درچنین شرایطی، قطعا پکن در برابر تحرکات خاص بازیگران غربی بیتفاوت نخواهدماند. در مقابل، برخی بازیگران اروپایی مانند فرانسه معتقدند همراهی با سیاستهای کاخسفید در شرق آسیا، حکم یک تله راهبردی را برای متحدان آمریکا ایفا میکند؛ زیرا خروج از این بحران ممکن است سالها به طول بینجامد. همزمان با تشدید تنش چین با جزیره تایوان و افزایش کمک نظامی آمریکا به این جزیره، گزارشها حکایت از آن دارد آمریکا بیش از ۲۰۰ مربی نظامی را برای آموزش به نیروهای مسلح تایوان به این جزیره اعزام کردهاست.وبگاه تایوان نیوز نوشت فرماندهی اقیانوس هند و آرام آمریکا بیش از ۲۰۰ مربی نظامی را برای کمک و آموزش به تایوان اعزام کردهاست. بیشتر مربیان نظامیان آمریکایی در مراکز آموزشی جدید و تیپهای ذخیره ارتش تایوان مستقر هستند.
خطای راهبردی بایدن
جو بایدن، جانشین دونالد ترامپ در کاخسفید در اکتبر سال ۲۰۲۱ میلادی مدعی شد کشورش در صورت جمله نظامی چین، از تایوان دفاع خواهدکرد. این سخنان که بخشی از آن ساعاتی بعد از طرف کاخسفید تکذیب شد، با سیاست قدیمی واشنگتن در قبال تایوان یعنی «ابهام راهبردی» همخوانی نداشت. واقعیت امر این است که آمریکا اساسا از سیاست ابهام راهبردی فاصله گرفته و به منبع اصلی ایجاد بحران در حیاطخلوت چین تبدیل شدهاست. رئیس وقت مجلس نمایندگان آمریکا در آگوست سال ۲۰۲۲ در جریان سفر آسیایی خود، به تایوان رفت. ارتش چین در واکنش به این سفر، رزمایشی گسترده در اطراف جزیره تایوان اجرا کرد. چین علاوه بر «محاصره کامل» تایوان در جریان این رزمایش آزمایشهای موشکی نیز انجام داد. پکن در این رزمایش از هواپیماهای جنگنده و کشتیهای جنگی استفاده کرد. آمریکا در واکنش به این رزمایش یک ناو خود را به تنگه تایوان فرستاد و برنامه جدیدی برای کمک نظامی به تایوان را اعلام کرد. سیاستهای مداخلهگرایانه آمریکا در شرق آسیا و تایوان ادامه پیدا کرد. رئیسجمهور تایوان، تسای اینگ ون قبل و بعد از سفرش به چند کشور آمریکای لاتین، به آمریکا رفت. او روز پنجم آوریل در لسآنجلس با کوین مککارتی، رئیس مجلس نمایندگان آمریکا دیدار کرد. چین در واکنش به این دیدار تهدید کرد برای دفاع از حق حاکمیت خود، دست به کار خواهدشد. پکن بر همین اساس پس از پایان سفر رئیسجمهوری تایوان اعلام کرد رزمایشی سه روزه را در اطراف تایوان اجرا خواهدکرد. برگزاری این رزمایش سهروزه، نشان داد چینیها در مقابل تحرکات آمریکا و متحدانش در شرق آسیا منفعلانه رفتار نخواهندکرد.
معمای تایوان پیچیدهتر میشود
سیاست پیچیدهسازی معمای تایوان و تبدیل آن به یک گره کور راهبردی و امنیتی در نظام بینالملل، موضوعی نیست که بتوان به سادگی از کنار آن گذشت. خطای اصلی بایدن و دموکراتها این است که در خصوص قدرت خود مبنی بر ایجاد یک «بحران کنترل شده» در شرق آسیا دچار خطای محاسباتی خطرناکی شدهاند. اگرچه برخی نظریهپردازان و تحلیلگران حوزه روابط بینالملل معتقد به شکلگیری فضایی مشابه جنگ سرد میان آمریکا و چین هستنداما نوع تحرکات و احتمال تبدیل آنها به بحرانهای غیرقابل کنترل نشان میدهد چنین توصیفی نمیتواند چندان جامع باشد. در دوران جنگ سرد، مدیریت بحرانهای کنترلشده، اصالت و موضوعیت داشت اما بر اساس آنچه استراتژیستهای آمریکایی بارها اذعان کردهاند، واشنگتن اکنون قدرت آیندهپژوهی بحرانهای بینالمللی و سنجش قدرت واکنش بازیگران رقیب نسبت به خود را تا حدود زیادی از دست دادهاست. نحوه خروج مقامات آمریکایی از افغانستان و محاسبات خطرناک و شکستخورده کاخسفید در اوکراین، نمایانگر همین حقیقت مطلق است. این قاعده در خصوص تایوان نیز صادق است.
چرا مکرون از تحولات تایوان نگران است؟!
رئیسجمهور فرانسه این روزها بیش از هر زمان دیگری نسبت به تحولات جاری در شرق آسیا احساس خطر میکند. تجربیات مکرون در جریان جنگ اوکراین نشان میدهد وی نمیتواند روی بازی بحرانساز واشنگتن و همراهی با کاخسفید در خلق و استمرار بحرانهای جدید حسابی ویژه باز کند. از سوی دیگر، با توجه به مناسبات اقتصادی چین و اتحادیهاروپا و حتی برخی هدفگذاریهای میانمدت و کلان تجاری آنها با هدف مهار یکجانبهگرایی احتمالی آمریکا در حوزه تجارت جهانی، برخی بازیگران غربی نسبت به تقابل با پکن رویکردی محتاطانهتر نسبت به مواجهه با روسیه دارند. همین مسأله، ریسک ناشی از همراهی با آمریکا در تقابل با ارتش و دولت چین را افزایش خواهدداد. سخنان مکرون پس از دیدار اخیر با شی جین پینگ رئیسجمهور چین مبنی بر همراهی نکردن پاریس با واشنگتن در یک بحران غیرضروری( کنایه از بحران تایوان) ناظر بر همین حقیقت بیان شدهاست.
سید رضا صدرالحسینی در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح کرد
دانشیار حقوق بینالملل دانشگاه تهران در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح کرد
یک پژوهشگر روابط بینالملل در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح کرد
در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
در گفتوگو با امین شفیعی، دبیر جشنواره «امضای کری تضمین است» بررسی شد