کمبود زمین و اعتبارات مالی برای تامین زیرساخت های لازم سرمایه گذاران

رقيه لهجه - خبرنگار
احداث صنایع و استقرار فعالیت های صنعتی در قالب شهرک ها از جمله پدیده هایی است که پیامد های گوناگونی در بر داشته است. راهبرد صنعتی شدن یکی از روش های اساسی است که برنامه ریزان کشورهای در حال توسعه با نیل به آن امیدوارند از مشکلاتی مانند فقر، تراکم بیش از اندازه جمعیت و نابرابری های فضایی رهایی یابند. با این دید، استقرار شهرکهای صنعتی به عنوان روشی برای رسیدن به اهداف کلی توسعه مورد توجه برنامه ریزان کشور قرار گرفته است.
صنعتی شدن به عنوان یک تصمیم سرنوشت‌ساز برای توسعه اقتصادی و اجتماعی کشورهای در حال رشد، ضرورتی است که هیچ‌کس نمی‌تواند آن را انکار نماید. امروزه واضح است که صنعتی شدن به عنوان عاملی است که اثرات آن در همه بخش ‌ها به ویژه در بخش اقتصادی احساس شده و باعث تحرک قسمت زیادی از منابع مالی در جهت توسعه اقتصادی می‌شود. از اين رو به گفتگو با مديرعامل شركت شهركهاي صنعتي استان اردبيل « مهندس محمد اهلي» پرداختيم كه در ادامه مي خوانيد:
 
شرکت شهرک هاي صنعتي استان اردبيل چه اقداماتی در زمینه تامین زیرساخت ها به عنوان یک نیاز اولیه در شهرک های صنعتی انجام داده است و چالش های پیش روی در راستای تامین این نیازها چیست؟ وشهرک های صنعتی در رابطه با آبادانی و توسعه استان چه برنامه اي دارد؟ 
یکی از مهم ترین عوامل رشد و توسعه اقتصادی و پیشرفت اجتماعی هر کشور، ایجاد بستر و فضای مناسب برای کسب و کار است که در این بین شرکت شهرک های صنعتی، نقش بسزایی در توسعه و پیشرفت کشور دارد.
شرکت شهرک های صنعتی استان اردبیل، با ایجاد و تکمیل زیرساخت های صنعتی و ارائه طیف وسیعی از خدمات متنوع مورد نیاز سرمایه گذاران در قالب 20 شهرک و ناحیه صنعتی، سعی در ایجاد تحول در توسعه صنعتی استان و ایفای رسالت قانونی خود منطبق بر اهداف استراتژیک و چشم انداز ترسیم شده دارد. 
در یک نگاه ساده می توان وظایف شرکت شهرک های صنعتی را در سه بخش تملک اراضی و تامین زیرساخت ها، ارائه مشوق های سرمایه گذاری و همچنین ارائه خدمات حمایتی به واحدهای تولیدی برشمرد.
این شرکت در بخش تامین زیرساخت ها تلاش کرده است تا با تملک اراضی مورد نیاز و تامین اعتبارات لازم، نسبت به آماده سازی و فراهم کردن بسترهای مناسب برای سرمایه گذاران اقدام کند.
در این بخش حمایتی تلاش می شود با تکمیل زیرساخت های مناسب از قبیل تامین آب، برق، گاز، مخابرات، فیبر نوری، معابر و مسیرهای دسترسی، ایستگاه های آتش نشانی، تصفیه خانه فاضلاب صنعتی، فضای سبز، دفع پسماندهای صنعتی و سایر خدمات مرتبط، شرایط حضور سرمایه گذاران در شهرک ها و نواحی صنعتی فراهم شود.
در بخش ارائه مشوق های سرمایه گذاری نیز تشویقات مناسبی برای حضور سرمایه گذاران در شهرک های صنعتی در نظر گرفته شده است، از جمله مشوقات ارائه شده در این بخش واگذاری زمین به صورت نقد و اقساط، بخشودگی پیش از موعد، کاهش مبلغ نقدی برای شرکت های دانش بنیان، تعاونی ها و ایثارگران و دهها برنامه حمایتی دیگر مي باشد.
