رسانهملی بهعنوان فراگیرترین رسانه کشور در این زمینه همواره نقش خود را به بهترین وجه ایفا کرده است. بهرغم همه کملطفیها و بیانصافیها در حق این رسانه عمومی و فراگیر، نظرسنجیهای علمی در مقاطع مختلف نشان میدهد مردم، حتی اگر به بخشی از عملکردهای رسانه، منتقد باشند اما باز هم بیش از هر چیزی به منابع رسمی و اطلاعیههایی که از منبع شبکههای رادیویی و تلویزیونی داخل کشور پخش میشود، اعتماد و اطمینان دارند. لحن و زبان رسمی گرچه ممکن است در برخی از آثار رسانهای موجب دلزدگی مخاطب شود اما در مبحث خطیر حوادث طبیعی یا رخدادهایی که روح و روان جامعه را مورد هدف قرار میدهد اتفاقا روایت رسمی بیش از بقیه روایتها، مخاطبان را با حقایق موجود در صحنه روبهرو میکند و از اینرو، بیشتر مورد توجه قرار میگیرد.رسانهملی خصوصا شبکه خبر و خبر۲، بخشهای خبری ۱۴ و ۲۱، همچنین اخبار رادیو پیام و اخبار ساعت ۱۴ رادیوایران، بیش از هر بخش خبری دیگری شنیده و دیده میشوند. رسانهملی اگر چه معمولا تلاش دارد تا اخبار را به شکلی منتشر کند که همسو با سیاستها و رویکردهای رسمی حاکمیت باشد اما هدف اصلی خود در اطلاعرسانی بهموقع و دقیق را فراموش نکرده است و نمونه آن را در مقاطع مختلف شاهد بوده و هستیم. ناگفته پیداست در برخی مواقع، صداوسیما ممکن است اخبار را به صورت محدود منتشر کند یا براساس اولویتهای خاص، اطلاعات را به صورت تدریجی ارائه دهد تا از هرگونه بحران اجتماعی یا سیاسی جلوگیری شود و این ملاحظات، در همه رسانههای رسمی در کل دنیا، لحاظ میشود اما در این بین، عجیب است که برخی رسانههای محدود و کممخاطب، همچنین برخی افراد که خود را صاحبنظر و متخصص امور رسانهای میدانند، همواره به این روش حرفهای رسانهملی انتقاد دارند.
این گروه به جای تمرکز بر امدادرسانی و ایجاد آرامش در فضای ذهنی جامعه، در حالی که مردم بیشتر از هر چیزی به اعتماد نیاز دارند و مسئولان هم در فضای آرام، راحتتر میتوانند اوضاع را مدیریت کنند، از فضای غبارآلود سوءاستفاده میکنند و فرصت تخریب رسانهملی را مغتنم میشمارند. این رسانهها که به خیال خامشان، تلاش دارند تا مرجعیت رسانهای رسانهملی را تخریب کنند، حواسشان نیست که اعتماد عمومی از خودشان را مورد هجمه قرار میدهند. اصول اطلاعرسانی در حوادث و رخدادهای اجتماعی در رسانهملی را میشود از جنبههای مختلفی مورد بررسی قرار داد.
روایت رسمی و هماهنگ
صداوسیما در مواقع بحران یا حوادث مختلف، تلاش میکند یک روایت رسمی و هماهنگ از رویدادها ارائه دهد. هماهنگی بین مسئولان مختلف در بیان آمار و اطلاعات مربوط به حوادث و همچنین آخرین وضعیت امدادرسانی میتواند موجی از آرامش و اعتماد را در جامعه گسترش دهد. این روایت معمولا براساس دیدگاهها و مواضع مقامات دولتی و مسئولان عالیرتبه کشور شکل میگیرد و میتواند از انتشار اطلاعات متناقض یا انتقادی در رسانههای غیرمسئول جلوگیری کند.
تمرکز بر همبستگی ملی
یکی از اهداف رسانهملی در زمان حوادث و بحرانها، تقویت احساس همبستگی ملی و انسجام اجتماعی است. بنابراین این رسانه در بخشهای مختلف خبری و برنامههای تلویزیونی و رادیویی به طور معمول سعی میکند تمرکز را بر اقدامات مثبت دولت، نیروهای امدادی و تلاشهای جمعی مردم قرار دهد. تلاش رسانهملی برای همدلی مردم در اهدای خون به آسیبدیدگان حادثه بندر شهید رجایی یکی از این جلوهها بود که همچنان ادامه دارد.
انتخاب و محدودیت اطلاعات
در بسیاری از موارد، صداوسیما ممکن است تنها بخشی از اطلاعات مربوط به یک حادثه یا بحران را منتشر کند و از انتشار جزئیات کامل یا اخبارغیررسمی که موجب نگرانی یا بحران شود بپرهیزد.این هوشمندی رسانهای نه درایران که درهر نقطهای از جهان از طرف رسانههای ملی و مسئولیتپذیر قابل انتظار است.
تحلیلهای دولتی و کارشناسی
علاوه بر گزارشهای خبری، صداوسیما در زمان وقوع حوادث معمولا برنامههای تحلیلی و خبری ویژهای را پخش میکند که در آنها مقامات و کارشناسان دولتی و امنیتی، نظرات خود را درباره شرایط و اقدامات انجام شده بیان میکنند. این برنامهها معمولا سعی دارند تا اقدامات و تصمیمات دولت را تبیین کرده و از نگرانیهای عمومی بکاهند. گفتوگوهای خبری در بخشهای مختلف و دعوت از کارشناسان در استودیوهای خبری یکی از این جلوههاست اما شبکه خبر و خبر۲ همواره در این موارد خود را به مکان حادثه میرسانند تا آخرین اطلاعات را به صورت زنده و مستقیم پخش و پیگیری کنند.
پوشش متمرکز بر امنیت و آرامش عمومی
در حوادثی که ممکن است امنیت عمومی را تحت تأثیر قرار دهد، صداوسیما ممکن است تأکید زیادی بر مسائلی چون حفظ آرامش عمومی، همکاری مردم با نیروهای امنیتی و مقابله با اخلالگران نظم و امنیت داشته باشد. این مهم، البته با وظیفه ذاتی رسانهملی در تشریح وقایع و اتفاقات در تناقض نیست و متخصصان رسانه و خبرنگاران هوشمند این سازمان همواره تلاش میکنند با حفظ آرامش، مردم را در معرض واقعیتهای موجود در صحنه قرار دهند.