خیال‌پردازی و اندیشه‌ورزی در دمای ۴۰درجه!

۲- گشت و گذار را از بالاترین نیم‌طبقه شروع می‌کنیم. جایی که قرار بوده دفتر مدیر کتابخانه باشد اما حالا تبدیل شده به جایی برای مطالعات گروهی با امکاناتی که نمی‌شود آنها را در این محله مستضعف‌نشین قم، تصور کرد. مدیر کتابخانه هم طبیعتا دفتر و دستکی ندارد و لابه‌لای کتاب‌ها کارهایش را رتق و فتق می‌کند.

۳- بعد می‌رویم سراغ قرائت‌خانه یا سالن مطالعه (برادران). حق دارید بپرسید چرا اینجا خلوت است؟ سوال‌تان را با یک جمله جواب می‌دهم؛ چون هوا گرم است. دمای ۴۰ درجه‌‌ای قم را بدون کولر و پنکه نمی‌شود تحمل کرد و اینجا هنوز کولر ندارد.

۴- اینجا هم شش اتاق خصوصی گذاشته‌اند برای محققان و نویسندگان که هیچ چیزی حواس‌شان را پرت نکند اما همان گرمای هوا، کار خودش را کرده. هیچ‌کس در این هوای دم کرده و داغ نمی‌تواند به‌راحتی بخواند و بنویسد.

۵- یک نیم‌طبقه کامل را هم گذاشته‌اند برای مطبوعات. انواع و اقسام مجله‌ها و هفته‌نامه‌ها برای همه سلیقه‌ها. دو دست مبلمان شیک و مجلسی هم دو طرف اتاق قرار داده‌اند تا راحت بنشینیم و در متن‌‌ها و عکس‌ها غرق بشویم.

۶- اینجا بخش کودک است؛ با یک فرق اساسی. تنها کولر ساختمان را برای اینجا و سالن مطالعه دختران گذاشته‌اند. وارد که می‌شویم، حس بهشت به ‌ما دست می‌دهد؛ هم به خاطر خنکی هوا و هم به خاطر کودکان ناز و دلبری که غرق کتاب‌ها و خیال‌های‌شان شده‌اند.

۷- گوشه‌های دنج را مادران گرفته‌اند. هم حواس‌شان به بچه‌هاست و هم انگار گعده‌های طلبگی تشکیل داده‌اند برای صحبت درباره کتاب‌هایی که بهتر است برای بچه‌های‌شان از کتابخانه بگیرند و بخوانند. عکاس‌مان اجازه انتشار را هم می‌گیرد. او هم می‌داند اینجا قم است.

۸- بخش مبتنی بر وب، پر است از کتاب‌های صوتی و رایانه‌هایی که می‌شود پشت‌شان نشست و با هدفن‌های حرفه‌ای در متن کتاب‌ها غرق شد. حتی اشتراک درگاه‌های تصویری را هم برای اعضا خریده‌اند که اگر دل‌شان خواست،‌ بنشینند به دیدن فیلم‌های علمی و آموزشی.

۹- جالب‌ترین بخش کتابخانه که کنار مخزن اصلی قرار دارد، بخش نوجوان است. جدا کردنش از بخش کودک، یعنی برای نوجوانان، شأن جدایی در نظر گرفته‌اند. گرچه هوا داغ است اما همچنان چند نفر گوشه امن بخش نوجوان نشسته‌اند به گپ‌وگفت و ورق زدن کتاب‌ها.

۱۰- چشمم چهارتا می‌شود. این همه آچار، پیچ‌گوشتی و چکش اینجا چه می‌کند؟! خانم محمدی می‌گوید اینجا ساختکده است. جایی مثل آزمایشگاه فیزیک و زیست‌شناسی که نمونه‌اش را آخرین بار در دوران دبیرستان دیده‌ام. بچه‌ها با کمک مربی کتابخانه، اینجا با ابزارها و تندیس‌های کالبدشناسی، سر خودشان را گرم می‌کنند.

۱۱- دیدن ردیف‌های به هم پیوسته مخزن کتابخانه، حالم را بیش از پیش خوب می‌کند. انتظار داشتم اینجا خبری از نوجوانان نباشد اما صندلی‌ها و ردیف‌های مخزن پر است از دختران و پسرانی که کتاب‌ها، حواس‌شان را به کلی از اطراف پرت کرده است.

۱۲- نحوه دسته‌بندی و چینش کتاب‌ها طبق استاندارد کتابداری است اما سلیقه دست‌اندرکاران کتابخانه مرکزی قم باعث شده رده‌های کلی را به بخش‌های ریزتری تقسیم کنند تا پیدا کردن کتاب‌ها برای اعضا، مثل آب خوردن راحت باشد؛ آب خنکی که در نوشیدنش در هوای گرم کتابخانه لذتبخش‌تر است.

۱۳- بخش ویژه ناشنوایان و نوسوادان هم جلب توجه می‌کند. انواع کتاب‌هایی که ساده‌سازی شده‌اند تا این گروه‌ها هم بتوانند با آنها ارتباط بگیرند. کتاب‌هایی که نه کتاب کودکند و نه کتاب بزرگسال.

۱۴- وقتی به کتابخانه رسیدیم که نشست نقد و بررسی کتاب «پرفسور فوفو» برای کودکان و نوجوانان به پایان رسیده است. گرچه سالن خالی است اما من که گزارش نشست‌های برگزار شده در آن را پیگیری می‌کنم، می‌دانم هفته‌ای چندبار، علاقه‌مندان کتاب و ادبیات در آن دور هم جمع می‌شوند.