در بخش برنامه های حمایتی حوزه صنایع کوچک که از مهمترین رسالت های شرکت شهرک های صنعتی در بخش حمایت از واحدهای تولیدی است، برنامه های متنوعی برای حمایت از صنایع کوچک و متوسط در نظر گرفته شده است که این خدمات در قالب کمک هزینه های یارانه ای و بلاعوض به واحدهای صنعتی ارائه می شود.
هدف از این بسته های حمایتی، افزایش کیفیت تولید و اشتغال، افزایش سطح دانش و تکنولوژی، بهبود فضای کسب و کار، افزایش توان رقابت پذیری در بازارهای داخلی و خارجی، عارضه یابی و کمک به رفع موانع تولیدی واحدهای راکد و نیمه فعال است.
با این اوصاف، به مهمترین چالش های پیش روی شرکت شهرک های صنعتی می توان به کمبود زمین و اعتبارات مالی برای تامین زیرساخت های لازم سرمایه گذاران اشاره کرد.
استان اردبيل رتبه چند بين شهرك هاي صنعتي كشور را دارد؟
امروزه شهرک های صنعتی به عنوان اصلی ترین ابزار توسعه و اولین محل ورود سرمایه گذاران به استان، نقش محوري و اساسی در توسعه صنعت دارند که این موضوع نشان از لزوم توجه هرچه بیشتر به توسعه شهرک های صنعتی دارد.
خوشبختانه با اقدامات و تلاش های انجام یافته و بر اساس ارزیابی های انجام شده، شرکت شهرک های صنعتی اردبیل در سال گذشته در اکثر شاخص های ابلاغی جزء استان های موفق و برتر بوده است به نحوی که این شرکت در حوزه تامین اعتبارات عمرانی و حوزه صنایع کوچک در میان 31 استان کشور به عنوان استان برتر معرفی شد و از سوی معاون وزیر صمت مورد تقدیر و قدردانی قرار گرفت. 
ارگان و دستگاه های اجرایی چقدر در تامین زیر ساخت ها با این شرکت تعامل دارند؟
بسترسازی برای تولید و اشتغال و فراهم کردن مقدمات حضور سرمایه گذاران در استان با تامین زیرساخت ها میسر خواهد شد که در صورت غفلت این امر مهم، موضوع جذب سرمایه گذاران به حاشیه خواهد رفت.
به منظور توسعه شهرک های صنعتی، برنامه های این شرکت به صورت برنامه های کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت طراحی و مدون شده است که برای رسیدن به اهداف مورد نظر، شهرک های صنعتی نیازمند تخصیص اعتبارات عمرانی و کمک دستگاه های خدمت رسان برای تامین زیرساخت ها است.
بر اساس قانون، کلیه دستگاه های خدمت رسان اعم از شرکت های آب، برق، گاز و مخابرات ملزم به تامین زیرساخت های لازم تا درب ورودی واحدهای تولیدی هستند تا خللی در روند جذب سرمایه گذاری و افزایش تولید و اشتغال ایجاد نشود که متاسفانه این موضوع مهم مورد غفلت این دستگاه ها قرار گرفته است.
اعتبارات تخصيص يافته به استان چقدر است و جوابگوي نيازهاي استان است؟
خوشبختانه با پیگیری ها انجام شده، شاهد رشد بیش از چهار برابری تخصیص اعتبارات ملی در سال 1400 بودیم به نحوی که این اعتبارات به بیش از 450 میلیارد ریال در سال 1400 رسید.
در کنار تخصیص این منابع ملی، بیش از 650 میلیارد ریال نیز از محل منابع داخلی این شرکت به منظور شهرک سازی و تامین زیرساخت ها در شهرک های صنعتی استان هزینه شده است که این میزان اعتبار نسبت به سال ماقبل آن نیز از رشد سه برابری برخوردار بوده است که در مجموع در سال گذشته مبلغ 110 میلیارد تومان به منظور تامین زیرساخت ها در شهرک های صنعتی هزینه شده است.
البته با توجه به حجم نیازهای عمرانی و زیرساختی در شهرک های صنعتی و به منظور تداوم حضور سرمایه گذاران در استان، این اعتبارات جوابگوی نیازهای شهرک های صنعتی نبوده و نیازمند تخصیص هرچه بیشتر اعتبارات عمرانی هستیم.
