چشم بازار سوریه به ایران

آخرین بار محمود احمدی‌نژاد، رئیس‌جمهور پیشین کشورمان بود که در تاریخ ۶ اسفند سال ۱۳۸۸ به سوریه سفر کرد. پس از آن در سال ۹۷ اسحاق جهانگیری، معاون اول رئیس‌جمهور به این کشور رفت و حالا بعد از ۱۳سال، بار دیگر رئیس‌جمهور ایران به این کشور سفر کرده است. سفری مهم که در هنگامه مورد توجه قرار گرفتن مجدد دمشق در میان کشورهای عربی و احتمال بازگشت سوریه به جمع سران اتحادیه عرب صورت می‌گیرد. همچنین سوریه به علت سال‌ها درگیری و مبارزه با تروریسم، نیازمند آغاز فرآیندهای اقتصادی مطمئن برای جبران خسارت‌ها و ویرانی‌ها است که با توجه به خودکفایی و تجربه کشورمان در عرصه‌های مختلف عمرانی و اقتصادی، اکنون این فرصت برای حضور گسترده شرکت‌های ایرانی فرآهم آمده است. سوریه ظرفیت‌های فراوانی برای توسعه روابط تجاری و اقتصادی دارد، که تاکنون به نحو شایسته و مناسب از سوی ایران مورد توجه قرار نگرفته است اما اکنون با سفر رئیس جمهور به این کشور، قرار است که همکاری‌های اقتصادی در کانون رایزنی‌ها قرار گیرد.

بررسی‌ها نشان می‌دهد که در سال‌های اخیر، عمده واردات سوریه مواد اولیه نفتی آتش‌زا، مواد پتروشیمی، محصولات پلیمری، مواد اولیه غیرنفتی، مواد خوراکی، صنایع مهندسی و کشاورزی بوده است. نگاهی به این موارد نشان می‌دهد که ایران توانایی تبادل تجاری با این کشور را دارد و می‌تواند بخشی از نیاز بازار این کشور را تامین کند. ایران و سوریه درباره سرمایه‌گذاری در زمینه‌های متعدد به توافق رسیده‌اند و کمیته پیگیری این تفاهم‌نامه‌ها هم فورا کار خود را آغاز کرده است. این خبری بود که هفته گذشته یک روزنامه سوری پس از دیدار مهرداد بذرپاش، وزیر راه‌وشهرسازی ایران و سامر خلیل، وزیر اقتصاد سوریه منتشر کرد. بذرپاش درباره تفاهم دو کشور توضیح داده در سرمایه‌گذاری در بخش برق و نفت نیز توافقات خوبی انجام و کارگروه‌ها و تیم‌های فنی مشترک برای اجرای این توافقات تشکیل شد. در حوزه گردشگری و گردشگری زیارتی نیز توافقات مثبتی انجام شد و طی ماه‌های آینده شاهد حضور حجم بالای گردشگران ایرانی و سوری در دو کشور خواهیم بود. در حوزه حمل‌ونقل به‌ویژه بخش هوایی توافقات و تفاهماتی درخصوص افزایش پروازها به سوریه و سایر خدمات نیز صورت گرفت. در حوزه‌های کشتیرانی و ریلی هم توافقاتی انجام شد. بذرپاش اضافه کرد: صفر کردن تعرفه تجارت میان دو کشور که یکی از درخواست‌های همیشگی بخش خصوصی است مورد توافق کلی دو کشور قرار گرفت و مقرر شد تعرفه کالاهای باقیمانده نیز در راستای تسهیل تجارت دو کشور به صفر برسد.
او افزود: تاسیس بانک، بیمه و شرکت سرمایه‌گذاری مشترک از دیگر موضوعات مورد درخواست بخش خصوصی دو کشور بود که هر دو رئیس‌جمهور بر آن تاکید داشتند و در این جلسه مورد توافق دو طرف قرارگرفت. تبادل بانکی مستقیم میان ایران و سوریه نیز به مراحل خوبی رسیده و کارهای اجرایی آن دنبال خواهد شد.

محصولات معدنی ایران در مسیر سوریه
ظهیر حیدری‌نژاد، کارشناس اقتصادی درباره ظرفیت اقتصادی ایران و سوریه به «جام‌جم» گفت: ایران از نظر سیاسی با سوریه روابط نزدیکی دارد و اکنون این روابط می‌تواند ماهیت اقتصادی هم پیدا کند که هر دو کشور از منافع آن بهره‌مند شوند.
وی افزود: ایران ظرفیت بالایی در بخش تولید محصولات معدنی دارد و از آنجا که سوریه به دلیل آسیب‌های ناشی از جنگ نیازمند بازسازی است باید پروژه‌هایی تعریف شود. از سوی دیگر ایران از توان خدمات فنی و مهندسی بالایی برخوردار است و امتحان خود را در کشورهای دیگر پس داده، در نتیجه بهترین کشوری که می‌تواند سوریه را بازسازی کند به نظر می‌رسد ایران باشد.
حیدری‌نژاد با اشاره به توان ایران در بخش تامین محصولات معدنی توضیح داد: سوریه به‌دلیل این‌که زیرساخت‌های خود را در جنگ مقابل داعش از‌دست داد نیاز به بازسازی دارد و ایران در زمینه صادرات سیمان، فولاد، خدمات فنی و مهندسی، صنعت کاشی و سرامیک، لوله و فلزات، بتن و بسیاری از بخش‌های دیگر توان بالایی دارد.
این کارشناس اقتصادی معتقد است،که سوریه نیازمند بازسازی گسترده است و کشورهای دیگر به‌دنبال تصاحب این بازار هستند و ایران باید در این زمینه با شتاب بیشتری عمل کند که سفر رئیس‌جمهور کشورمان به این سرزمین بعید است بدون نتیجه اقتصادی باشد.

