در دوره محمدرضا پهلوی، استقلال نظامی نابود شده بود. از سالهای ۱۳۵۰ به بعد اداره ارتش در دست مستشاران آمریکایی بود. تعداد آنها آنقدر زیاد بود که از هر پنج نفر نظامی ایرانی، یک نفر آمریکایی بود. آنها خود را برتر از افسران نظامی ایرانی و بلکه از خود شاه نیز بالاتر تعریف میکردند. ترفیع افسران ارتش را پیش از آنکه شاه تأیید کند، آنان باید تأیید میکردند.
آنها حق توهین به امرای ارتش ایران را نیز داشتند؛ بهگونهای که سرهنگ مستشار نظامی آمریکایی در دیدارش با فرمانده لشکر تبریز میگوید، مغز یک الاغ از مغز تیمسار آریانا (رئیس ستاد بزرگ ارتشتاران) بهتر کار میکند. نظامیان آمریکایی برای ورود به ایران نیز به اجازه هیچکس نیاز نداشتند.
«ژنرال رابرت هایزر» در خاطراتش به نام «ماموریت در تهران» خیلی صریح به این مهم اشاره کرده و میگوید: «نظامیان آمریکایی بدون پاسپورت و ویزا و تشریفات اداری وارد ایران میشدند.» به همین دلیل در آمار تعداد حضور نظامیان آمریکایی در ایران اختلاف وجود دارد.
تحقیقات مجلس سنای آمریکا تعداد آنها در سال۱۳۵۷ را بین ۴۰تا ۵۰هزار نفر تخمین زده است. «جاناستمپل» نویسنده کتاب «درون انقلاب ایران» تعداد آنها را تا سال ۱۳۵۶/ ژوییه ۱۹۷۸م رقمی معادل ۵۴هزار نفر آورده و رابرت هایزر حدود ۵۸ هزار نفر دانسته است.
افزون بر این، آمریکاییها بدون اجازه و اطلاع شاه از تجهیزات نظامی برای برنامههای برونمرزی استفاده میکردند و با صلاحدید خود از پایگاههایش در ایران برای عملیات در خارج استفاده میکردند، تا جایی که برابر با آنچه که در کتاب خاطرات ملکه پهلوی آمده، محمدرضا شاه به مادرش میگوید: «بدون اطلاع من هواپیماهای نظامی را آمریکاییها بردهاند به ویتنام.»
محمدرضا شاه پس از سقوط سلطنتش با لحن گلایهآمیز از آمریکا گفت: «هر سال، میلیاردها دلار بودجه کشور را صرف خرید اسلحه از کمپانیهای آمریکایی کردم و صدها میلیون دلار به مؤسسات آموزشی و اجتماعی آمریکا، کمک بلاعوض کردم.» در حالیکه کشور در آن زمان از ناحیه هیچ دولتی تهدید نظامی نمیشد. بر همین اساس وابستگی بهگونهای بود که ارتش ایران اجازه ساخت کوچکترین قطعه تجهیزات نظامی را نداشت. نیروهای مسلح پس از انقلاب از وابستگی به بیگانه، خارج شده و به ملت ایران وابسته شدند. در حال حاضر، نیروهای مسلح از مردم، با مردم و در مردم هستند. پیشرفتی که نیروهای مسلح با وجود تحریمها در حوزه فناوریهای نظامی و دفاعی بهدست آوردهاند، عقبماندگی چند صد ساله ایران را جبران کرده است.
ایران اکنون به اعتراف کارشناسان نظامی در فهرست چهار کشور برتر جهان قرار دارد که میتواند تولیدات موشکی کوتاهبرد، میانبرد و دوربرد داشته باشد. جمهوری اسلامی در حوزه پهپاد در منطقه رتبه اول و در دنیا جزو چهار کشور برتر است.
از نگاه روزنامه «جروزالم پست» رژیم صهیونیستی، کشور ایران ابرقدرت پهپادی جهان است. ژنرال کنت مکنزی، فرمانده سازمان تروریستی سنتکام در آوریل ۲۰۲۱ در جلسه استماع کنگره، در پاسخ به پرسشی مبنی بر اینکه آیا آمریکا برتری هوایی خود را در خاورمیانه از دست داده است، گفت: «استفاده گسترده ایران از پهپادهای کوچک و متوسط برای عملیاتهای شناسایی و هجومی به معنای آن است که برای اولینبار از زمان جنگ شبهجزیره کره [اوایل دهه ۱۹۵۰ میلادی] بدون برتری کامل هوایی، عملیات انجام میدهیم.»
پس از انقلاب، نیروهای مسلح به اعتماد به نفسی رسیدند که در تاریخ ایران کمنظیر است. این خودباوری و نداشتن وابستگی نظامی و راهبردی، سبب شد که در میدان تولید ماهوارههای نظامی وارد شود. در این راستا، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی دومین ماهواره نظامی خود را سال ۱۴۰۰ با موفقیت به مدار زمین فرستاد. در آبان سالجاری فرمانده نیروی هوافضای سپاه پاسداران از دستیابی ایران به موشک بالستیک هایپرسونیک خبر داد. سردار امیرعلی حاجیزاده، فرمانده نیروی هوافضای سپاه در اینباره گفته است: «این موشک سرعت بالایی دارد و در جو و خارج از جو میتواند مانور دهد. این موشک جدید از همه سامانههای سپر موشکی عبور میکند و فکر نمیکنم تا دهها سال بعد هم فناوریای پیدا شود که بتواند با آن مقابله کند. این موشک سامانه ضدموشکی دشمن را هدف قرار میدهد و یک جهش بزرگ نسلی در حوزه موشکی است.» دسترسی ایران به موشکهای هایپرسونیک با توجه به آنکه تاکنون صرفا روسیه، چین و آمریکا در این حوزه به موفقیتهایی رسیدهاند، یکی از بزرگترین دستاوردهای حوزه دفاعی - امنیتی جمهوری اسلامی بوده است.
سید رضا صدرالحسینی در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح کرد
دانشیار حقوق بینالملل دانشگاه تهران در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح کرد
یک پژوهشگر روابط بینالملل در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح کرد
در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
در گفتوگو با امین شفیعی، دبیر جشنواره «امضای کری تضمین است» بررسی شد