شهرک ها و صنایع در توسعه روستاها چه تاثیري دارند؟
از جمله رسالت شرکت شهرک های صنعتی، احداث شهرک ها و نواحی صنعتی در جوار مناطق روستایی است تا با ایجاد این نواحی صنعتی شاهد اشتغال پایدار روستائیان باشیم به نحوی در استان اردبیل شهرک ها و نواحی صنعتی مانند گزاز خلخال، انگوت، موران گرمی، پارس آباد، میرکندی مشگین شهر، روح کندی بیله سوار، شکرآب گرمی، نوجه ده شهرستان نمین و شهرک تخصصی آب در روستای اسلام آباد شهرستان نیر وجود دارند كه در نزدیک مناطق روستایی ایجاد شده اند.
با توجه به اهمیت شرکت های دانش بنیان كه امسال « سال تولید، دانش‌بنیان و اشتغال‌آفرین» است  چه حمایت هايي در شهرك صنعتي از آن ها صورت گرفته؟
واحدهای دانش بنیان به عنوان یک ابزار مهم برای ورود به بازارهای نوین کسب و کار محسوب می شوند که باید تلاش شود زمینه حضور این نوع واحدها در عرصه های مختلف تولید و اشتغال، تسهیل و ممکن شود.
شرکت های دانش بنیان علاوه بر تامین نیازهای داخلی و تولید محصولات با ارزش افزوده، می توانند نقش بسزایی بر افزایش تولید، صادرات و ارزآوری کشور داشته باشند.
در حال حاضر 11 واحد دانش بنیان در سطح شهرک های صنعتی استان اردبیل وجود دارند که محصولات تولیدی آنان، تامین کننده نیازهای داخلی است. تولیداتی همچون تامین نیازهای صنعت نفت و گاز کشور، انواع ماشین آلات، قطعات الکترونیکی، صنایع آسانسور و ... که نشان از توان بالای تولیدی این واحدهای دانش بنیان است.
شرکت شهرک های صنعتی به عنوان یک سازمان توسعه ای و بر اساس وظایف خود، حمایت های متنوع و گوناگونی از صنایع کوچک دارد که حمایت از شرکت های دانش بنیان از جمله این برنامه ها است.
از جمله برنامه های حمایتی این شرکت از واحدهای دانش بنیان، واگذاری زمین با شرایط ویژه و خاص و کمک به دانش بنیان شدن واحدهای مستعد است.
در مورد ارتقاء تکنولوژی واحدهای صنعتی چه اقداماتي انجام يافته؟
دانش و فناوری یکی از ضروریات مهم توسعه صنعت است و واحدهای تولیدی برای بقاء در دنیای رقابت امروز نیازمند ارتقاء تکنولوژی و فناوری هستند. باروری و به‌کارگیری طرح‌ها و ایده‌های فنآورانه، ضمن رشد و توسعه صنعت، زمینه شکوفایی ایده های کارآفرین را نیز مهیا خواهد ساخت.
شرکت شهرک های صنعتی با برگزاری نشست‌ها، تورهای صنعتی، بازدید از نمایشگاه های داخلی و خارجی و کلینیک‌های عارضه یابی، ضمن امکان بهره مندی واحدهای صنعتی از خدمات مشاوره‌ای، آموزشی و حمایتی، زمینه را برای افزایش دانش و تکنولوژی آنان فراهم کرده است.
این شرکت با استفاده از ظرفیت‌ مشاوران توانمند استان در قالب کلینیک کسب و کار و با هدف ارتقاء بهره وری و تکنولوژی، اقدام به شناسایی و رفع نیازهای فناوری واحدهای تولیدی می کند که در این راستا، حمایت از شناسایی، ارزیابی و دسته بندی نیازها و مسائل فناورانه واحدهای تولیدی از جمله مواردی است که مورد حمایت شرکت شهرک های صنعتی قرار می گیرد.
با احصاء و شناسایی این نیازها، از واحدهایی که نیاز به ارتقاء فناوری دارند در زمینه های مختلف از قبیل انتقال تکنولوژی حمایت مالی می شود که بر این اساس، در سال 1400 مشکلات فناوری 10 واحد تولیدی در شهرک های صنعتی استان مورد شناسایی و آسیب شناسی قرار گرفته است.