دستاورد اقتصادی یک سفر سیاسی
فتح‌ا... توسلی، عضو کمیسیون اقتصادی مجلس با اشاره به سفر رئیس‌جمهور ایران به سوریه گفت: قطعا این سفر دستاورد اقتصادی به دنبال دارد و اهتمام دو کشور برای گسترش همکاری‌ها بیش از گذشته شده است.
به گفته وی، پیش از این نیز مسئولان سوری به ایران آمده‌اند و مقامات ایرانی نیز سفرهایی به این کشور داشته‌اند که در جریان این سفرها، یادداشت‌های تفاهمی امضا شده است. کمیسیون مشترکی میان دو کشور داشته‌ایم که بخشی از این تفاهمات را اجرایی کردند اما بخشی از آنها به‌دلیل شرایط منطقه باقی مانده‌اند. در سفر رئیس‌جمهور به سوریه تفاهم‌هایی که هنوز اجرایی نشده‌اند مورد بررسی مجدد قرار می‌گیرد تا در مورد آنها تصمیم‌گیری شود.
نماینده مردم کبودرآهنگ در مجلس افزود: این یک نقطه‌عطف در تاریخ مشترک سوریه و ایران است. بسیاری از کشورهای منطقه و قدرت‌های دنیا می‌خواستند سوریه را منزوی کنند. امروز شاهد هستیم برخی کشورهای عربی که سفیر خود را از سوریه فراخوانده بودند، در حال بازگشایی سفارتخانه‌های خود هستند.
وی تاکید کرد: از طرف دیگر روابط ایران با عربستان در حال گسترش است و همچنین قطری‌ها در این‌راستا همراهی می‌کنند. طبیعتا این افزایش ارتباطات میان کشورهای منطقه با اولویت ایران اهمیت بسیاری دارد که با تلاش فعالان حوزه سیاست خارجه در دست پیگیری است و دستاوردهای قابل‌توجهی خواهد داشت.

سوریه سرزمین فرصت‌هاست
حسن شمشادی، دبیر اتاق مشترک بازرگانی ایران و سوریه به برخی از موانع بر سر راه ارتباط اقتصادی ایران و سوریه اشاره کرد و گفت: در مرحله اول عدم‌شناخت بازرگانان، تجار و فعالان اقتصادی سوریه از ظرفیت بازار‌های ایران در همه زمینه‌ها یکی از مشکلات موجود بوده است.
دبیر اتاق مشترک بازرگانی ایران و سوریه یکی دیگر از مشکلات در روابط تجاری دو کشور را عدم تبلیغات مناسب و اطلاع‌رسانی دقیق دانست و گفت: سوریه برای فعالان اقتصادی ایرانی تنها به‌عنوان یک مبدا صادراتی شناخته شده اما سوریه خود قبل از بحران کشوری تولیدکننده در زمینه صنعت، پوشاک، نساجی و لوازم‌خانگی بوده و حتی کالا‌های خود را به کشور‌های اروپایی صادر می‌کرده است، به‌همین‌دلیل باید قبل از ورود به بازار سوریه، ابعاد و ظرفیت‌های اقتصادی این کشور به‌خوبی شناخته شود تا فعالان دچار سرخوردگی نشوند. وی همچنین به ازسرگیری روابط سیاسی کشور‌های عربی و همسایگان سوریه با این کشور اشاره و اظهار کرد: کشور‌های همسایه سوریه مانند مصر، اردن و الجزایر در حال احیای روابط سیاسی خود با این کشور هستند و این مقدمه‌ای بر سرمایه‌گذاری بیشتر در این کشور است و ایران می‌تواند از این فرصت بهره‌مند شود.

فرصت اقتصادی ایران در بازار سوریه
بر اساس گزارش سازمان ملل در سال ۲۰۲۰ هزینه بازسازی سوریه ۴۴۰ میلیارد دلار هزینه دارد اما برخی کارشناسان بر این باورند به دلیل اینکه شش استان سوریه ۱۰۰ درصد تخریب شده بیش از ۵۰۰ میلیارد دلار هزینه دارد. این رقم در کنار نیاز وارداتی سوریه که قرار می‌گیرد فرصت‌هایی را پیش روی ایران باز می‌کند. عمده نیاز سوریه در بخش نیروگاهی، خدمات فنی مهندسی، قطعه سازی، لجستیک، تجهیزات نفت، گاز و پتروشیمی بر می‌گردد که ایران در همه این موارد دستی بر آتش دارد. همانطور که در گزارش پیش رو هم اشاره شد محصولات معدنی مانند سیمان و فولاد نیز مورد نیاز سوریه است تا بتواند بازسازی خود را انجام دهد. اکنون اغلب کشورها به دنبال تصاحب بازار سوریه هستند و سفر مقامات کشورهای حاشیسه خلیج فارس از جمله مقامات بلند پایه امارات متحده عربی به این کشور و انعقاد تفاهم نامه به منظور تصاحب بخشی از اقتصاد این کشور است. البته باید توجه داشت که در دولت گذشته هم این امکان فراهم بود اما به دلیل عدم توجه به این بازار بخشی از آن به چین و ترکیه واگذار شد. حالا دولت سیزدهم تصمیم گرفته از فرصت های اقتصادی پیش روی خود استفاده کند و سفر رییس جمهور ایران به سوریه نیز چنین معنایی دارد.