بیش از ۹۲ درصد مردم ایران به زیارت امام رضا (ع) رفته‌اند

به گزارش جام جم آنلاین به نقل از شورای عالی انقلاب فرهنگی، سعیدرضا عاملی ـ دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی ـ در نشست بررسی سند ملی زیارت که با حضور جمعی از نمایندگان عتبات داخل کشور برگزار شد، اظهار کرد: سند ملی زیارت به عنوان یک سند بین‌المللی محسوب می‌شود. وقتی امتداد زائر خودمان را در سایر نقاط زیارتی می‌بینیم مثلا اربعین که جمعیت عظیمی به خارج از ایران رفته و همچنین تشرف مردم ایران برای زیارت خانه خدا، ما نسبت به زائران خودمان مسؤولیتی داریم، بنابراین باید برای زائری که از ایران به سایر نقاط زیارتی دنیا می‌رود در این سند پیش‌بینی‌های لازم و ضمانت‌های حقوقی لازم فراهم شود.
او افزود: از سوی دیگر با حضور زائر بین‌المللی در ایران باز هم نسبت به زوار سایر کشورها مسؤولیت‌ حقوقی و اجتماعی داریم و از این نظر سند ملی زیارت، بین‌المللی محسوب می‌شود و به نظر می‌رسد سند حج هم قابلیت جمع شدن در همین سند را دارد، به ویژه آن‌که با این ابعاد به آن توجه کنیم.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی سند ملی زیارت را مشمول جمعیت بزرگ کشور دانست و گفت: بر حسب مطالعات صورت گرفته، بیش از ۹۲ درصد مردم ایران  اظهار می‌کنند که به زیارت حضرت رضا (ع) مشرف شده‌اند و سال گذشته بیش از ۱۰۰  ملیت متفاوت به زیارت حضرت رضا (ع) مشرف شده‌اند.
عاملی با بیان این‌که زائر چه زائر عتبات باشد و چه زائر خانه خدا، باید نسبت به رعایت کرامت و شأن و حقوق فردی و اجتماعی و همچنین حل مسائل او اقدام شود، افزود: البته زائران ایرانی وقتی به سایر کشورها برای زیارت سفر می‌کنند، تابع قوانین و مقررات آن کشور هستند و ما هم وظایفی نسبت به زوار ایرانی داریم که باید از چارچوب حقوقی روشنی برخوردار باشد.
او تاکید کرد: لازم است پشتوانه این سند به لحاظ محتوایی روشن باشد و مطالعه مقایسه‌ای صورت بگیرد؛ چرا که یکی از ارکان این موضوع تدوین قوانین خاص است. از طرف دیگر منطقه ویژه زیارتی مانند قم یا مشهد یا شیراز می‌تواند شرایطی ویژه را فراهم کند؛ زیرا ممکن است این نوع ضابطه‌گذاری‌ها شرایط راحت‌تری را برای زائر فراهم کند. بر این اساس مناسب است روی مفهوم منطقه ویژه زیارتی نیز کار شود.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی گفت: قدم اول این است که روی مؤلفه‌های استخراج شده، مطالعات زیربنایی صورت گیرد و بعد جدول زمانبندی تنظیم شود.
حجت‌الاسلام سجاد نیکخو، مشاور تولیت حرم حضرت معصومه (س) نیز یادآور شد: در ایران چهار آستان مقدس و مطرح وجود دارد که عبارتند از مشهد مقدس، قم، شیراز و شهر ری که علاوه‌بر آن‌ها، مسجد مقدس جمکران نیز به دلیل اهمیت و جایگاه رفیع مورد توجه است. از طرف دیگر سازمان‌ اوقاف و امور خیریه که آستان‌های  امامزادگان ذیل آن قرار گرفته‌اند و سازمان حج و زیارت نیز متولی امور زیارت اماکن مقدسه است.
او ادامه داد: چند سال قبل سنگ بنای تجمعی با ایده‌های متفرق از دغدغه‌مندان امور فرهنگی، زیر نظر مرحوم آیت‌الله واعظ طبسی بنا نهاده شد و در زمان تولیت آیت‌الله رئیسی این تجمع به صورت رسمی با عنوان «اجلاسیه اعتاب مقدس جهان اسلام» شکل می‌گیرد که بخشی از آن ایرانی بوده و در قالب بخش‌های فوق اعلام شد و مابقی از دیگر کشورهای اسلامی از جمله کشور عراق که اعتاب مقدس، تولیت مسجد کوفه و دیوان وقف شیعی عراق از اعضای این اجلاس هستند.
نیکخو افزود: از کشور سوریه نیز حرم‌های حضرت زینب (س) و رقیه (س) در این اجلاس عضویت دارند. بنابراین اجلاس عتبات مقدس به دو بخش ایرانی و جهان اسلام تقسیم‌بندی می‌شود که در بخش جهان اسلام تا امروز چهار اجلاس برگزار شده و آخرین آن در کاظمین بود که نهایتا با شیوع بیماری کرونا تعطیل شد، اما آستان‌های ایرانی تا امروز پنج اجلاس را برگزار کرده‌اند و آخرین آن در شهر ری و همزمان با حیات مرحوم آیت‌الله ری‌شهری بود.
