گامی بزرگ برای‌ تولید محتوای ایرانی- اسلامی

جدا از حاشیه های مطرح شده درباره آن، مشخص شدن و شفافیت این حوزه اهمیت بسیاری دارد. کارشناسان بسیاری در این خصوص عنوان کرده‌اند که شفافیتی که مصوبه اخیر داشت، به تنظیم‌گری بهتر این حوزه کمک بسیاری خواهد کرد. بسیاری از صاحب‌نظران در این رابطه معتقدند که مصوبه فوق، می‌تواند باب تازه‌ای برای مفاهمه در حوزه تنظیم‌گری باشد و باید از آن استقبال کرد. در همین رابطه با عبدالکریم خیامی، عضو هیأت علمی دانشگاه امام صادق(ع) و عضو شورای انتشار ساترا گفت‌و‌گو کردیم تا ابعاد روشن‌تری از مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی را از او بپرسیم.

عبدالکریم خیامی، عضو حقیقی شورای انتشار ساترا در ارتباط با مصوبه اخیر شورای عالی انقلاب فرهنگی به چند نکته اشاره می‌کند که شبهات این حوزه را به کلی برطرف می‌کند. او به جام‌جم می‌گوید: موضوع همگرایی فناوری‌های ارتباطی و رسانه‌ای، موضوع تازه‌ای است و در کشور‌های مختلف بنا به وضعیت توسعه‌یافتگی‌شان، دیر یا زود به این حوزه وارد شده‌اند. رسانه‌ها مثل قبل نیستند بلکه این فناوری‌ها در هم تنیده شده و مرتبط با هم هستند. این اتفاق بعد از آمدن فناوری‌ها، پلتفرم‌ها و دیجیتالی‌شدن است. در این شرایط، بسیاری از کشور‌ها چه از جهت فرهنگ کاربری این آرایش جدید، چه از جهت موضوعات تقنینی و رژیم حقوقی و چه ضابطه حاکمیت، دوره‌ای را طی کرده‌اند. به عبارتی ورود این فناوری‌ها بعد از ورود به کشور‌ها، با خود الگو‌های لازم یا فرهنگ را به همراه ندارد. این مساله یک دوره گذار دارد که باید همه بازیگران این صحنه، آرام آرام قواعدش را تمرین کنند تا حداقل آسیب و حداکثر استفاده را داشته باشند.

گام اول، روشن و شفاف
وی ادامه می‌دهد: در کشور ما هم موضوع همگرایی فناوری‌ها نزدیک به یک دهه یا کمتر از آن است که جدی‌تر شده و زمان می‌برد تا به یک ساماندهی جدید برای این الگو برسیم،. در این میان، واحد‌های تنظیم‌گر باید همگرا شوند چون مدل تنظیم‌گری همگرا را باید پیاده کنیم. برای حرکت به سمت این مدل تنظیم‌گری همگرا، باید مراحلی را طی کنیم. مرحله اول همکاری تنظیم‌گران است. البته تا قبل از آن هم شاهد حضور این نهادهای تنظیم‌گر در بخش‌های مختلف بودیم. به عنوان مثال سازمان تنظیم مقررات در حوزه فعالیت‌های مخابرات فعالیت می‌کرد و در حوزه مطبوعات و سینما هم، وزارت ارشاد تنظیم‌گری می‌کرد. امروزه هم وی‌او‌دی‌ها را داریم. فکر می‌کنم با این مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی، گام اول که گام مهم هماهنگی دستگاه‌های تنظیم‌گر است، روشن شده است. موضوع پلتفرم و صوت و تصویر فراگیر به صورت خاص در حوزه‌های دیجیتالی که به حوزه‌های ارشاد نزدیک است، به وزارت ارشاد واگذار شده است. به‌همین دلیل به نظرم این مصوبه با تأخیر نبوده بلکه شناخت کارشناسان، مسئولان و صاحبان پلتفرم‌ها باید به یک بلوغی می‌رسید تا کم کم به این مصوبه برسیم. در عین حال باید بگویم ‌ایستگاه پایانی نیست و می‌توان یک نظام حکمرانی در آینده به شکل به‌روز‌تر و مترقی‌تر داشت.

