گشتی در سرزمین شوالیه آواز ایران

همان زمان که نام اورامانتش روی صفحه مانیتور سازمان جهانی یونسکو و در ردیف زیباترین و برترین مناطق جهان نشست.

کرمانشاه اما فقط اورامانات زیبا نیست و این را جهانیان پیش از این با ثبت جهانی سنگ‌ نگاره بیستون دریافته بودند؛‌ همان کوهستان آوازه‌خوانی که برای ما ایرانیان با طنین موسیقی تیشه فرهاد کوه‌کن و عاشق‌پیشه همراه است و پس از قرن‌ها هنوز بدون این موسیقی در ذهن ما نمی‌نشیند. قدمت کرمانشاه اما از قدمت کوه کندن، اشک‌ها و لابه‌های فرهاد هم بیشتر است و از کتیبه ۴۰۰۰ ساله آنوبانی نی در سرپل ذهاب هم گذر می‌کند.

همه کرمانشاه در تاریخ باستانش خلاصه نمی‌شود و تاریخ معاصرش هم زیباست، آنجا که در تکیه معاون‌ الملک شهر کرمانشاه قدم می‌زنی و کاشی‌های پرطرح و رنگش، هوش و حواست را می‌دزدد و به ناکجاآباد می‌برد. کرمانشاه اما فقط گردشگری نیست.

ظرفیت مرز و بازارچه‌ های مرزی،‌ صنایع معدنی به‌ویژه قیر طبیعی و محیط‌زیست غنی از این استان یک فرصت بی‌نظیر برای سرمایه‌گذاری و توسعه و رونق ساخته است؛ فرصتی که می‌تواند این بهشت بالقوه را به بهشتی برای زیستن تبدیل کند. سرزمین گمشده‌ای که هم‌اکنون خبری از آن نیست و جایش را گله‌گله دردهای مزمن فقر و بیکاری گرفته است.

جذاب‌ترین مقصد تابستانی و زمستانی گردشگران

کرمانشاه از این پس در جهان بیشتر به نام اورامانات شناخته خواهد شد. این حدس ماست و حدس بی‌جایی نیست. اورامانات جایی است شبیه بهشت برای همین در مرداد امسال نظر اهالی یونسکو را جلب کرد تا آن را در فهرست بهترین و زیباترین آثار جهانی بنشانند. اوراماناتی که بخشی از آن در کرمانشاه و بخش دیگرش در کردستان است.

منطقه اورامانات علاوه بر بافت منحصربه‌فرد فرهنگی و سنتی مردم، دارای ویژگی‌های جغرافیایی و توپوگرافی منحصربه‌فرد است به‌گونه‌ای که عمده روستاهای این منطقه بر ارتفاعات بناشده و حالت پلکانی دارند.

قصه گردشگری کرمانشاه را با اورامانات شروع کردیم تا بگوییم همین یک اثر ثبت جهانی شده به‌تنهایی برای رونق و توسعه گردشگری استان و معرفی این خطه کوهستانی به دنیا و جلب کرورکرور گردشگر و درآمد کافی است.

با این همه ظرفیت‌های گردشگری کرمانشاه بسیار بیش از این است. اولین بستری که کرمانشاه را به محلی برای تردد مسافران تبدیل کرد، قرار گرفتن در مسیر تردد زوار عتبات عالیات و همچنین مسیر تجاری مهم جاده ابریشم بود.

امروز کرمانشاه با داشتن بیش از ۴۰۰۰ اثر تاریخی که تعدادی از آنها ثبت ملی و تعداد ثبت جهانی شده‌اند به دنیا و ایران معرفی می‌شود. از مهم‌ترین این موارد می‌توان به کتیبه قدیمی بیستون اشاره کرد که در شهرستان هرسین قرار دارد و ثبت جهانی شده است یا طاق‌بستان که سالانه هزاران گردشگر را به خود جلب می‌کند. کتیبه باستانی آنوبانی نی برجای مانده از پادشاه لولوبی‌ها که بیش از ۴۰۰۰سال قدمت دارد در سرپل ذهاب؛ (یعنی هشتمین شهر باستانی جهان) هم جاذبه دیگری از کرمانشاه است.

