زیرآبی واشنگتن در هیرمند

چیزی که ما بیش از همه از آن نگران هستیم، این است که آمریکا و برخی ادوات عربی آن می‌خواهند افغانستان را به عرصه جدیدی برای جرقه‌زدن درگیری‌های فرقه‌ای سنی و شیعه و میدانی برای جنگی ویرانگر تبدیل کنند.

شاید حادثه درگیری نیروهای مرزبانی ایران با افغانستان در روز شنبه اتفاقی عادی باشد که در بسیاری از کشورهای دیگر نیز رخ می‌دهد اما با توجه به افزایش تنش میان دو همسایه مسلمان به‌دلیل اختلاف بر سر حقآبه و مداخله عناصر نفوذی آمریکایی که برای کاشت بذر اختلافات فرقه‌ای میان دو کشور سخت کار می‌کند، موضوع خطرناک‌تر از آن چیزی شد که تصور می‌شد.

روابط میان دو همسایه پس از اشغال افغانستان به وسیله آمریکا در اکتبر ۲۰۰۱ که نزدیک به ۲۰ سال طول کشید به اوج خود رسید و گزارش‌های منتشر شده نشان می‌داد ایران با تجهیزات نظامی و مهمات از طالبان در جنگ علیه دشمن مشترک‌شان، آمریکا حمایت و به روند تخلیه انسانی آنجا کمک کرد.

ایران جزو معدود کشورهایی است که میزبان صدها پناهنده افغان در دوران جنگ این کشور بود و همواره از بازگشت آنها به افغانستان استقبال می‌کند. عناصر خارجی و برخی رهبران تندروی فرقه‌ای افغانستان از سوی برخی طرف‌های اسلامی و عربی که هیچ علاقه‌ای به ایران و شیعیان ندارند، حمایت می‌شوند.

آنها به‌تدریج شروع به ریختن هیزم بر آتش اختلافات تهران و کابل کردند و حتی به تنش کنونی در زمینه حقآبه دامن زدند. در این میان مقام‌های ایرانی می‌گویند طالبان توافق‌نامه ۱۹۷۳ را نقض کرده و سهم ایران را از آب رودخانه هیرمند به مناطق شرقی این کشور که دچار خشکسالی شده کاهش داده است؛ موضوعی که البته کابل تکذیب می‌کند.

طبق آمارها جمعیت کابل شامل ۴۵‌درصد تاجیک، ۲۵‌درصد هزاره، ۲۵‌درصد پشتون و ۵درصد از سایر اقوام است. به‌عبارتی دیگر کابل شهری پشتون به‌شمار نمی‌رود. سرکردگان اصلی طالبان اما به مرور درحال کاستن از مرکزیت سیاسی کابل برای از بین بردن مزیت پشتون‌های زدران و همچنین اهمیت دیگر اقوام هستند.

از نگاه امارت اسلامی، درگیری‌های مرزی باعث می‌شود این دولت ملی جلوه کند و از طرفی رقبای بین‌المللی و منطقه‌ای ایران به خاطر دشمنی خود، نسبت به طالبان متمایل شود و دولتش را به رسمیت بشناسند. این درگیری‌ها همچنین ضامن اتحاد در میان جناح‌های طالبان خواهد بود.

در کشوری که گوناگونی اقوام و مذاهب بسیار است و اندیشه‌های فراوانی به‌دلیل پراکندگی قدرت شکل گرفته‌اند، اجرای شیوه امارت اسلامی آن هم از سوی گروهی کم‌تجربه و کم‌توان از لحاظ مدیریتی، بسیار مخاطره‌آمیز است.

پس از این درگیری مرزی، پویشی در شبکه‌های اجتماعی به سرکردگی برخی تندروهای طالبان ایجاد شد و حتی تهدید به «فتح تهران» کردند و شعارهای فرقه‌ای مسموم علیه دکترین سیاسی ایران سر دادند و به مناقشه‌های تاریخی دامن زدند.