چرا «فرمانده گردان» مهم است؟

گردان‌ها در آن روزها هویت داشتند. هویتی برگرفته از حال‌وهوای نیروها و موفقیت‌هایشان. خود این حال‌وهوا و موفقیت‌ها، دو رکن اساسی داشت؛ رزمنده‌ها و فرمانده گردان.

البته این ویژگی در گردان‌ های سپاه، بروز و جلوه بیشتری داشت. گردان‌های تحت امر لشکرهای سپاه پاسداران با حضور نیروهای داوطلب بسته می‌شدند. به‌کارگیری و هدایت بسیجی‌ها در مأموریت‌های پدافندی و عملیات‌ها، کار هرکسی نبود. به‌هرحال فرماندهی یک گردان با آدم‌های متنوع و متفاوت چالش‌ها و مسائل فراوانی دارد. در یک گردان رزمی همه‌جور آدمی وجود داشت؛ از نوجوان ۱۵ساله گرفته تا پیرمرد ۶۰ساله. یکی قوی‌هیکل بود و دیگری لاغر و کم‌بنیه. بعضی‌ها کل گردان را می‌گذاشتند روی سرشان و برخی یک گوشه کز می‌کردند و می‌رفتند توی خودشان.

فرمانده گردان باید نیروهایش را به اوج آمادگی می‌رساند. چه از نظر روحی و چه از لحاظ نظامی. طبیعتا گردانی در عملیات‌ها و مأموریت‌های پدافندی خوش‌می‌درخشید که نیروهایش آماده‌تر و سرحال‌تر بودند. انتخاب ارکان کارآمد برای گردان و سپردن گروهانبه فرماندهان شایسته و فراهم‌ساختن امکانات و ملزومات موردنیاز در مناطق عملیاتی و ایجاد همدلی و هماهنگی بین نیروها، شاخصه‌های مهم فرماندهی گردان به‌شمار می‌رفت. خیلی وقت‌ها در گیرودار جنگ، فرمانده لشکر مستقیما دستوراتش را به فرمانده گردان منتقل می‌کرد. علاوه‌براین‌ها، ارتباط موثر و منطقی با فرماندهان بالادستی هم اهمیت و ضرورت فوق‌العاده‌ای داشت. فرماندهان گردان با ابتکار، خلاقیت و تصمیم‌گیری صحیح در مواقع حساس، برجسته و الگو می‌شدند. نیازی به تأکید ندارد که پیش‌نیاز ساختن یک گردان پیروز و سربلند، خودسازی است. ما در خاطره‌ها و تاریخ شفاهی و مکتوب دوران دفاع مقدس، روایت فرمانده گردان‌هایی را خوانده‌ایم که با هدایت خوب نیروهایشان در نبردهای مختلف، کاری کردند کارستان. راهبری چندصد رزمنده در شرایط بحرانی و نفس‌‌گیر عملیات و باران گلوله دشمن و دستیابی به اهداف ازپیش‌تعیین‌شده، هنر یک فرمانده گردان لایق و برتر به‌حساب می‌آید. بی‌تردید توجه ناشرین و نویسنده‌های حوزه ادبیات پایداری به سرگذشت فرمانده گردان‌های ورزیده و خوشنام، جامعه را با مردان گمنامی آشنا می‌کند که هم خودساخته بودند و هم قهرمان؛ هم در میدان جنگ درخشیدند و هم در جهاد اکبر. متأسفانه نام و نقش فرماندهان گردان در انبوه روایت‌های مربوط به جنگ گم شده است.

محبوبیت و محوریت فرماندهان گردان بعد از پایان جنگ هم ادامه پیدا کرد. هنوز هم در شهرهای مختلف بچه‌های گردان، با بهانه و بی‌بهانه دورهم جمع می‌شوند؛ با همان هویت و نشان روزهای دفاع‌مقدس. و همچنان فرمانده حلقه وصل بچه‌هاست. امیدواریم که نگاه تخصصی به مقوله روایت تاریخ شفاهی جنگ و انتخاب سوژه‌های این‌چنینی در نهضت خاطره‌نگاری، مقدمات دیده‌شدن فرماندهان گردان را فراهم بیاورد.