گفته می‌شود کتیبه آنوبانی نی اولین هنر معماری روی سنگ آسیاست، به‌گونه‌ای که کتیبه بیستون با آن‌همه عظمتش ۲۰۰۰ سال بعد حکاکی شد و به‌نظر می‌رسد بیستون را به تقلید از آنوبانی نی خلق کرده‌اند.

روستای زیبای هجیج، سد داریان، روستای نسمه، روستای شمشیر، آرامگاه سلطان اسحاق، چشمه بل، منطقه حفاظت‌شده بوزین و مرخیل و روستای خانقاه از دیگر جاذبه‌های گردشگری پاوه هستند.

از دیگر ویژگی‌های منحصربه‌فرد کرمانشاه برای جذب گردشگران، آب‌وهوای چهار فصل استان است، طوری که می‌تواند هم در فصل سرد هم فصل گرم پذیرای گردشگران باشد.

قصرشیرین، سرپل ذهاب و گیلانغرب، مناطق گرمسیری غرب و جنوب غرب استان هستند که برای میزبانی از گردشگران در فصل سرما بسیار دلچسبند و در فصل گرما مردم می‌توانند از حضور در کنار رودخانه‌های فصلی منطقه سنقر یا سراب هرسین لذت ببرند.

اورامانات سرسبز با بارش فراوان هم آب و هوایی شبیه شمال کشور دارد. معبد آناهیتا، سراب‌های مختلف از سراب نیلوفر گرفته تا سراب روانسر و گزنهله، سراب صحنه، آرامگاه‌های بزرگان و امام‌زاده‌ها، تکایای مهم ازجمله تکیه معاون الملک، موزه‌های مختلف، بازارچه‌های سنتی و راسته بازارهای قدیمی، بازارهای مرزی جوانرود ، پاوه و... همگی از مهم‌ترین جاذبه‌های گردشگری کرمانشاه هستند.

بر اساس آمارها گرچه طی دو سال اخیر و به دلیل شرایط کرونایی تعداد گردشگرانی که به کرمانشاه آمدند، مانند تمام کشور کاهش داشته اما در سال‌های قبل آمار گردشگران داخلی و خارجی قابل‌توجه بوده است. در سال ۱۳۹۷ حدود یک‌میلیون و ۲۰۰هزار و در سال ۱۳۹۸ حدود دو میلیون نفر گردشگر از کرمانشاه بازدید کردند که ارقام قابل‌توجهی است.

با این‌همه این پرسش مطرح است که چگونه در این سرزمین که قدم‌به‌قدمش تاریخی و تماشایی است و بستری برای رونق گردشگری و ایجاد اشتغال و درآمد، باید بیکاری موج بزند؟ یا این‌که اگر قرار است توسعه و اشتغالی باشد،چرا در بخش‌های کشاورزی(که معضل خشکسالی و کم‌آبی و فرونشست زمین دارد) یا صنعت(که مشکل آلایندگی دارد) در حال انجام است و صنعت درآمدزای گردشگری که مبنی بر توسعه پایدار است، همچنان مغفول مانده است.

قیر طبیعی و ظرفیت بالای اشتغال

استان‌ کرمانشاه شاید به اندازه استان‌هایی چون کرمان و یزد از نظر ذخایر معدنی غنی نباشد‌ اما ظرفیت‌های معدنی بسیار قابل‌توجهی دارد و احتمال می‌رود در پهنه‌هایی از هرسین، سنقر و گیلانغرب ذخایر زیادی از منابع‌معدنی موجود باشد. گرچه همین حالا هم سنگ‌های تزیینی و منگنز، مس و آهن و قیر طبیعی در این مناطق وجود دارد و سنگ‌های تزئینی اسلام‌آباد‌غرب نیز به‌نوعی برند بوده و در تمام کشور مشهور است.

