در ایران نیز، فارغ از تفاوتهای دینی، آغاز سال میلادی سالهاست به بخشی از تقویم غیررسمی اقتصاد و فرهنگ شهری بدل شده است. از بازارهای سنتی تا فروشگاههای آنلاین، از ویترین مغازهها تا تیتر رسانهها، از شبکههای اجتماعی تا تصمیمات تبلیغاتی برندها، همهچیز نشانههایی از «آغاز» را بازنمایی میکند؛ آغازی که بیشتر از آنکه مذهبی باشد، اقتصادی و روانی است.
سال نو؛ محرک روانی بازار
بازار، پیش از آنکه به عدد و نمودار واکنش نشان دهد، به احساس عمومی واکنش نشان میدهد. سال نو میلادی، مانند نوروز، یک «محرک روانی جمعی» است. مردم آماده خرجکردن میشوند، حتی اگر قدرت خریدشان کاهش یافته باشد. نوع خرید تغییر میکند، اما خرید متوقف نمیشود.
در هفتههای منتهی به کریسمس و آغاز سال ۲۰۲۶، شاهد افزایش تقاضا در برخی کالاها هستیم:
کالاهای هدیهای
محصولات دیجیتال و اشتراکها
خدمات مرتبط با سبک زندگی
کالاهای نمادین و تزئینی
این اتفاق، حتی در اقتصادی که تحت فشار تورم، نوسان ارز و کاهش درآمد است، نشانهای مهم دارد:
مردم هنوز میخواهند «حس شروع» را بخرند.
قیمتها، جو بازار و اثر مناسبتها
نکته مهم اینجاست که مناسبتهایی مانند سال نو میلادی، نه الزاماً به دلیل افزایش هزینه تولید، بلکه به دلیل افزایش تقاضای احساسی، بر قیمتها اثر میگذارند. این همان نقطهای است که اقتصاد به روانشناسی اجتماعی گره میخورد.
در چنین مواقعی:
برخی بازارها با افزایش مقطعی قیمت مواجه میشوند
برخی برندها با کمپینهای نمادین به دنبال تثبیت جایگاهاند
برخی مصرفکنندگان آگاهانه «کمتر، اما معنادارتر» خرید میکنند
این یعنی بازار، دیگر صرفاً میدان تبادل کالا نیست؛ میدان روایت است.
رسانهها چگونه سال نو را میسازند؟
نقش رسانه در این میان حیاتی است. رسانهها، بهویژه رسانههای رسمی و شبکههای اجتماعی، سال نو را فقط «گزارش» نمیکنند، بلکه بازتعریف میکنند. آنها:
فضای عمومی را نرمتر میکنند
اضطراب اقتصادی را موقتاً به حاشیه میبرند
روایت «امید کنترلشده» میسازند
درواقع، رسانهها در چنین بزنگاههایی وارد فاز مدیریت احساسات جمعی میشوند؛ همان جایی که اقتصاد رسانه معنا پیدا میکند. محتوا، دیگر فقط خبر نیست؛ ابزار تعدیل روانی بازار است.
اقتصاد رسانه؛ وقتی امید هم کالا میشود
در اقتصاد رسانه، مناسبتها لحظههای طلاییاند. سال نو میلادی برای رسانهها:
افزایش مخاطب
افزایش تعامل
افزایش تبلیغات مناسبتمحور.
اما مهمتر از همه، افزایش قدرت روایت است. رسانهای موفقتر است که بتواند:
بدون اغراق
بدون تزریق امید کاذب.
اما با حفظ آرامش
فضای عمومی را مدیریت کند.
در این معنا، رسانهها نه فقط ناظر بازار، بلکه کنشگر اقتصادی غیرمستقیماند.
گریزی به هموطنان مسیحی؛ بخشی از روایت ملی
در این میان، فراموش نکنیم که آغاز سال نو میلادی، برای هموطنان مسیحی ایران صرفاً یک مناسبت جهانی یا رسانهای نیست، بلکه بخشی از زیست دینی و فرهنگی آنان است. احترام به این آیین، نه از سر تعارف، بلکه از دل واقعیت اجتماعی ایران میآید؛ ایرانی که تنوع ادیان را تجربه کرده و زیسته است.
تبریک گفتن به هموطنان مسیحی، در چنین بستری، خود یک کنش ارتباطی است؛ کنشی که نشان میدهد بازار، فرهنگ و همزیستی میتوانند همزمان معنا داشته باشند.
مدیریت رسانه در بزنگاههای آیینی–اقتصادی
برای مدیران رسانه، این مقطع زمانی یک آزمون واقعی است:
آیا رسانه میتواند هم امید بسازد و هم واقعیت را پنهان نکند؟
آیا میتواند به اقتصاد بپردازد، بدون اینکه اضطراب تولید کند؟
آیا میتواند مناسبت را بفهمد، نه فقط از آن استفاده کند؟
مدیریت رسانه در چنین نقاطی، یعنی تنظیم دقیق بین روایت، مسئولیت اجتماعی و منطق بازار.
سال ۲۰۲۶؛ انتظار جامعه از بازار و رسانه
ورود به سال ۲۰۲۶، با انتظاراتی همراه است:
انتظار ثبات بیشتر
انتظار شفافیت
انتظار گفتوگوی صادقانهتر رسانه با مردم
نه بازار میتواند بدون روایت کار کند، نه رسانه بدون توجه به واقعیت اقتصادی. این دو، بیش از همیشه به هم گره خوردهاند.
جمعبندی:
آغاز سال نو میلادی، فقط تغییر عدد تقویم نیست.
یک لحظه بازتنظیم جمعی است:
بازتنظیم رفتار مصرفکننده
بازتنظیم روایت رسانه
بازتنظیم امید اجتماعی
و در این میان، احترام به آیینها، توجه به بازار، و مسئولیت رسانهای، سه ضلع یک مثلثاند که اگر یکیشان حذف شود، تصویر ناقص میماند.
در پایان، میلاد حضرت عیسی مسیح علیهالسلام و آغاز سال نو میلادی ۲۰۲۶ را به همهٔ هموطنان مسیحی کشورمان تبریک میگوییم و امیدواریم سال پیش رو، سالی باشد با بازار آرامتر، روایت صادقانهتر و امیدی ریشهدارتر.
