غم تحصیل!

ابتدا وزیر پیشین آموزش و پرورش از وجود ۹میلیون بی‌سواد مطلق در ایران خبر داد که البته آمار او معطوف به سال ۱۳۹۵ و به استناد داده‌های مرکز ملی آمار ایران بود و پس از آن هم وزارت آموزش و پرورش اعلام کرد هنوز ۲۷درصد کودکان پایه اول ثبت‌نام نکرده‌اند که البته با توجه به زمان مناسبی که تا آغاز سال تحصیلی مانده، منتظر کاهش معنادار این درصد خواهیم بود اما آنچه خارج از توالی زمانی این دو خبر وجود دارد این است که اساسا وضعیت بازماندگان از تحصیل و بی‌سوادی در ایران کنونی چگونه است؟ بازماندگی از تحصیل و ترک تحصیل یکی از اصلی‌ترین چالش‌های نظام آموزش و پرورش ایران است که در سال‌های اخیر به‌ویژه پس از همه‌گیری کوویدـــ۱۹ و غیرحضوری شدن آموزش‌ها، رشد چشمگیری داشته است. طبق آخرین آمارهای اعلامی ازسوی وزارتخانه آموزش و پرورش در سال تحصیلی ۱۴۰۰-۱۴۰۱ هرچند تلاش‌هایی برای جذب بازماندگان و تارکان از تحصیل و کاهش آمار نسبت به سال تحصیلی ۱۴۰۰-۱۳۹۹ انجام شده است اما همچنان بیش از ۹۱۱هزار نفر در مقاطع مختلف از تحصیل بازمانده‌اند و ۲۷۹هزار دانش‌آموز نیز ترک تحصیل کرده‌اند. بررسی‌های نشان می‌دهد پنج استان سیستان و بلوچستان، خراسان رضوی، تهران، خوزستان و آذربایجان غربی بیشترین فراوانی مطلق بازماندگان از تحصیل را دارند. همچنین استان‌های سیستان و بلوچستان، خراسان رضوی، خوزستان، آذربایجان غربی و کرمان نیز به ترتیب دارای بیشترین آمار ترک از تحصیل در سال ۱۴۰۱ـــ۱۴۰۰ هستند. با این حساب به نظر می‌رسد یکی از اصلی‌ترین چالش‌های این حوزه، فقدان آماری دقیق، شفاف و جامع از دانش‌آموزان بازمانده و ترک تحصیل و شرایط فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی آنان است. به باور بسیاری از کارشناسان حوزه آموزش اتخاذ رویکرد مدرسه محوری در ریشه کنی بی‌سوادی و جذب کودکان بازمانده از تحصیل، استفاده از فناوری اطلاعات و آموزش‌های ترکیبی، تهیه نقشه جامع سوادآموزی، ایجاد فرصت‌های آموزشی متنوع، اصلاح برنامه درسی با رویکرد انعطاف‌پذیری و همچنین اصلاح قانون بازگشایی مدارس مصوب سال ۱۳۷۶ از راهکارهای مهم در کاهش پدیده بازماندگی و ترک تحصیل است که اگر به آن توجهی نشود، خیلی زود به یک رویه عادی تبدیل می‌شود.