تاکنون حدود ۲۲۰‌پروانه بهره‌برداری برای انواع مواد‌معدنی در استان صادر‌شده که حدود ۱۰۰پروانه غیرفعال است. عمده پروانه‌ها برای استحصال مصالح ساختمانی، معادن شن و ماسه و سنگ لاشه است.

درواقع امتیاز و نقطه‌قوت منابع‌معدنی کرمانشاه بیش از انواع سنگ‌ها و فلزات، وجود معادن قیر طبیعی است. کشورهای محدودی از‌جمله ونزوئلا، کانادا، روسیه و همچنین ایران دارای ذخایر قیر طبیعی هستند و گفته می‌شود ایران سومین جایگاه ذخیره قیر طبیعی دنیا را دارد.

در ایران هم کرمانشاه بیشترین سهم قیر را به‌خود اختصاص‌داده و براساس ارزیابی‌های انجام‌شده حدود ۷۰‌درصد از ذخایر ۱۵‌میلیون تنی قیر طبیعی ایران در گیلانغرب است. گرچه برای نزدیک به ۳۰معدن قیر طبیعی در کرمانشاه پروانه بهره‌برداری صادرشده اما کمتر از ۲۰معدن از این تعداد اکنون فعال است. از این تعداد معدن سالانه بین ۵۰تا ۷۰هزار تن قیر طبیعی استخراج می شود.

استخراج این ماده ارزشمند اما بی‌اشکال نیست و مهم‌ترین مشکل این است که عمدتا به‌صورت خام و بدون فرآوری از استان خارج و راهی استان‌های دیگر یا کشورهای خارجی می‌شود. این در حالی است که برخی کارشناسان عقیده دارند می‌توان بیش از ۱۵۰‌محصول با ارزش افزوده فراوان از قیر طبیعی به‌دست آورد.

ضرورت فرآوری قیر طبیعی

محسن دارابی، رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت استان هم به این نکته اشاره دارد و می‌گوید: متاسفانه آن‌طور که باید از ظرفیت معادن قیر استفاده نمی‌شود زیرا فرآوری اندکی روی قیر طبیعی صورت می‌گیرد و با ارزش‌افزوده پایینی به فروش می‌رسد که البته امیدواریم با استفاده از دانش بومی و بهره‌گیری از تکنولوژی‌های پیشرفته دنیا بتوانیم این ماده را با فرآوری و ارزش افزوده بیشتر روانه بازارهای جهانی کنیم.

دارابی درعین حال به شناسایی ۱۶محدوده دیگر برخوردار از قیر طبیعی اشاره کرده و می‌افزاید: تا همین حالا هم معادن قیر اشتغالزایی قابل‌توجهی را در استان ایجاد کرده‌اند، طوری که ۱۰۰نفر به‌طور مستقیم روی ۱۸معدن، ۳۰۰نفر در ۱۴واحد میکرونیزه و ۱۰۰نفر در حوزه حمل‌ونقل و جابه‌جایی این ماده معدنی فعالیت دارند.

رسول اسکندری، معاون امور معادن و صنایع‌معدنی سازمان صمت کرمانشاه هم با اشاره به این‌که عمده موادمعدنی استان در شهرستان گیلانغرب قرار دارد، می‌گوید: از آنجا که ۱۶۰محصول مختلف از قیر طبیعی به‌دست می‌آید، فرآوری این محصول در استان از اولویت‌های مهم ماست و از سرمایه‌گذاران برای مبادرت به این امر دعوت‌کرده و قول حمایت از آنها را می‌دهیم. به گفته وی، نبود انجام مطالعات و پژوهش‌های جامع در مورد قیرِ کرمانشاه، بالابودن حجم سرمایه‌گذاری موردنیاز و انحصاری‌بودن دانش‌فنی تولید محصولات با ارزشِ افزوده بالا از قیر طبیعی از‌جمله مواردی است که باعث‌شده سرمایه‌گذاری در حوزه فرآوری قیر طبیعی تاکنون به تاخیر بیفتد.