به مرور به درک مشترک برسیم
خیامی در خصوص مدل برخورد با تخلفات این حوزه هم تصریح می‌کند: شناختی که من از این عرصه دارم و از سال ۸۹ با موضوع تنظیم‌گری نوین درگیر هستم، باید بگویم کسی از بازیگران را نمی‌توان یافت که بتوان ایران دوستی او را زیرسؤال برد یا نخواهد در این سیستم و اکوسیستم جدید کار کند یا به فرهنگ آسیب بزند. برداشت‌ها و تصورات از این حوزه و نسبت آن با فرهنگ، قدری متفاوت است که باید آرام آرام با گفت‌و‌گو به نتیجه رسید. موضوع تخلف سطوحی دارد. قاعدتا باید در ابتدا نظام حقوقی و آرایش جدید رسانه‌ای کشور را تکمیل کرد. وقتی می‌گوییم بخش حقوقی، سلسله مراتبی باید برای آن قائل شد. مثلاً قانون اساسی و اسناد بالادستی و پایین‌تر از آن، آیین‌نامه و مقررات است. الان در این مرحله باید بتوان بخش قوانین و بعد، مقررات و آیین‌نامه‌ها را تکمیل کرد. باید زودتر مفاهمه و تدوین شود تا دستگاه‌های دیگر – هم تنظیم گران هم پلتفرم‌ها و دیگر دستگاه‌های انتظامی و قضایی – مرام نامه روشن و شفافی داشته باشند و با هم کار کنند. در این صورت می‌توان فرآیند تولید و توزیع محتوای رسانه‌ای را سالم و مبتنی بر فرهنگ ایرانی اسلامی ارائه کرد و مصرف‌کنندگان هم خیال‌شان راحت خواهد بود که حقوق‌شان رعایت می‌شود. در‌عین‌حال پلتفرم‌ها می‌توانند به لحاظ اقتصادی و فرهنگی با خیال راحت فعالیت کنند.

پاسخ به برخی شبهات
عضو حقیقی شورای انتشار ساترا در خصوص برخی شبهات مطرح شده درباره عنوان نام ساترا در مصوبه اخیر هم تأکید می‌کند: واضح است که در شرایط فعلی نیاز داریم مجلس مصوبات روشن‌تری تصویب کند. اما مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی لازم‌الاجراست و این مصوبه معطل مصوبه دیگری نخواهد بود. در واقع نباید گفت چون قانون صریح مجلس را نداریم، موضوع نظارت بر نمایش خانگی بلاتکلیف مانده است. در واقع این موضوع در دو شورای عالی – شورای عالی فضای مجازی و شورای عالی انقلاب فرهنگی – بیان شده و ساترا هم جزو صدا‌و‌سیماست. نیازی به تصریح کلمه ساترا نداریم. همین که گفته شود «در سازمان صدا و سیما» کفایت می‌کند. این‌که بگوییم اسم ساترا قید نشده مثل این است که بگویند چون مصوبات قبلی هم تنها نام سازمان بیان شده و از زیربخش‌های آن چیزی نگفتند، مشکل دارد. در حالی که اینطور نیست. البته این را باید گفت که نظام حقوقی ما نیاز به شفافیت بیشتری دارد.

مسیر تولید محتوای سالم در نمایش خانگی
همگرا شدن واحد‌های تنظیم‌گر
همکاری تنظیم‌گران
هماهنگی دستگاه‌ها
تکمیل نظام حقوقی
آرایش جدید رسانه‌ای
تدوین آیین‌نامه و مقررات
فرآیند تولید و توزیع محتوای رسانه‌ای سالم و مبتنی بر فرهنگ ایرانی- اسلامی
مفاهمه قوانین
روشن شدن یک مرامنامه شفاف