زیر پوست بی حجابی!

با پشت سرگذاشتن دهه ۶۰ و پایان جنگ تحمیلی، وضعیت حجاب در کشور اما دچار تحولاتی شد؛ به طوری که نظام فرهنگی کشور گشت‌های مبارزه با منکرات را طراحی کرد که البته باز هم نتوانست بدحجابی و بی‌حجابی را کاملا ریشه‌کن کند. این درحالی بود که در سال‌هایی از این دهه، فعالیت‌های تبلیغی و فرهنگی آن‌طور که انتظار می‌رفت، نتیجه نداده بود. این ناکامی سبب شد تا مسئولان در دهه ۸۰ به نسخه انتظامی - پلیسی گشت ارشاد بازگردند که این نسخه هم در عمل چندان کارساز نبود؛ به طوری که بدحجابی نه‌تنها متوقف نشد، بلکه وارد مرحله بی‌حجابی شد. اکنون ما با معضل بی‌حجابی در بخش هایی از جامعه  روبه‌رو هستیم و به نظر می‌رسد اقداماتی که تا‌به‌حال تجربه شده، نمی‌تواند نتیجه‌بخش باشد. اما باید چه کرد؟ آیا نظام اسلامی می‌تواند بر این چالش غلبه کند؟

برخی کارشناسان معتقدند که برخلاف ادعای جریان معاند، حجاب هیچ‌گاه مسأله اول نظام نبوده که اگر می‌بود، میزان فراگیری گشت ارشاد وحجم تدابیر فرهنگی و اجتماعی دستگاه‌های حاکمیتی بیش از آن بود که تجربه‌اش کرده‌ایم. برخی دیگر از کارشناسان اما تحلیل می‌کنند که بی‌حجابی زاییده ناهنجاری‌ها و معضلاتی است که نمای بیرونی ندارد(معضلاتی همچون طلاق، روابط بی‌ضابطه زن و مرد، ازدواج سفید، اعتیاد، بی‌عدالتی، مفاسد اداری و اقتصادی و...)، به همین علت بی‌حجابی به این علت که در کف خیابان نمود عینی دارد، بیش از هر معضل دیگری به چشم آمده است. درواقع این گروه، بدحجابی و بی‌حجابی را معلول عواملی می‌دانند که از کانون‌های دیگر نشات گرفته؛ مثلا فرهنگ مدرن یا سبک زندگی اروپایی و آمریکایی که مرتب زیر پوشش دستاوردهای علمی و فناورانه، ناهنجاری‌هایی همچون بدحجابی را تئوریزه می‌کند و ترویج می‌دهد. در تحقیقی که در این زمینه  انجام شده، «نهاد متولی امر دین» مورد نقد قرار گرفته، چراکه به‌زعم این پژوهشگران، این نهاد با نداشتن تصویر درست از  وضعیت زمانه و فقدان شناخت فلسفی از کلیت تمدن غرب و سوگیری‌های آن، از تجهیز فکری در حوزه‌های هنر، علم، سیاست، جامعه، ورزش، اقتصاد و... بازمانده است. به عبارت ساده‌تر مشکل این است که روحانیت غالبا در ارتباط با مردم مشغول توصیه‌های اخلاق فردی است و از آنچه که متناسب با نظام حکومتی و اقتضای حکمرانی اسلامی است، غفلت می‌کند.
 
سوغات فرنگ
وضعیتی که این روزها در قالب بی‌حجابی گسترده در جامعه بروز کرده، نتیجه اتفاقاتی است که سال‌ها پیش در حوزه فرهنگ و تفکر مردم شکل گرفته، اتفاقاتی که مسئولان وقت حداکثر کوشیده‌اند تا مسائل ظاهری مربوط به آن را رفع و رجوع کنند و در نتیجه از پرداختن به ریشه‌ها بازمانده‌اند. به همین دلیل اکنون بحث برسر این است که اگر بر معضل بی‌حجابی غلبه کنیم با روابط آزاد و بی‌قاعده، ازدواج‌های بی‌ثبات، شراب‌خواری، فساد اقتصادی و سایر منکرات چه خواهیم کرد. کارشناسان حوزه فرهنگی بر این باورند، منکراتی که دامنگیر جامعه ما می‌شود از فرط غرب‌زدگی است که به‌واسطه ضعف ایمان و معنویت بر مسلمانان نافذ شده است. نسخه این کارشناسان به همین علت، ارتقای ایمان و معنویت عمومی و حرکت جمعی جامعه به سمت معنویت‌افزایی عمیق و باطنی به جای معنویت شکلی و کالبدی است اما آیا نهادهای سنتی ما می‌توانند به این مهم دست یابند؟
 
تیمار عمقی یک زخم
زنان و دختران محجبه با افراد بی‌حجاب، دوستانه صحبت می‌کنند و به آنها شاخه‌ای گل یا روسری هدیه می‌دهند، اقشار مذهبی نیز هر از گاهی تجمع می‌کنند و نارضایتی خود از وضعیت حجاب در جامعه را اعلام می‌دارند، گاهی هم راه‌حل‌های اجرایی سریع، مانند بازگشت فعالیت‌های پلیسی و انتظامی در دستور کار قرار می‌گیرد ولی تجربه نشان داده که هیچ‌کدام از این حرکت‌ها، نمی‌تواند باعث غلبه بر معضل بدحجابی شود. ولی آیا باید دست روی دست گذاشت و نظاره‌گر بود؟ آیا این پایان کار حجاب در جامعه ماست؟
پاسخ این است که  اگر قرار است وضعیت حجاب متحول شود، باید در بخش‌های مهمی از جامعه تحول رخ دهد؛ ازجمله در آموزش و پرورش، آموزش عالی، رسانه‌ها، روحانیت و مدیریت اجرایی. چنانچه از این راهکارها پیداست، به یک جریان تبیینی در حوزه حجاب نیاز است که این جریان باید در قالب علمی و منطقی و تحت سازماندهی نهادهای علمی و دانشگاهی شکل بگیرد، نه مانند اکنون که کار به دست نهادهای رسانه‌ای و تبلیغاتی افتاده است. این موضوع مهم است، زیرا حوزه تبلیغات در کشورما مستعد تبدیل به ضد تبلیغ است، همچنان‌که تا به حال این اتفاق بارها تکرار شده است.

راهکارهایی برای غلبه بر معضل بی‌حجابی 

‌ تحول در آموزش و پرورش
 اصالت دادن به مفاهیم اخلاقی، معنوی و تربیتی به جای اصالت بخشیدن به عقل ریاضی‌وار در کنار طرح قصه‌های قرآنی و امثال و حکم ادبیات فارسی.

تحول در آموزش عالی
گشودن افق‌های جدید علمی بر پایه معارف اسلامی، خداشناسی و درک حقیقت ساختار عالم در کنار شناخت ماهیت تمدن غرب.

تحول در رسانه‌ها
تولید برنامه‌های چالشی گفت‌و‌گومحور و پرداختن به مباحث بنیادین معرفتی.همچنین گسترش جهادی محتواهای مجازی حول محور حجاب.

تحول در مدیریت اجرایی
تلاش دولت برای اسلامی کردن ساختارهای خود، ساماندهی مد و پوشش و انهدام باندها و گروه‌های احتمالی که عامدانه بی‌حجابی را ترویج می‌کنند.

تحول در فعالیت روحانیت
ورود به معارف ناگفته و شیرین اسلام، طرح مباحث معرفت نفس و سلوک عرفانی، نقد تمدن مادی و ایجاد جریان علمی برای مواجهه عالمانه با تمدن غرب.