جای خالی شهرک صنعتی

جهانبخش مرجانی، رئیس انجمن صنفی معادن قیر طبیعی گیلانغرب هم احداث شهرک تخصصی قیر طبیعی را یک نیاز ضروری برای گیلانغرب می‌داند و با اشاره به این‌که از دو سال قبل قرار بر احداث این شهرک بود، می‌گوید: متاسفانه علیرغم پیگیری‌هایی که طی دو سال اخیر انجام داده‌ایم، هیچ همراهی از سوی مسوولان برای ایجاد این شهرک نشد چون شاید ضرورتی برای راه‌اندازی آن نمی‌دیدند.

مرجانی می‌افزاید: انجمن صنفی معادن قیر طبیعی گیلانغرب آمادگی کامل برای همکاری با بخش دولتی برای راه‌اندازی شهرک را دارد، هرچند اکنون دیگر مسوولان استان هم برای احداث آن دست‌به‌کار شدند. دراین‌خصوص تقاضای ما این است که در عین سرعت‌بخشیدن به کارها، جابه‌جایی واحدهای خردایش قیر طبیعی کارشناسی‌شده صورت بگیرد.

به گفته وی با راه‌اندازی این شهرک(که حدود ۵/۱سال طول می‌کشد)، تمام فعالیت‌های مرتبط با قیرطبیعی در این منطقه متمرکز خواهد شد و حتی می‌تواند به بارانداز صادراتی این محصول تبدیل شود.

طبیعتی زیبا در محاصره زشتی‌ها

کرمانشاه یکی از استان‌های غنی ازنظر تنوع محیط زیستی است و ۶/۷درصد وسعت آن، یعنی نزدیک به ۱۶۱هزار هکتارش تحت مدیریت محیط‌زیست قرار دارد.

یک پناهگاه حیات‌وحش به نام بیستون، دو اثر طبیعی ملی غار پرآو و غار قوری قلعه، مناطق شکار و تیراندازی ممنوع امروله و دالاخانی و زله زرد، تالاب هشیلان، دشت قراویز و مناطق حفاظت‌شده بیستون، بوزین و مره‌خیل و قلاجه ازجمله مناطق محیط زیستی کرمانشاه است.

در برخی از این زیستگاه‌ها به سبب تنوع آب و هوایی، گونه‌های غنی جانوری همچون خرس قهوه‌ای، کل و بز، قوچ و میش و انواع پرندگان زیست می‌کنند. آهوان منطقه قراویز هم در تمام ایران معروف هستند.

هشیلان، نگین کرمانشاه

یکی از زیستگاه‌های مهم کرمانشاه تالاب هشیلان است؛ تالابی منحصربه‌فرد و متشکل از ۱۱۰جزیره کوچک و بزرگ که بافتی خاص از جنس تورب نارس دارد و هرسال محل فرود هزاران پرنده مهاجر همچون انواع لک‌لک، غاز، حواصیل، اگرت و.. از سراسر دنیاست که برای زمستان‌گذرانی هشیلان را انتخاب می‌کنند. البته این تالاب نیز مانند بسیاری از منابع آبی استان، امسال به دلیل شرایط خشکسالی تا پای خشکی کامل رفت و حقابه مقطعی از سد گاوشان مانع نابودی آن شد.

از چند سال قبل پیگیری برای واردکردن نام تالاب هشیلان به کنوانسیون بین‌المللی تالاب‌های رامسر آغاز شده اما هنوز به نتیجه موردنظر نرسیده است. یکی از موانع ثبت این تالاب در کنوانسیون رامسر، دخل و تصرف جوامع محلی در اراضی و حریم حاشیه تالاب است که خوشبختانه با پیگیری‌های زیادی که انجام‌شده، بخش قابل‌توجهی از این تصرفات طی سال‌های اخیر رفع شده و بقیه نیز در دست اقدام است.

