ماه و هیبت عباسی تو

ازطرفی واقعه کربلا درذهن ایرانیان حضوری ژرف داشته وچنان با عنصر آب گره خورده که وقایع آن هرسال و هر روز برای آنها تکرار میشود. این واقعه تلخ در دوران مختلف اسلامی، ایرانی در آثار هنرمندان و حتی آداب و سنن مردم ایران زمین چنان بازتاب یافته است که از گذشته ایرانیان موقع نوشیدن آب سلام بر حسین (ع) سر میدهند. تشنه آب فراتاهمیت کمبود آب در این جنگ چنان است که دیگر وقایع تحت تاثیر آن قرار گرفتهاند و بخش قابل توجهی از گفتوگوی بین سپاه امام حسین(ع) ویزید بر سر آب بوده است به طوری که مظلومیت امام حسین(ع) و سنگدلی دشمن از همین امر مستفاد میشود. این شرایط سخت امام حسین(ع) را برآن میدارد تا حضرت عباس(ع) را مامور پیدا کردن آب کند. عدم دسترسی امام حسین(ع) و سپاهیانش به آب را به هفتم محرم نسبت دادهاند رسول جعفریان معتقد است که روز یا شب نهم نیز با بالا گرفتن آتش عطش امام(ع) از برادرشان عباس خواستند با تعدادی سوار به سوی فرات بروند و آب بیاورند. امازمانی که جنگ آغازشد وذخیره آب به اتمام رسید،سپاه امام(ع) دیگر به آب دسترسی نداشت. به گونهای وقتی حضرت علی اکبر(ع) از پدرش آب درخواست کرد، امام فرمود زود باشد که جد خود را ملاقات کنی و از دست او شربتی بنوشی که پس از آن هرگز تشنه نخواهی شد.درنزد شیعیان رخدادهای گوناگونی در شکل دادن و شدت بخشیدن به واقعه کربلا دست داشتهاند که دربسته شدن آب به روی امام و همراهانش آشکار شدهاند.نمود بارز این حادثه هر ساله با برگزاری مراسم تعزیه و سینهزنی مشاهد میشود و نشان میدهد که چطور بستن آب بر روی امام حسین(ع) و خاندانش بر عقاید ایرانیان تاثیر بسزایی داشته است. سقایی با تاسی از قمر بنیهاشمآیین سقایی از منصب حضرت ابوالفضل العباس(ع) وام گرفته شده ودرنمایش آیینی، سنتی و بهویژه تعزیه جایگاه ویژهای دارد و یکی از مهمترین نذرهای ایرانیان به عزاداران حسینی در محرم، سقایی و خیرات آب است. در آیین سقایی برخی نذرکنندگان جلوی منزل خود یا در محل گذر آبی قرار میدهند یا عدهای به دستههای سینهزنی و تکایا رفته، ظرف آب یا مشکی که نمادی از مشک حضرت عباس در روز تاسوعاست را به دست میگیرند و بین مردم میگردند و به آنها آب میدهند. سقایی و آبرسانی بقدری نزد ایرانیان از ارج و قرب برخوردار بوده که سیاحان و جهانگردان بدان توجه و در کتب خویش به آن اشاره کردهاند.به غیر از امر سقایی در موسم محرم ایرانیان بنایی به نام سقاخانه ساختهاند. سقاخانهها دکان یا نیم بابی بودندکه در آنها آبگاهی به وجود میآمد و جام و پیالهای در این اماکن قرار داده میشد تا تشنگان با به یاد آوردن مظلومیت امام حسین(ع) خود را سیراب کنند. تشتگذاری و آیین جوانمردیآیین تشتگذاری یکی از قدیمیترین سنتها و مناسک ایرانی است که جمع کثیری از مردم ترک زبان ایران با این آیین عزاداریهای محرم را شروع میکنند.تشتگذاری مراسمی سنتی است که درعزاداری ایام عاشورا،برگزارمیشود. در این مراسم تشتهای آب نماد فرات در مساجدوحسینیهها گذارده میشود.این سنت به پیروی از اقدام امام حسین(ع) صورت میگیرد و یادآور رفتار جوانمردانه او در سیراب کردن سپاه حر است. درباره فلسفه مراسم تشتگذاری چنین گفته میشود که روزی که حر بن ریاحی با۲۰۰۰ نفر از سپاهیان خویش راه را بر امام حسین(ع) بست، از امام(ع) خواست با یزید بیعت کند ولی امام حسین(ع) وقتی آثار خستگی و تشنگی را در چهره سپاهیان حر مشاهده کرد دستور دادند که آنها و حتی چهارپایانشان را سیراب کنند.نقش آب در هنر ایرانیدر اساطیر ایران نیز آب ارزشمند بوده و نشانگر حیات و آفرینشی است که دیوان برای از بین بردن آن آب را دستمایه خود قرار داده بودند. چنین عنصر با اهمیتی درواقعه عظیم کربلا ازبرجستگی خاصی برخوردار است واین واقعه به آب و تشنگی اهمیت زیادی داده است.اهمیت نرسیدن آب به شهدای کربلا جایگاه ویژهای درمراسم عزاداری شیعیان داردوبخشی ازمراسم عزاداری وحتی تعزیهخوانی بیانگر نرسیدن آب به یاران امام است. بزرگداشت آب وتشنگی امام و یارانش به متون ادبی و عرفانی ایرانی نیز سریان یافته، به صورت نمادین درآمده وگاه معنای عمیقتری پیدا کرده است.ازهمین روهنرمندان وشاعران ایرانی بارها و در قرون مختلف به واقعه عاشورا پرداختهاند ومردم عادی هم براساس آداب وسنن و اخلاص قلبی خود در سیراب کردن هموطنان بناهای سقاخانه را بنانهادند.