهیه و پس از تولید نیز با استفاده از فناوری بیوتکنولوژی میکروبی میزان ترکیبات مورد نظر با مقدار مطلوب تولید و با استفاده از اکسیپانت‌های مناسب از قبیل پایدارکننده و آنتی‌اکسیدان و فیلر فرمولاسیون‌های مناسبی از CLA قرص مورد نظرتولید شد. به عبارت دیگر می‌توان گفت این طرح شامل سه بخش تولید شیر غنی‌سازی شده با ترکیبات ضدسرطان در مرحله تولید، غنی‌سازی شیر با ترکیبات ضدسرطان بعد از تولید شیر و استخراج قرص ضدسرطان حاوی اسید لینولئیک کونژوگه با استفاده از اکسیپانت‌ها و فیلر و آنتی‌اکسیدان‌های مناسب است که محصول مرحله سوم در دهمین جشنواره ملی ایده‌های بر‌تر سال 91 موفق به کسب رتبه اول بر‌تر جشنواره شد.

آیا برای تجاری‌سازی و تولید انبوه این محصولات اقداماتی صورت گرفته است و بیماران سرطانی یا مردم عادی از چه زمانی می‌توانند شیر، دوغ و گوشت ضدسرطان تهیه کنند؟

در حال حاضر مهم‌ترین دغدغه ما این است که این محصولات به تولید انبوه رسیده و هر چه سریع‌تر به بازار مصرف عرضه شود و برای این کار شرکت پگاه آذربایجان شرقی و شرکت آذرنگین که زیر نظر هلدینگ دامپروری کشور است اعلام آمادگی کرده‌اند.

وزارت بهداشت سالانه مبالغ هنگفتی را برای بیماران سرطانی و دیابتی هزینه می‌کند که اگر بخشی از این هزینه‌ها را برای پژوهش و حوزه‌های غذایی و انبوه‌سازی طرح‌های موفق اختصاص دهد در زمینه پیشگیری از بیماری و تامین سلامت می‌توان به موفقیت‌های چشمگیری دست یافت.

با توجه به این که ما یک محصول طبیعی را از شاخصه‌های اصلی خود جدا می‌کنیم، برای عوارض احتمالی بعدی آنها هم مطالعاتی صورت گرفته است؟

با توجه به این‌که محصولات تولید شده از قبیل شیر، گوشت و مکمل دارویی ضدسرطان کاملا طبیعی هستند هیچ عارضه‌ای نخواهند داشت. در حالت عادی همین مواد غذایی مصرف می‌شود و ما فقط غلظت مواد ضدسرطان را در آن افزایش داده‌ایم.

برنامه آینده تیم تحقیقاتی شما چیست؟

در آینده مصمم هستیم با کمک و همراهی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری و با رایزنی‌های صورت گرفته، ‌مرکز تحقیقات نانو فناوری زیستی شمال غرب را در تبریز راه‌اندازی کنیم.

همچنین درصدد هستیم با استفاده از فناوری نانو، ریزمغذی‌های نانو کپسوله ضدسرطان را تولید کنیم تا ماندگاری و اثر بخشی آن را افزایش دهیم و برای این منظور تیم پژوهشی ما روی این موضوع در حال تحقیق است و البته همه این تحقیقات نیازمند حمایت همه جانبه بخش خصوصی و دولتی است.

معصومه درخشان - جام‌جم