بلای ریزگردها

اما محیط‌زیست غنی کرمانشاه با تهدیدهای متعددی هم مواجه است که ریزگردها یکی از مهم‌ترین آنهاست. به دلیل همجواری با مرز هرسال توده‌های گردوغبار در فصول بهار و پاییز شهرستان کرمانشاه و خصوصا شهرستان‌های مرزی مانند قصرشیرین،سرپل‌ذهاب و گیلانغرب را نشانه می‌گیرند. این غبار احتمالا در پاییز امسال بیشتر خواهد شد، زیرا به‌دلیل کاهش بارندگی‌ها، سرچشمه‌ها و کانون‌های ریزگردها تقویت‌شده و هوای استان را تحت تأثیر قرار خواهد داد.

ریزگردها مهم‌ترین عامل آلودگی هوا در کرمانشاه است، زیرا این استان مانند برخی استان‌های دیگر چندان صنعتی نیست که صنایع هوا را آلوده کنند اما به نظر می‌رسد همین ریزگردها برای تحت تأثیر قرار دادن و تهدید سلامت مردم ، حیات‌وحش و گونه‌های گیاهی و جانوری کافی است.

البته وضعیت روزهای غبارآلود در کرمانشاه نسبت به گذشته بسیار بهتر شده به‌گونه‌ای که بر اساس آمارها زمانی در سال ۱۳۸۸ حدود ۱۲۰روز هوای خارج از شرایط استاندارد داشتیم اما این تعداد سال ۱۳۹۸ به صفر روز رسید و سال ۱۳۹۹ و امسال نیز روزهای غبارآلود کمی داشتیم.

رودی از فاضلاب در میانه شهر

یکی دیگر از معضلات مهم زیست‌محیطی کنونی شهر کرمانشاه، آلودگی رودخانه اصلی و مهم شهر به دلیل ورود فاضلاب است. در حال حاضر فقط ۳۵درصد فاضلاب شهر کرمانشاه تصفیه می‌شود و برای تصفیه ۶۵درصد بقیه نیاز به راه‌اندازی مدول دوم تصفیه‌خانه فاضلاب کرمانشاه است. از همین رو مابقی فاضلاب شهر وارد دو رودخانه مهم آبشوران و به‌خصوص رودخانه قره‌سو می‌شود. خشکسالی‌های اخیر هم که موجب کاهش دبی رودخانه شده در افزایش آلودگی‌های آن بی‌تأثیر نیست.

رودخانه قره‌سو در حالی‌که می‌توانست به بهترین فرصت گردشگری شهر و محلی برای زیست انواع آبزیان تبدیل شود، متأسفانه به‌علت ورود فاضلاب عملا به یک منبع آلودگی تبدیل‌شده است. در حال حاضر عمده منبع آلودگی رودخانه قره‌سو، ورود فاضلاب انسانی به این رودخانه است وهم اکنون ۶۵درصد فاضلاب انسانی شهر کرمانشاه وارد این رودخانه می‌شود.

به گفته کارشناسان، مهم‌ترین راهکار رفع آلودگی رودخانه قره‌سو هم راه‌اندازی تصفیه‌خانه کرمانشاه و جلوگیری از ورود فاضلاب انسانی به آن است اما آن‌طور که مسؤولان شرکت آب و فاضلاب استان می‌گویند برای راه‌اندازی تصفیه‌خانه کرمانشاه اعتباری بالغ‌بر ۱۵۰۰میلیارد تومان لازم است تا فاضلاب کرمانشاه به‌صورت کامل تصفیه‌شده و از ورود فاضلاب به قره‌سو جلوگیری شود.

