وقتی کوهستان و کویر همنشین می شوند

عمده ترین و شاید تنها کانون طبیعی و دیدنی در استان یزد، دامنه های شیرکوه است، شیرکوهی که تنها در فاصله چند کیلومتری کویر تفتیده مرکزی ایران قرار گرفته است.

دامنه های شیرکوه اعم از پیشکوه، میانکوه و پشتکوه که به علت بهره گیری از آب فراوان ناشی از ذوب برف در ارتفاعات، از پوشش گیاهی خوبی برخوردار است، به کوشش کشاورزان سختکوش یزدی به باغستان هایی سرسبز و زیبا تبدیل شده و تراکم روستاها در اطراف این حوزه بسیار زیاد است.

دره های سرسبز و زیبای منشاد، بنادک سادات (بنافت)، طرزجان، ده بالا در میان کوه و دره های سانیج و بردستان در پشتکوه که پوشیده از پوشش گیاهی طبیعی و باغستان است، به دلیل برخورداری از آب و هوای خنک در تابستان گرم منطقه یزد، پذیرای خیل گردشگران داخلی و خارجی به ویژه خانواده های یزدی است.

تفت، ییلاق سنتی استان یزد

ده بالا که معروف ترین و خوش آب و هوا ترین ییلاق در شهرستان تفت استان یزد است، با باغ ها و مزارع خرم و پر طراوت و درختان میوه و چشمه سارهای متعدد خود، نخستین ییلاق خوش آب و هوا در مسیر تفت به میانکوه به شمار می رود و در کتب تاریخی هم از آن به نام هدش، یاد شده است.

باقی آباد، طزرجان، بنادک سادات، منشاد، فخرآباد، ثانی آباد و... ییلاق های دیگر میانکوه هستند.

در ادامه مسیر میانکوه از جاده ای آسفالته که از میان کوه ها می گذرد، به نیر و گاریزات در منطقه پشتکوه می رسیم. پشتکوه در جنوب و پشت رشته کوه های شیرکوه واقع شده است، از همین رو به نام پشتکوه معروف شده است.

این منطقه در میان دره ای سنگلاخی واقع شده و بخش دیگر آن جلگه ای وسیع است که در آن می توان از جایگاهی بلند و زیبا، منطقه ای به نام سنگ عروس، زیبایی های اطراف را به خوبی نظاره کرد.

بنادک، دیزه، سخوید، شواز، و بیداخوید و... از ییلاق های دیگر منطقه یزد هستند که بخش بزرگی از آبادی های رشته کوه های پشتکوه را در بر گرفته و میان ندوشن، دهشیر و تفت قرار دارند.

از جمله ییلاق های آن نصرآباد، مزرعه آخوند، علی آباد، شاه آباد، شریف آباد، صادق آباد و سانیچ هستند.

از پشت کوه می توان با طی 22 کیلومتر راه، دوباره به تفت رسید.

اما کویر نیز جاذبه های خاص خود را دارد. جاذبه های این بخش در استان یزد از طریق دو محور مورد توجه قرار گرفته است، اول محور یزد به بافق که با گذر از مسجد کهن فهرج، در حاشیه کویر تا بافق ادامه می یابد و در طول راه، جنگل های گزی وجود دارد که حاشیه های کویر را تسخیر کرده و زیبایی و جذابیت خاصی به این مسیر بخشیده است.

 در انتهای مسیر بافق، پارک بسیار زیبای آهن شهر وجود دارد که حدود 20 هکتار وسعت دارد و از نخل های کهنسال و انواع گلها پوشیده شده و همچون بهشتی در انتهای راه کویر خودنمایی می کند.

 مسیر دیگر، محور یزد، خرانق و بیاضه تا خور بیابانک است که سرشار از تپه های گنبدی شکل شنی پوشیده از بوته های صحرایی و کویری است.

در هر گوشه این مسیر، رباط هایی زیبا و متعدد با پنجره هایی قوسی و معماری شگفت انگیز قرار گرفته و مجموعه ای دیدنی و جذاب را پدید آورده است، از آن جمله قلعه بیاضه است که بدون شک یکی از دیدنی ترین قلعه های نظامی نسبتا سالم کهن است که در کنار باغ های زیبای آبادی خوربیابانک در جوار درختان نخل و سنجد و انواع میوه و مرکبات قرار گرفته و جاذبه بی مانند این مسیر را کامل می کند.

این قلعه که حکیم ناصر خسرو قبادیانی نیز از آن دیدن کرده است، یادگار دلیری ها و مقاومت های گسترده مردم این خطه در مقابل چپاولگران و زورمندان است.

از دیدنی های دیگر این محل، درخت زیتون تناوری است که عمر آن به بیش از یک هزار سال می رسد.

کویر زیبای یزد میزبان کویرنوردان

در منابع علمی بین المللی نیز هنگامی که صحبت از کویرهای ایران، از جمله استان یزد است، از همین واژه کویر، استفاده می شود، اما در کویرنشین استان یزد، این واژه شامل بیابان های ویران، خوفناک و غیر قابل زیست است که در این بین بدترین شکل کویر به پهنه های پوشیده از نمک و نازا نسبت داده می شود.

کویرهای استان یزد، عبارتند از سیاهکوه، دره انجیر، ابرکوه، زرین، مروست، دشت کویر ساغند، بهادران، الله آباد، توت، طاقستان و شهیدیه. این کویرها قابلیت رواج گردشگری مناطق کویری را دارد.

در میان منابع متنوع جهانگردی در ایران، کویر نیز از جاذبه های خاص خود برخوردار است به ویژه اینکه بعضی از کویرهای ایران در نوع خود منحصر به فرد هستند و از جالب ترین مناظر و دیدنی های دنیا محسوب می شوند.

گشت و گذار در میان فضاهای وسیعی که نگاه را تا دوردست می کشاند، غافلگیر شدن در چشم انداز شن های روان و شوره زارهای خشک و سوزان، ابنیه تاریخی، سایه تک آبادی ها، بناهای آجری رنگ، ساختمان های ساده و خشن، کاروانسراها و رباط های قدیمی برای هر جهانگردی جذاب و دیدنی است.

انواع گیاهان کویری در کنار تپه های شن روان و بقایای قلعه هایی که بر اثر پیشروی کویر ویران شده اند، در کنار روستاهای آباد و گزستان هایی که اینجا و آنجا پیشروی کویر را مهار کرده اند و به صورت بیشه ای در اقیانوسی بی انتها پدید آمده اند، توجه هر تازه واردی را به خود جلب می کنند.

کویرنوردی نوعی گردشگری است که گردشگر هم جاذبه های کویر را از نزدیک مشاهده می کند و هم نوعی ورزش را تمرین می کند و این کویر می تواند برای کویرنوردان خاطره خوش و ماندگاری را به جا گذارد.

یزد با این همه ویژگی های متضاد، کویر گرم و سوزان و کوهستان خنک و سرسبز می تواند مکانی جالب و خیال انگیز برای گردشگری طبیعی باشد.(مهر)