کمبود کلاس درس؛ آواری بر سر سیستم آموزش

ناگفته نماند رئیس سازمان نوسازی، توسعه و تجهیز مدارس کشور هم حضور اتباع خارجی را یکی از مسائل و دلایل مربوط به کمبود مدرسه عنوان کرده و مدعی شده که «اتباع خارجی در سامانه‌های ما ثبت‌نام می‌کنند و میزان مهاجرت اتباع به‌واسطه اتفاقاتی که در کشور افغانستان به وجود آمد، رشد چشمگیری داشته است.»براساس آمارها، درحال‌حاضر ۷۰هزار کلاس درس کشور نیازمند مقاوم‌سازی و ۳۰هزار کلاس درس نیز باید تخریب و بازسازی شود؛ اقدامی که اگر همین امروز چاره‌ای برای آن اندیشیده نشود سیستم آموزش و پرورش با بحران کمبود مرکز آموزشی روبه‌رو خواهد شد.
مدرسه در سند تحول بنیادین آموزش‌وپرورش جایگاهی مرکزی و مهم دارد.سند تحول بنیادین وظیفه مدارس را «تربیت انسان‌های موحد،مومن ومعتقدبه معاد و آشناومتعهد به مسئولیت‌ها و وظایف دربرابرخدا، خود، دیگران و طبیعت، حقیقت‌جو و عاقل، عدالت‌خواه و صلح‌جو، ظلم‌ستیز، جهادگر، شجاع و ایثارگر و وطن‌دوست، مهرورز، جمع‌گرا و جهانی‌اندیش، ولایتمدار و منتظر و تلاشگر در‌جهت تحقق حکومت عدل جهانی، بااراده و امیدوار، خودباور و دارای عزت نفس، امانتدار، دانا و توانا، پاکدامن و باحیا، انتخابگر و آزادمنش، متخلق به اخلاق اسلامی، خلاق و کارآفرین و مقتصد وماهر، سالم و بانشاط، قانونمدار و نظم‌پذیر و آماده ورود به زندگی شایسته فردی، خانوادگی و اجتماعی براساس نظام معیاراسلامی» معرفی می‌کند. این شاخص‌ها می‌باید مهم‌ترین نقاط هدف‌گذاری مدیران و معلمان و همه دست‌اندرکاران نظام تعلیم و تربیت کشور باشد.  اما حقیقت این است که باید مدرسه‌ای استاندارد با تمام تجهیزات وجود داشته باشد تا بتوان برنامه‌های آموزشی و تربیتی را در آن پیاده کرد.
   
