آیا لبخند ساختگی، شما را شادتر می‌کند؟

در مطالعه‌ای در سال ۱۳۶۷/۱۹۸۸ از افراد خواسته شد یک خودکار را با دندان‌های خود برای شبیه‌سازی لبخند یا با لب‌های خود برای‌شبیه‌سازی یک حالت خنثی نگه دارند. این مطالعه نشان داد لبخند زدن بدون آگاهی از آن باعث می‌شود افراد با نمایش یک کارتون بیشتر احساس سرگرمی کنند.

با این حال، تحلیل گسترده‌ای که سال ۱۳۹۵/۲۰۱۶، داده‌های ۱۷ مطالعه را با استفاده از ترفند «قلم در دهان» گردآوری کرد، نشان داد آن‌ها نمی‌توانند نتیجه‌گیری اصلی را تکرار کنند. محققان سال‌ها مطالعات دیگری را با روش‌های مختلف انجام داده‌اند تا بررسی کنند آنچه صورت‌مان نشان می‌دهد چگونه بر احساس ما تأثیر می‌گذارد. بررسی‌ای که سال ۱۳۹۸/۲۰۱۹ روی نتایج ۱۳۸ مطالعه انجام شد، نشان داد لبخند ساختگی بر احساسات افراد تأثیر می‌گذارد، اما تأثیر آن اندک است. حالا در پژوهشی جدید محققان هزاران نفر را در سراسر جهان تحت بررسی قرار داده‌اند تا دوباره این فرضیه تأثیر خنده مصنوعی را آزمایش کنند. در این مطالعه که نتایج آن در نشریه علمی Nature Human Behavior منتشر شده‌است، از حدود ۳۸۰۰ داوطلب از ۱۹ کشور به چند روش مختلف خواسته شد لبخند بزنند یا حالت خنثای خود را حفظ کنند و سپس میزان شادی خود را ارزیابی کنند.

اگر داوطلبان می‌دانستند محققان در حال مطالعه چه چیزی هستند، ممکن است بر نحوه ارزیابی پژوهشگران از خنده‌هایشان تأثیر بگذارد. بنابراین، محققان آزمایش‌ها را به نحوی طراحی کردند که داوطلبان متوجه نشوند چه موردی در آن‌ها در حال بررسی است. محققان وانمود کردند در حال مطالعه چگونگی تأثیر حرکت‌های کوچک و حواس پرتی‌های مختلف بر توانایی حل مسائل ریاضی هستند و دستورالعمل‌های غیرمستقیمی به داوطلبان دادند که ذهن‌شان را منحرف کنند؛ برای مثال «دست چپ خود را پشت سر خود بگذارید و برای پنج ثانیه هر ثانیه یک‌بار پلک بزنید.» در میان این درخواست‌ها، سه درخواست مختلف پنج ثانیه‌ای مرتبط با خندیدن به صورت تصادفی با درخواست‌هایی که برای پرت کردن حواس داوطلبان در نظر گرفته شده‌بودند، آمیخته‌شد.

 

در یکی از موارد، داوطلبان مجبور بودند خودکاری را یا بین دندان‌های‌شان بگذارند یا با لب‌ها نگه دارند. این کار در واقع تکراری از مطالعه سال ۱۳۶۷ با برخی تغییرات جزئی بود: از کارتون استفاده نمی‌شد و میزان شادی به جای حس سرگرمی در پایان کار اندازه‌گیری می‌شد. در درخواست دیگری، داوطلبان حالت چهره بازیگری در عکس را تقلید کردند که لبخند می‌زد یا حالتی خنثی داشت. در درخواست سوم، محققان از شرکت‌کنندگان خواستند که با حرکت دادن گوشه لب‌هایشان به سمت گوش‌ها و بالا بردن گونه‌ها یا حفظ حالت صورت‌شان، حالتی شاد داشته باشند. پس از هر درخواست، شرکت‌کنندگان یک مسأله ریاضی ساده، یک پرسشنامه شادی و اضطراب، و یک نظرسنجی خشم، خستگی و سردرگمی را تکمیل کردند تا هدف مطالعه مبهم باقی بماند. احساس شادی در هر درخواست مرتبط با لبخند تا حدودی افزایش می‌یابد، اما تأثیر آن در کار‌های تقلید حالت چهره بیشتر از استفاده ازخودکار در دهان بود. محققان می‌گویند: «بر اساس تحلیل‌های گسترده قبلی، این نتایج نشان می‌دهد که بازخورد چهره نه تنها می‌تواند احساس شادی موجود را تقویت کند، بلکه حتی در حالتی که فرد حس خنثایی دارد نیز می‌تواند موجب ایجاد حس شادی شود.» البته ممکن است علت بروز این شادی صرفا به دلیل انجام یک کار فعال (مانند تقلید حالت چهره) نسبت به یک کار غیرفعال (مانند نگاه خیره) باشد که کمتر خسته کننده است و بر میزان شادی شرکت‌کنندگان در مطالعه تأثیر بگذارد. برای کنترل این اثر، محققان پیام‌های عصبی که با درخواست‌های فریب (درخواست‌هایی که برای پرت کردن حواس داوطلبان از هدف اصلی مطالعه بود) که نیاز به انجام کار فعالی داشتند، مقایسه کردند. این نشان داد لبخند زدن بیشتر از سایر فعالیت‌های ساده مانند حرکت ماهیچه‌ها، بر شادی تأثیر می‌گذارد. نتایج این مطالعه نشان داد اثر شادی هم در حضور و هم در غیاب محرک‌های هیجانی پدیدار می‌شود.

 

محققان معتقدند لبخند ساختگی می‌تواند بر خلق و خوی ما تأثیر بگذارد؛ زیرا افراد استنباط می‌کنند به خاطر لبخند‌زدن خوشحال هستند؛ شاید هم لبخند زدن به طور خودکار فرآیند‌های زیستی مرتبط با احساسات را فعال می‌کند. بنابراین، آیا می‌توانید با لبخند زدن در آینه هر روز صبح به مدت پنج ثانیه حال خود را بهبود ببخشید؟ این هنوز جای بحث دارد. محققان می‌گویند: «این امکان وجود دارد که اثرات بازخورد اندک تغییر حالت صورت بتواند در طول زمان به تغییرات معناداری در حال خوب انباشته شود. با این حال، خیلی هم نباید انتظار تأثیر شگفت‌انگیزی از این کار داشته باشیم.»

روزنامه جام جم