توسعه گازی با توان ایرانی

این فاز به‌عنوان اولین پروژه‌‎ای بود که قرارداد آن تحت عنوان نسل جدید قراردادهای نفت و گاز(IPC) توسط شرکت ملی نفت ایران برای جذب سرمایه‌‌گذاری‌های خارجی، در ۱۶جولای۲۰۱۷ با کنسرسیومی از شرکت توتال فرانسه، CNPC  چین و پتروپارس بسته شد. براساس این قرارداد پتروپارس با توجه به تجارب قابل‌توجه خود و به‌عنوان شرکت دارای رتبه اول E&P ایران، قرار بود در همکاری و تعامل کامل با توتال و سی‌ان‌پی‎‌سی این فاز را توسعه دهد اما به‌دلیل محدودیت‌های بین‌المللی و خروج یا انصراف شرکا، سرانجام در ۶ اکتبر۲۰۱۹ اجرای این فاز به‌صورت کامل به شرکت پتروپارس واگذار شد تا با استفاده از توان داخلی آن را توسعه دهد. گزارشی که در ادامه می‌خوانید جزئیاتی از ویژگی‌های فاز۱۱ میدان گازی پارس‌جنوبی است. 

برخی کارشناسان هشدار می‌دهند که در زمستان ممکن است با همین روند مصرف ناترازی گاز بیشتر شود. پاییز سال گذشته وزارت نفت تصمیم گرفت پروژه فاز۱۱ را که قرار بود در دولت دوازدهم به بهره‌برداری برسد را تسریع بخشد و اوایل تابستان امسال یک سکوی گازی در فاز۱۱ پارس‌جنوبی نصب شد. حالا کارشناسان می‌گویند ایران در کنار اصلاح الگوی مصرف گاز زیادی در اختیار دارد که این موضوع می‌تواند توان ایران را در صادرات و درآمد ارزی نیز باز کند. 

رفت و برگشت توتال

اواسط دهه۷۰ بود که نخستین حلقه چاه در میدان مشترک پارس‌جنوبی حفاری و به‌طور رسمی عملیات برداشت گاز آغاز شد. از آن زمان فازهای زیادی وارد مدار کشور شد و فاز۱۱ باقی مانده بود. اواخر دهه۷۰ بود که شرکت ملی نفت ایران طی قراردادی با شرکت توتال فرانسه توسعه بالادستی فاز ۱۱ میدان گازی پارس‌جنوبی را به این شرکت سپرد. در این قرارداد همچنین آمده بود که این شرکت فرانسوی یک کارخانه ۱۰میلیون تنی تولید ال‌ان‌جی احداث کند. در این میان شرکت پتروناس مالزی نیز درخواست همکاری برای برداشت گاز از این فاز را داد و در نهایت طی یک توافق‌نامه سه‌جانبه که ۵۰درصد متعلق به شرکت ملی نفت ایران، ۴۰درصد توتال فرانسه و ۱۰درصد پتروناس مالزی بود منعقد شد. از اواخر دهه۷۰ و پس از عقد قرارداد، مطالعات فنی و مهندسی کلید خورد اما در اواسط دهه ۸۰ به دلیل افزایش قیمت فولاد جهانی توتال حاضر به پرداخت هزینه نشد و این پروژه کنار رفت. در آن زمان فرانسوی‌ها پیشنهاد تعریف یک پروژه ۱۰میلیارد دلاری را داده بودند اما ایران با آن مخالفت کرد. پس از آن نیز در سال ۸۸ چینی‌ها پیشنهاد مالی چهارمیلیارد دلاری دادند و در نهایت با ایران به توافق رسیدند.

ورود چینی‌ها

قرار بود طرح فاز۱۱ از سال ۸۸ به مدت ۵۲ ماه به بهره‌برداری برسد اما پیش نرفتن پروژه طبق زمان‌بندی، باعث شد شرکت CNPC هم از این قرارداد کنار برود. بعد از خلع ید شرکت چینی از طرح توسعه فاز۱۱ پارس‌جنوبی در سال۱۳۹۲ براساس تصمیمات مدیریتی اتخاذ شده و به دلیل زمان‌بر بودن توسعه بخش خشکی و دریایی همزمان، قرار شد توسعه بخش دریایی به صورت مستقل و زودتر از بخش خشکی انجام شود. اواخر مردادماه۱۳۹۲ نیز قرارداد توسعه این میدان در قالب بیع متقابل به شرکت پتروپارس واگذار شد. هنوز هشت‌ماه از امضا قرارداد نگذشته بود که شرکت پتروپارس به‌طور کامل از توسعه فاز۱۱ پارس‌جنوبی کنار رفت و بیژن زنگنه، وزیر نفت وقت به‌صراحت اعلام کرد که فاز۱۱ فعلا در اولویت کاری وزارت نفت نیست و تصمیم درباره آن سر فرصت گرفته خواهد شد. در سال ۱۳۹۵ توتال بار دیگر برای توسعه فاز۱۱ پیشقدم شد و موافقت‌نامه اصولی این طرح توسعه‌ای در همان سال و قرارداد آن هفت ماه بعد (۱۲تیرماه ۱۳۹۶) در قالب شرایط عمومی، ساختار و الگوی جدید قراردادهای نفتی به ارزش ۴.۸میلیارد دلار میان شرکت ملی نفت ایران و کنسرسیوم توتال فرانسه (۵۰.۱درصد)، شرکت ملی نفت چین (سی‌ان‌پی‌سی ۳۰‌درصد) و پتروپارس (۱۹.۹درصد) امضا شد. تابستان سال ۹۷ دوباره توتال بدعهدی کرد و از ایران رفت و در نهایت دوباره پتروپارس توسعه میدان را در دست گرفت. حالا فاز۱۱ پارس‌جنوبی به بهره‌برداری رسید. آن هم با توان مهندسان ایران. در واقع می‌توان گفت افتتاح فاز۱۱ یک دستاورد برای کشور نیست، بلکه معرفی یک توان به شرکت‌های بزرگ جهان است که قرار بود این فاز را به نتیجه برسانند اما با باور غلطی به نام این‌که اگر نباشند نمی‌توانیم پروژه را حدود دو دهه معطل نگه داشتند. 

ویژگی‌های اصلی فاز ۱۱ میدان گازی پارس‌جنوبی

برداشت۵۰ هزار بشکه میعانات گازی در روز 
برداشت ۷۵۰ متریک تن گوگرد در روز
برداشت ۵۶ میلیون مترمکعب گاز در روز
دو سکوی تولید 
دو رشته خط لوله ۳۲ اینچی دریایی
خطوط لوله ۴ اینچی تزریق منواتیلن گلایکول
دارای ۲۴ حلقه چاه
برداشت ۱۵ میلیون متر‌مکعب در فاز نخست