ساخت مدرسه به نسبت شهرک‌سازی‌ها
با گذری به استان‌ها مشخص می‌شود که وضعیت مدارس و تعداد کلاس‌های درس اصلا خوب نیست. با توجه به رشد جمعیت و شهرک‌سازی‌هایی که به تناسب آنها باید مدرسه هم احداث می‌شد که نشده، همچنین فرسوده‌بودن بخشی از مراکز آموزشی که مشغول خدمات‌رسانی هستند،  بنا به ماده ۱۸ قانون شوراهای آموزش‌وپرورش باید برای احداث هر ۲۰۰ واحد مسکونی یک مدرسه ۱۲کلاسه ساخته شود. با همین قانون و تنها در استان سمنان، با توجه به احداث ۸۰۰۰ واحد در شاهرود و ۱۲هزار واحد مسکن مهر در شهر سمنان و سایر شهرستان‌ها متاسفانه توجهی به مدرسه‌سازی نشده و این قانون بلاتکلیف مانده است. اما این تمام ماجرا نیست و با توجه به اجرای طرح نهضت ملی مسکن در دولت سیزدهم و تخریبی بودن ۳۰درصد مدارس سمنان، به‌طور حتم و یقین طی چند سال آینده کمبود مدرسه در این استان به یک بحران جدی تبدیل خواهد شد. اتفاقی که نیازمند تشکیل کارگروهی فعال و پیگیر برای رفع مشکلات موجود است. به گفته مدیرکل نوسازی، توسعه و تجهیز مدارس سمنان، در سفر اول رئیس‌جمهور شهید به این استان ۲۰۰میلیارد تومان برای ساخت و نوسازی مدارس اختصاص یافت که خوشبختانه این رقم در سفر دوم با رشد چشمگیری روبه‌رو شد و به ۱۰۰۰ میلیارد تومان رسید. امیرحسین قزوینیان به مشارکت‌های خیرین هم اشاره کرده و می‌گوید: «طی ۲۵ جشنواره قبلی خیرین ۳۳۰میلیارد تومان تعهد داده بودند که بیش از ۷۰درصد این تعهدات تحقق یافت و طی دوسال‌ونیم اخیر بیش از ۱۳۰میلیارد تومان وارد استان شده است.»درکردستان هم شرایط خیلی خوب نیست.درست در اولین روزهای مهرماه۱۴۰۲بود که معاون عمرانی استاندار کردستان با اذعان به این‌که با کمبود ۲۷۷هزار مترمربع فضای آموزشی روبه‌رو هستیم، گفت: «سعی شده ‌در قالب اجرای طرح مولدسازی و تخصیص اعتبارات، بتوانیم این مشکل را برطرف کنیم.» کمی آ‌ن‌طرف‌تر رئیس مجمع خیرین مدرسه‌ساز البرز هم با بیان این‌که این استان ۷۰۰۰‌کلاس درس کم دارد که تامین آن نیازمند نگاه ملی، حضور بیشتر خیرین و افزایش سطح مشارکت‌های مردمی است، گفته: «جمعیت بیش از نیم‌میلیونی دانش‌آموزان البرز با جمعیت کل چند استان کشور برابری می‌کند. براساس آمار اعلام‌شده هرساله شاهد رشد جمعیت دانش‌آموزی ۱۲هزار نفری در البرز هستیم.» محمدرضا اسپرورین با بیان این‌که برای تامین نیازهای آموزشی جمعیت جدید دانش‌آموزی البرز سالانه باید ۴۰۰ کلاس درس ساخته شود، تصریح کرد: «ساخت این تعداد کلاس درس در هر سال تحصیلی به علت کمبود اعتبارات دولتی و کافی نبودن کمک‌های خیرین محقق نمی‌شود و به‌ناچار دانش‌آموزان در فضای نامناسب آموزشی به تحصیل می‌پردازند.»
   
عمر مفید مدارس ۵۰ سال است
هر سال اعلام می‌شود مشکل کمبود مدرسه در تمام کشور وجود دارد اما در استان‌هایی مثل تهران، البرز، قم، آذربایجان‌غربی و بخشی از استان خراسان‌رضوی که به‌اصطلاح مهاجرپذیر هستند چالش کمبود مدرسه بیش از مناطق دیگر به چشم می‌خورد. در همین راستا رئیس سازمان نوسازی، توسعه و تجهیز مدارس کشور گفته: «هم‌اکنون ۷۰هزار کلاس درس کشور نیازمند مقاوم‌سازی و ۳۰هزار کلاس درس نیازمند تخریب و بازسازی است. مدارس نوساز در برابر زلزله حتی تا ۷ ریشتر مقاوم هستند و حتی در زلزله خوی مدارس به پایگاه‌های امدادی تبدیل شدند. بر همین اساس تا پایان برنامه هفتم باید ۲۰۰ مجتمع آموزشی (مدارس بزرگ) ساخته شود. از این رو در قالب برنامه مولدسازی، مدارس کوچک جمع‌آوری و به‌جای آنها مدارس بزرگ ساخته خواهد شد.» حمیدرضا خان‌محمدی درباره هزینه ساخت یک کلاس درس ادامه داد: «هزینه ساخت کلاس در مدارس مختلف متفاوت است اما به‌طور متوسط هزینه ساخت یک کلاس درس، ۱.۵میلیارد تومان است.»این مسئول  تصریح کرد:«عمر مفید مدارس به شرط نگهداری و تعمیر مناسب، ۵۰سال است. مدارس جدید باید دارای نمازخانه و مطابق با معماری ایرانی و اسلامی باشند.» آمارها نشان می‌دهند ۵۴ درصد مدارس ساخته‌شده با مشارکت خیران است و سال گذشته ۱۶۰۰ مدرسه از تعداد ۲۹۰۰ مدرسه با مشارکت این قشر ساخته شد. کمبودها آن‌قدر زیاد است که با ساخت ۱۱۱۴ کلاس درس در استان خراسان‌رضوی، هزار کلاس درس در استان تهران، و ۱۵۰۳ کلاس درس در استان سیستان‌وبلوچستان در سال گذشته هنوز هم دانش‌آموزان زیادی مجبورند یا به‌صورت دوشیفت یا در کلاس‌های فرسوده با سقف‌هایی لرزان به تحصیل بپردازند.