در کنار موضوع راه‌اندازی تصفیه‌خانه، شرکت آب منطقه‌ای نیز باید بیشتر برای برخورد با چاه‌های غیرمجاز پای‌کار بیاید، چراکه حفر چاه در نزدیکی رودخانه بر دبی آب رودخانه اثر می‌گذارد و باید با این مسأله برخورد لازم صورت گیرد.

سراب‌هایی که یکی‌یکی می‌خشکد

یکی دیگر از چالش‌های کنونی محیط‌زیست کرمانشاه مانند تمام کشور، کاهش بارش و خشکسالی است. روند نزولی کاهش نزولات آسمانی موجب به خطر افتادن وضعیت آبی سراب‌های استان (مانند بسیاری از نقاط دیگر کشور) شده و سطح آب سراب‌ها به پایین‌تر از حد ممکن خود رسیده و در معرض خشک شدن قرار دارند.

یکی از این سراب‌ها یاوری است که حال‌وروز خوبی ندارد و در معرض خشکیدگی کامل قرار دارد. تالاب نیلوفر هم یکی دیگر از سراب‌های مهم کرمانشاه است. میزان آبدهی این سراب از شرایط نرمال خارج و به حداقل رسیده که این نشانگر وضعیت مناسبی برای این سراب زیبا نیست. وضعیت میزان آب تالاب روانسر هم نامناسب بوده و در معرض خطر خشک شدن قرار دارد.

در اوج ظرفیت، در قعر بیکاری

اینجا چیزی با بقیه موارد جور در نمی‌آید؛ این‌که استانی باشی سرسبز با ظرفیت‌های طبیعی و کشاورزی بسیار، با ظرفیت‌های صنعتی مهم و مرزهای طولانی با کشورهای همسایه و بازارچه‌های مرزی و استعداد مهم گردشگری،‌ ولی با این حال مهم‌ترین رنج بیشتر ساکنانت درد بیکاری باشد.

درد بیکاری در کرمانشاه درد مزمنی است و با وجود توسعه صنایع و بخش‌های مهم (البته به گفته مسؤولان مربوط)، خبری از کاهش نرخ بیکاری در استان نیست، به‌گونه‌ای که طی سال‌های اخیر همواره رتبه اول تا سوم بیکاری کشور را داشته است و این به معمایی می‌ماند که انگار باید گروهی از متخصصان درصدد حل آن برآیند.

آخرین آمار رسمی که برای وضعیت بیکاری کرمانشاه اعلام شده مربوط به فصل بهار است و نرخ بیکاری در استان را ۱۴/۷درصد نشان می‌دهد که نسبت به بهار سال گذشته که ۱۳/۸درصد بوده، ۰/۹درصد بیشتر است.

طبق اعلام مرکز آمار ایران، بهار امسال استان کرمانشاه پس از هرمزگان با نرخ بیکاری ۱۶/۶درصد، بالاترین نرخ بیکاری را بین استان‌های کشور داشته است.

بهار امسال متوسط نرخ بیکاری کشور ۸/۸درصد بوده که بر این اساس نرخ بیکاری کرمانشاه ۵/۹درصد از میانگین کشور بالاتر است.

نرخ مشارکت اقتصادی استان کرمانشاه نیز در بهار امسال ۴۴/۶درصد اعلام شده است.

گفته می‌شود برای کاهش هر یک درصد نرخ بیکاری باید حدود ۹۰۰۰شغل جدید ایجاد شود و مدیرکل تعاون، کار و رفاه اجتماعی استان هم می‌گوید تلاش برای ایجاد شغل در کرمانشاه در کنار نرخ بیکاری استان بسیار جدی است،به‌گونه‌ای که نیمه اول امسال بیش از ۳۷هزار شغل در کرمانشاه ایجاد شده و این بخشی از ۵۳هزار شغلی است که برای امسال هدف‌گذاری شده بود.

