مبانی هفت‌گانه تفکر سیدمرتضی

اغلب دانسته‌های این افراد هم ریشه در شنیده‌های دست‌چندم و سطحی رسانه‌های حقیقی و مجازی دارد. در هر صورت هنوز هم بحث و مجادله در مورد آرا و نظرات وی وجود دارد و هنوز هم ابعاد مختلف تفکر او به‌درستی و روشنی برای نسل‌های جوان‌تر تبیین نشده است.
در سی‌امین سالگرد شهادت شهید آوینی نگاهی داریم به یکی از معدود آثار پژوهشی که به بررسی وجوه گوناگون نظرات، سیر تفکر و سلوک معنوی و اندیشه او پرداخته است. 
وحید یامین‌پور که دانش‌آموخته رشته حقوق جزا و جرم‌شناسی است و مدتی نیز ریاست پژوهشکده فرهنگ و هنر اسلامی حوزه هنری را بر عهده داشته، مجموعه درس‌گفتارهایش در مراکز پژوهشی در مورد وی را جمع‌آوری کرده و در قالب کتاب «ماجرای فکر آوینی» با عنوان فرعی «گفتارهایی در شناخت مفاهیم بنیادی تفکر شهید سیدمرتضی آوینی» تدوین نموده است. 
در این کتاب که اولین‌بار در سال1398 منتشر شد و در مدت کوتاهی به چندین چاپ رسید، نویسنده مخاطبان اصلی نوشته‌اش را جوانانی می‌داند که «در آغاز راه مطالعات فرهنگی و تمدنی هستند و غالبا دغدغه این را دارند که فهم و تحلیل رخدادها و تحولات سیاسی، تاریخی و تمدنی را از چه نقطه‌ای باید آغاز کنند»؛ به‌همین‌دلیل حاصل کارش اثری نه‌چندان تخصصی است که برای خواننده جوان دلزدگی ایجاد کند و نه آنچنان عوام‌زده و سطحی است که برای دوستداران و دنبال‌کنندگان آثار و اندیشه آوینی حرفی نداشته باشد.
این کتاب شامل دو بخش است. 
بخش اول با عنوان درس‌گفتارهاست که در آن نویسنده مبانی فکری شهید آوینی را در هفت مقوله تقسیم‌بندی نموده است: آوینی در مواجهه با تاریخ جدید، مبانی حکمی و عرفانی آوینی، ماهیت تفکر و فرهنگ در غرب مدرن، روشنفکران سکولار و ادعاهای علم جدید، جدال با توسعه و سبک زندگی مدرن، به سوی تمدن اسلامی و اضطرار بشر امروز، مقدمه ظهور منجی.
یامین‌پور در ابتدای هر درس‌گفتار مفاهیم مورد نظر را با استناد به منابع تعریف و سپس دیدگاه آوینی را که عموما انتقادی است بیان می‌کند. بر این اساس در گفتار اول تاریخ تمدن غرب و مسیحیت را به اجمال توضیح می‌دهد و می‌رسد به مواجهه ما با مدرنیسم غربی و رویکرد متفکران ایرانی نسبت به آن. در ادامه با ارجاع به آثار شهید آوینی نقطه‌نظرات او را در این خصوص مورد بررسی قرار می‌دهد.
در گفتار دوم به ریشه‌های فلسفی و عرفانی اندیشه آوینی و مفاهیمی همچون علم و معرفت و نیهلیسم و در گفتار سوم به مفهوم اومانیسم و نقش اصلی آن در ساختار تمدنی غربی پرداخته شده است.
در درس‌گفتار چهارم انتقادهای آوینی نسبت به روشنفکران سکولار، محتوم‌انگاری حرکت به‌سوی مدرنیته، نگاه تاریخی غرب به حیات انسان طرح می‌شود. 
درس‌گفتار پنجم عموما بر نقد نظریه‌های توسعه مبتنی است و در ششمین درس‌گفتار مفهوم تمدن و شاخص‌های تمدن غربی و تمدن اسلامی از دید شهید آوینی بیان و تحلیل می‌شود. آخرین قسمت این بخش هم به بحث ظهور و حضور منجی و ضرورت آن از جهات فلسفی پرداخته است.
بخش دوم کتاب شامل چهار مصاحبه است که در آنها نویسنده به‌تنهایی یا همراه افراد دیگری پیرامون موضوعات مرتبط به گفت‌وگو و اظهارنظر پرداخته است و طی آن برخی مفاهیم بیشتر بسط پیدا کرده و از منظرهای مختلف مورد بررسی قرار گرفته‌اند. همچنین یک معرفی کوتاه از مهم‌ترین آثار شهید آوینی و سیر مطالعاتی پیشنهادی نیز در این بخش گنجانده شده است.
به‌طورکلی می‌توان گفت یامین‌پور هم مثل برخی پژوهشگران نتوانسته است از دام سنگینی نظرات شخصی‌اش بر موضوع تحقیق رها شود و در بعضی قسمت‌های کتاب مانند درس‌گفتار پنجم رسما تحلیل‌های خود را از وقایع و اتفاقات بیان کرده است و خواننده بیشتر از شهید آوینی، صدای نویسنده را می‌شنود.
از لحاظ شکل هم علی‌رغم طرح جلد خوب، با این‌که به اذعان نویسنده متن کتاب چند بار بازنویسی و ویرایش شده است اما می‌توانست ویراسته‌تر از این که هست باشد. همچنین نمایه نام‌های پایانی کتاب ناقص و تنظیم آن عجولانه به نظر می‌رسد و جای یک فهرست کامل از منابع در آخر کتاب هم شدیدا خالی است.
بااین‌حال همان‌طور که گفته شد، این کتاب شروع خوبی است برای کسانی که در ابتدای راه آشنایی با افکار و اندیشه شهید آوینی قرار دارند و مطالعه آن بی‌شک برای کسب دریافتی کلی از سپهر اندیشه سید شهیدان اهل قلم سودمند است.