ماموریت ویژه برای کنترل طلا و ارز

مسعود توکلی، معاون بازار مرکز مبادله ارز و طلای ایران در گفت‌وگویی که با خبرنگار ما داشت به جزئیات عملکرد این مرکز پرداخته است که مشروح آن را در ادامه می‌خوانید.

مرکز مبادله ارز و طلای ایران با مراکز قبلی چه تفاوتی دارد؟
بانک‌مرکزی ماموریتی برای کنترل بازار ارز و حفظ ارزش پول ملی دارد. از این رو رئیس‌کل بانک‌مرکزی برای اجرای آن مجوزی از شورای پول و اعتبار گرفت تا بتواند برنامه خود را در این زمینه اجرا کند. بر همین اساس برای کنترل این بازار علاوه‌بر کنترل نرخ ارز به سمت عرضه سکه‌هایی با ضرب بانک‌مرکزی رفتیم. این مدل مرکز مبادله‌ای که اکنون در حال فعالیت است نسبت به مرکز مبادله ارز در دولت دهم و بازار متشکل ارزی دولت دوازدهم وسعت بیشتری دارد. هرکدام از آنها در یک بخش مشخص کار می‌کردند. در دولت دهم مرکز مبادله ارز، مسئولیت منظم‌کردن حوالجات ارزی را بر عهده داشت. در دولت دوازدهم هدف بازار متشکل ارزی مدیریت بازار اسکناس بود اما تجمیع این دو بازار و همین‌طور مسکوکات که پیوستگی مثبتی با ارز دارد در ظرف مرکز مبادله ایران گنجانده شد.

زمانی که مرکز مبادله ارز و طلای ایران شکل گرفت، نرخ ارز ۶۲هزار تومان بود و اکنون بین ۵۰ تا ۵۲هزار تومان قیمت دارد؛ اقدامی که مرکز مبادله ایران در این زمینه انجام داد دقیقا چه بود؟
بخشی که باعث تحول در بازار ارز گردید، تحول در تالار ارز خدماتی بود که به بخش اسکناس مربوط می‌شد. این اقدام تقاضا را از بازار غیررسمی کاهش داد. ما مشکلی در گذشته داشتیم که برخی تقاضاها در بازار رسمی پاسخ داده نمی‌شد یا روند آن بسیار مشکل و عاملی برای روانه‌شدن تقاضا به بازار غیررسمی بود، مانند ارز دانشجویی. در سرفصل‌های ارز خدماتی تلاش شد تا پوشش حداکثری داشته باشیم و نیازهای واقعی ارزی احصا شد تا بتوانیم تمام نیازهای واقعی ارزی را پوشش دهیم. همچنین فرآیندها هم کوتاه شد و این اتفاق تقاضا را به سمت بازار رسمی سوق داد.

تاکنون چه میزان ارز در تالار ارز خدماتی تخصیص داده شده است؟
تاکنون حدود ۹۳میلیون و ۵۰۰هزار یورو به مصارف خدماتی و در قالب اسکناس تخصیص داده‌ایم که بخش قابل‌توجهی از این تقاضا در گذشته در بازار غیررسمی خود را نشان می‌داد. تقاضا زمانی که در بازار غیررسمی کاهش می‌یابد، بر نرخ نهایی تاثیر می‌گذارد. همچنین باید توجه داشت حسب آن‌که بازار اسکناس بسیار کم‌عمق است، تقاضا در این بخش نقش مهمی در تعیین قیمت دارد. در بخش حوالجات ارزی هم اصلاح قیمتی رخ‌داد. دولت اعلام کرد که روی کالاهای اساسی که ارتباط مستقیمی با معیشت مردم به‌خصوص اقشار کم‌درآمد دارد، بیشترین حساسیت را دارد و کمترین نرخ ممکن ارز را تعیین می‌کند و نرخ ۲۸هزار و ۵۰۰تومان اعلام شد. برای سایر کالاها هم با رعایت سود شرکت‌های صادراتی و همچنین توجه به مصالح واردکنندگان تجهیزات تولیدی اصلاح قیمت را درنظر گرفت که اتفاقا این موضوع به افزایش صادرات، بازگشت ارز صادراتی و امکان تأمین بیشتر نیاز واردکنندگان موارد اولیه تولیدی منجر شد.

در صحبت‌های‌تان به موضوع تاثیر تقاضای اسکناس و تاثیر آن بر قیمت صحبت کردید اما شاهد این موضوع هستیم که ارز با کارت‌ملی همچنان پرداخت می‌شود. اگر افزایش تقاضا باعث گرانی ارز می‌شود چرا دولت با عرضه پایین‌تر از قیمت بازار غیررسمی تقاضا ایجاد می‌کند؟
در مرکز مبادله ارز و طلای ایران، ۶۳سرفصل برای ارز خدماتی تعریف شده است. سیاست بر این بود که تلاش کنیم همه نیازها را ببینیم و تقاضای واقعی را در مجرای رسمی پاسخ دهیم اما این را هم در نظر گرفتیم که ممکن است یک نیاز ارزی برای فردی پیش بیاید که در سرفصل‌های مصوب نباشد یا تأمین مدارک مثبته آن نیازمند زمان باشد و متقاضی حسب فوریت، آن زمان را نداشته باشد. بنابراین سرفصل تأمین نیازهای ضروری با ارائه حداقل مدارک، مصوب و اجرایی شد.از ابتدای اسفند ماه که مرکز مبادله طلا و ارز راه اندازی شد تاکنون بیش از ۶ میلیارد دلار ارز حاصل از صادرات در این مرکز مبادله شد.
سرمایه‌گذاری در حوزه ارز از بازار غیررسمی هم امکان‌پذیر است. چرا دولت برای این بخش باید نرخ پایین‌تر در نظر بگیرد؟
همه تلاش بانک‌مرکزی این است که تقاضا به بازار رسمی سوق پیدا کند و آگاهی بیشتر از تقاضای بازار موجب مدیریت بهتر بازار خواهد بود. البته در زمینه تقاضای سرمایه‌گذاری در حوزه ارز، رئیس‌کل بانک مرکزی، مأموریت‌های ویژه‌ای به مرکز مبادله ایران داده‌ تا ابزارهایی مبتنی بر ارز و طلا، که هم نظر متقاضی را تأمین کند و هم به نفع مصالح اقتصادی کشور باشد ایجاد شود و تلاش داریم در آینده نزدیک از این ابزارها رونمایی کنیم.