با توجه به وضعيت بد آسفالت شهرك صنعتي آيا برنامه اي در مورد آسفالت،  پیاده رو سازی ، فضای سبز و بوفه داريد؟ 
براساس اصل 44 قانون اساسی، موظف به واگذاری اداره امور شهرک های صنعتی به شرکت های خدماتی هستیم که در این خصوص تاکنون اداره امور 7 شهرک و ناحیه صنعتی استان به شرکت های خدماتی که متشکل از واحدهای تولیدی همان شهرک صنعتی هستند واگذار شده است.
یکی از اهداف مهم تشکیل شرکت های خدماتی، کم کردن تصدی‌گری بخش دولتی و برون سپاری اداره امور شهرک ها به صاحبان واحدهای توليدي است كه این واگذاری ها، این فرصت را برای واحدهای تولیدی فراهم مي سازد تا در راستای اجرای طرح ها و برنامه های مناسب و ارتقاء نگهداری شهرک های صنعتی بیش از پیش فعال تر عمل کنند.
البته مشکلاتی نيز در پیش روی این شرکت های خدماتی وجود دارد که يكي از مهمترین این مشکلات، عدم وجود درآمد پایدار برای بهسازی و اداره امور شهرک های صنعتی است. 
یکی از راه های خودکفایی مالی شرکت های خدماتی، دریافت حق شارژ از واحدهای صنعتی به منظور ارائه خدمات مطلوب در شهرک های صنعتی است که متاسفانه با توجه به اینکه امکان اخذ تمامی این هزینه ها از سوی واحدهای تولیدی امکان پذیر نیست این موضوع شرکت های خدماتی را در تنگنای شديد مالی قرار داده است.
با توجه به درآمد ناپایدار شرکت های خدماتی و از طرفی با توجه به اینکه شرکت شهرک های صنعتی برای هزینه کرد از طریق منابع داخلی دارای منع قانونی هستند، لذا متاسفانه شاهد فرسودگی معابر در برخی از شهرک های صنعتی هستیم.
البته این شرکت تلاش کرده تا با جذب منابع عمرانی، نسبت به بهسازی و آسفالت ریزی معابر اقدام کند که خوشبختانه معابر شهرک های صنعتی نسبت به سال های گذشته از وضعیت بهتری برخوردار بوده است.
برای ادامه این بهسازی ها نیازمند تخصیص اعتبارات عمرانی مناسب هستیم که در صورت تخصیص این اعتبارات، نسبت به بهسازی معابر باقیمانده اقدام خواهد شد.
 
حرف آخر؟
با توجه به استقبال سرمایه گذران برای حضور در شهرک های صنعتی، متاسفانه اراضی صنعتی قابل واگذاری در برخی از شهرک های صنعتی استان به پایان رسیده و یا در شرف اتمام است.
در چند سال گذشته چندین طرح توسعه ای در شهرک های صنعتی انجام شده است که نمونه بارز آن طرح توسعه 123 هکتاری شهرک صنعتی اردبیل2 و تملک 22 هکتاری ناحیه صنعتی اصلاندوز بوده است.
البته طرح توسعه شهرکهای صنعتی جدید به صورت مستمر مورد تاکید و پیگیری مسئولان ارشد استان و این شرکت قرار داشته که متاسفانه با توجه به الزامات زیست محیطی و عدم وجود اراضی ملی مستعد و ... ، طرح توسعه شهرک های جدید با میزان واگذاری ها همگن نبوده و این شرکت امکان پاسخگویی به خیل عظیم سرمایه گذاران را ندارد.
تامین زمین در مرکز استان از موارد بسیار مهم و ضروری حال حاضر توسعه صنعت استان بوده و ایجاد یک شهرک صنعتی جدید و بزرگ در مرکز استان اردبیل به طور جد مورد تاکید و پیگیری های این شرکت قرار داشته که امیدواریم از طریق مساعدت و همکاری هرچه بیشتر میان سازمان ها و دستگاه های دولتی، نیاز سرمایه گذاران به اراضی صنعتی در مرکز و سایر مناطق استان تامین شود.
از دیگر مشکلات حاضر شرکت شهرک های صنعتی، کمبود اعتبارات زیرساختی است که در صورت اختصاص بخشی از درآمد حاصل از مالیات ارزش افزوده به شهرک های صنعتی، مشکل تامین اعتبارات برای بهسازی و تکمیل زیرساخت شهرک های صنعتی برای همیشه مرتفع خواهد شد.