مشاور تولیت حرم حضرت معصومه (س) بیان کرد: تا امروز برنامه‌های مختلف فرهنگی در راستای هم‌افزایی بین عتبات برگزار شده که دستاورهای خوبی نیز داشته است. از جمله این دستاورها می‌توان به تولیت حرم امام رضا (ع) اشاره کرد که تا پیش از این اجلاس‌ها اگر قصد اجرای برنامه‌ای در حرم حضرت معصومه (س) را داشت، کیفیت و نحوه اجرای آن نامعلوم بود، اما امروز به برکت این اجلاس‌ها تمام بخش‌های داخلی تولیت‌های مقدس کشور از افراد ذی‌ربط و نحوه فعالیت یکدیگر مطلع هستند و کارها با سرعت و کیفیت خوبی برگزار می‌شود. بر همین اساس، هم‌افزایی در برنامه‌ها در اولویت عتبات مقدس قرار دارد، به عنوان مثال اگر بنا باشد در دهه کرامت برنامه ویژه‌ای اجرا شود با همفکری، همکاری و به صورت مشترک بین  اعضاء برگزار می‌شود.
او خطاب به دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی گفت: در حال حاضر هم‌افزایی در آستان‌های مقدس به گونه‌ای است که  اگر در سالروز ولادت حضرت مهدی (ع) به مسجد جمکران مشرف شده و روز بعد به آستان شاهچراغ شیراز بروید تمام برنامه‌ها به صورت مشترک برگزار می‌شوند.  علاوه بر این، تولیدات فرهنگی آستان‌ها نیز با همین رویکرد تهیه و توزیع می‌شوند. سامانه‌های فرهنگی نیز در سال‌های اخیر متنوع بوده، اما به جرأت می توان گفت تنها سامانه گسترده، با نفوذ، ارزان‌قیمت و مورد علاقه مردم، سامانه «زیارت» است که می‌توان از آن به عنوان پویاترین و جامع‌ترین سامانه نیز یاد کرد؛ چراکه در ایام نوروز امسال در حرم رضوی بیش از ۷۰ میلیون زیارت از طریق دوربین‌های مستقر در حرم به ثبت رسیده است. همچنین بیش از ۶ میلیون خودرو شخصی زائر وارد مشهد مقدس شده و طی آخرین آمار ۱۰۲ میلیون زیارت در آستان‌های مقدس ایران به ثبت رسیده است.
نیکخو در پاسخ به سؤال عاملی مبنی بر این‌که آمار ۱۰۲ میلیون مربوط به سال ۱۴۰۰ است، اظهار کرد: این آمار مربوط به سال ۹۸ و قبل از شیوع کرونا است. بنابراین ظرفیتی با این عظمت در کشور وجود دارد که علاوه‌بر علاقه مردم، ثروت‌ساز نیز هست.
مشاور تولیت حرم حضرت معصومه (س) با بیان این‌که ۱۳۰ جلد کتاب در امر سندنویسی و زیارت کار شده است، افزود: در برنامه پنجم توسعه نیز بودجه قابل توجهی برای عتبات مقدس در نظر گرفته شده و در حال حاضر نیز طبق فرآیند تعریف شده شورای عالی انقلاب فرهنگی، به صورت هماهنگ حرکت می‌کنیم.
محمود حاجیلویی، معاون خط مشی‌گذاری فرهنگی دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی در ادامه با بیان این‌که سند ملی زیارت با کارسازی همین جمع اتفاق افتاده است، یادآور شد: در اجلاس پنجم با همراهی اعضاء نامه‌نگاری به رییس‌جمهور انجام شد و با دستور شخص رییس‌جمهور اعتبار ویژه‌ای برای تولیت آستان مقدس مشهد در نظر گرفته شد و از شورای عالی انقلاب فرهنگی نیز خواسته شد در این برنامه همراهی لازم را داشته باشد.
سیدمحمد ذوالفقاری، معاون امور بین‌الملل سازمان علمی و فرهنگی آستان رضوی با بیان این‌که پیشنهاد داده‌ایم سند ملی زیارت در چارچوب تدوین اسناد ملی مصوب ستاد هماهنگی نقشه دنبال شود، گفت: آستان قدس برای محوریت بخشیدن به این موضوع و تشکیل تیم مورد نظر وارد عمل شده و در انجام وظیفه محوله مربوط به ما از جمله معرفی نماینده و تضمین حضور نماینده سازمان برنامه و بودجه کشور در این جلسات تصمیمات مهمی گرفته شده است.
اصغر عبداللهی، مشاور امور مجلس و فراسازمانی دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی هم درباره سند ملی زیارت با بیان این‌که اهتمام خوبی با این محوریت در آستان‌های مقدس وجود دارد، اظهار کرد: موضوع سند ملی زیارت بسیار مهم است؛ زیرا شهرهای مقدس مشهد و قم بین‌المللی‌ترین شهرهای ایران هستند بنابراین وقتی با زائران چند ملیتی روبه‌رو هستیم باید نسبت به درک شرایط با دقت بیشتری عمل شود و سند ملی زیارت با توجه به استاندارد کردن شیوه‌های  برخورد با زوار اهمیت زیادی پیدا می‌کند.
در ادامه این نشست، برخی اعضاء با مطرح کردن این موضوع که چرا در سایر کشورهای اسلامی مانند عربستان، عراق و... شهرهای مذهبی و عتبات مقدس با قوانین ویژه و جدا از سیاست‌های سایر شهرها اداره می‌شود، اما در ایران با وجود تأکیدات مقام معظم رهبری بر تدوین قوانین ویژه شهرهای مقدس کشور مانند مشهد و قم، هنوز این مسأله بر زمین مانده است، از دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی درخواست رسیدگی کردند.