کتابخانه‌های مرکزی مرکز ترویج امید
نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور در چند سال اخیر در راستای طراحی خدمات و برنامه‌ها یک طرح بسیار بزرگ را با مدیریت جهادی و جوان‌گرایی آغاز و در آن اقدام به راه‌اندازی کتابخانه‌های مرکزی در سراسر کشور کرده است. هفدهم اسفند سال گذشته و همزمان با سالروز میلاد با سعادت قطب عالم امکان حضرت مهدی عجل‌ا...تعالی فرجه الشریف، دوازدهمین کتابخانه مرکزی ایران اسلامی در شهر مقدس قم با حضور وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، دبیرکل و معاونان نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور و جمعی از مدیران استانی و کشوری در کنار فعالان فرهنگی و کتابداران استان قم به بهره‌برداری رسید. دوازدهمین کتابخانه مرکزی ایران اسلامی نیز همانند شبکه وسیع ۳۸۰۰ کتابخانه عمومی کشور است که چند تفاوت شاخص دارد:

اول این‌که مساحت آن چند ده برابر یک کتابخانه عمومی است و این کتابخانه با ۳۵۰۰ متر مربع بنا شده است.

دوم این‌که تعداد منابع آن بسیار بیشتر از کتابخانه‌های دیگر است به‌گونه‌ای که مرجعیت منابع یک استان غالبا در کتابخانه‌های مرکزی تعریف می‌شود؛ البته در قم کتابخانه‌ای با عنوان آیت‌ا... العظمی سید علی خامنه‌ای از پنج کتابخانه استاندارد ایران وجود دارد که تعداد منابع آن بیشتر از کتابخانه مرکزی است.

سوم این‌که هر کتابخانه مرکزی، خدماتی را شامل می‌شود که واقعا فکرش هم برای بسیاری از علاقه‌مندان به کتاب و کتابخوانی و حتی بسیاری از اساتید همین رشته، کمی سخت است که یک کتابخانه این خدمات را در اختیار علاقه‌مندان قرار دهد.

مخاطبان و اعضای کتابخانه‌های عمومی در کتابخانه عمومی محله در بهترین حالت می‌توانند از خدمات فرهنگی مرتبط با حوزه کتاب بهره‌مند شوند اما مدیران خلاق و جوان نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور و ایده‌پردازان کتابخانه‌های مرکزی برای هرکدام از این کتابخانه‌ها، بیش از ۴۰ خدمت را تعریف کرده‌اند. به عنوان مثال در کتابخانه‌های مرکزی بخشی مختص کودک وجود دارد که اتاق اسباب‌بازی فقط یک قسمت کوچک آن است. در کنار این بخش، اتاقی به نام «اتاق انتظار والدین» نیز وجود دارد که خانواده‌های عیالوار به‌خوبی می‌دانند چه امکان حیاتی و مهمی است برای نوجوانان، بخشی به نام «اتاق علم» هست که محوریت آن آزمایش‌های علمی است و پر است از چیزهایی که توجه نوجوان را به خود جلب می‌کند. تازه برای سالمندان نیز بخش ویژه‌ای تعبیه شده است. بد نیست سری به یکی از این کتابخانه‌ها در استان خودتان بزنید تا ببینید نهاد کتابخانه‌ها، بدون هیچ ادعایی چه کار بزرگی را بی‌سر و صدا در کشورمان انجام داده است. خدمت به ناشنوایان و ساختکده از دیگر بخش‌های کتابخانه مرکزی قم است.احداث کتابخانه مرکزی قم در سال ۱۳۸۹ از محل اعتبارات سفر رهبر معظم انقلاب در زمینی به مساحت ۲۵۰۰ مترمربع و زیربنای ۳۴۰۰ مترمربع، در سه طبقه آغاز و ساختمان آن توسط اداره‌کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان قم به‌عنوان مجری پروژه تکمیل شد. در سال ۱۳۹۹ با پیشرفت ۷۰ درصدی ساخت بنا، فرآیند تجهیز کتابخانه با توجه ویژه نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور و با هزینه‌ای بالغ بر ۶۰ میلیارد ریال با تجهیزات و خدمات مدرن و به‌روز در سطح جهانی آغاز شد.این کتابخانه با ظرفیت ارائه ۴۰ خدمت متنوع به ۱۰۰۰ نفر به صورت همزمان آغاز به کار کرد و هم اکنون با ۳۶ هزار نسخه کتاب بزرگسال و ۵۰۱۷ نسخه کتاب کودک، آماده ارائه خدمت به مردم قم است.مخزن اصلی کتابخانه دارای ۳۳هزار نسخه کتاب در موضوعات متنوع شامل دینی و مذهبی، روان‌شناسی، علوم کامپیوتری، علوم اجتماعی، علوم کاربردی، علوم محض، هنر، ادبیات، تاریخ و جغرافیاست و قابلیت گسترش تا ۶۰ هزار نسخه را نیز دارد. مخزن کتابخانه شامل بخش‌های خدمات فنی و آماده‌سازی، کمک درسی، مرجع و نوسوادان است. کتابخانه مرکزی قم در همین مدت کوتاه توانسته ۴۳۶۲ عضو را جذب کند که عدد قابل توجهی است. علاقه‌مندان همچنان می‌توانند شنبه تا چهارشنبه از ساعت ۷و ۳۰ دقیقه تا ۲۱ و پنجشنبه‌ها از ساعت‌ ۷و ۳۰ دقیقه تا ۱۹ به خیابان امام خمینی(ره)، روبه‌روی پمپ بنزین مراجعه کنند.