حسن عزیزی با بیان این‌که تاکنون نزدیک به ۷۰درصد هدف‌گذاری که برای اشتغال‌زایی داشتیم محقق شده است، می‌افزاید:بیشترین شغل ایجاد شده در این مدت مربوط به شهرستان کرمانشاه و به میزان ۱۱هزار و۷۰۰ مورد و به ترتیب از سوی دستگاه‌های جهاد کشاورزی با بیش از ۸۱۰۰ مورد، سازمان صمت با بیش از ۶۲۰۰ مورد و بنیاد مسکن با بیش از ۴۱۰۰ مورد بوده است.

در کنار نرخ بیکاری بالا و پایین بودن درآمد مردم، نرخ تورم کرمانشاه هم معمولا بالاست.

این را بهزاد باباخانی، معاون هماهنگی امور اقتصادی استانداری کرمانشاه می‌گوید و ادامه می‌دهد بر اساس آخرین اطلاعات منتشر شده از سوی مرکز آمار کرمانشاه رتبه هشتم تورم را بین استان‌های کشور داشته‌ایم و تلاش می‌کنیم تا پایان سال از نظر نرخ تورم به میانگین کشور برسیم.

باباخانی با بیان این‌که زمانی کرمانشاه از نظر نرخ تورم بدترین وضعیت را در کشور داشت، یادآور می‌شود: اسفند سال گذشته و فروردین امسال رتبه اول تورم کشور را هم در تورم نقطه به نقطه و هم تورم یک‌ساله داشتیم. برآیند نرخ بالای تورم و بیکاری بیانگر شاخص فلاکت است که کرمانشاه در این زمینه هم جایگاه مطلوبی ندارد و معمولا در شاخص فلاکت جز استان‌های اول کشور است.

محاسبات نشان می‌دهد ۹ استان ایران از حیث شاخص فلاکت، در محدوده بالای ۶۰درصد جای گرفته‌اند و در این میان استان کرمانشاه با ۶۴درصد بعد از هرمزگان صدرنشین این شاخص است.

کشاورزی، فرصتی که به هدر نرفت

کرمانشاه یکی از استان‌های مستعد درزمینه تولیدات کشاورزی و دامپروری است و طی سال‌های مختلف همواره جزو استان‌های برتر کشور ازنظر خرید تضمینی گندم، تولید نخود، تولید گوشت قرمز و... بوده است.

کرمانشاه ۵/۲میلیون هکتار وسعت و بیش از ۹۴۰هزار هکتار اراضی زراعی دارد. آب‌وخاک خوب و اقلیم متنوع بستری فراهم کرده تا بیش از ۹۸درصد محصولات زراعی در این استان قابلیت کشت، داشته باشد. میزان تولیدات انواع محصولات کشاورزی استان تا پایان سال گذشته به بیش از پنج میلیون تن رسید که رقم قابل‌توجهی است و بر اساس پیش‌بینی‌ها و هدف‌گذاری‌ها این میزان تولید تا پایان امسال به حدود شش میلیون تن خواهد رسید.

نوربخش‌حاتمی،رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان کرمانشاه، آمارهای بالا را به ما داده و در ادامه می‌گوید: برنامه سه‌ساله‌ای برای توسعه و جهش تولید در بخش کشاورزی کرمانشاه تدوین‌شده بود تا بر مبنای آن ظرف سه سال از ۲/۴ میلیون تن تولید در پایان سال ۱۳۹۷ به شش میلیون تن در پایان امسال برسیم. اجرای این برنامه از دو سال پیش شروع شد و خوشبختانه اکنون از این برنامه جلوتر هستیم، زیرا قرار بود سال گذشته افزایش ۵۰۰هزار تنی تولیدات بخش کشاورزی را داشته باشیم که این هدف‌گذاری محقق شد و مجموع تولیدات کشاورزی استان با رشد ۵۱۹هزار تنی از چهار میلیون و ۵۸۰هزار تن در پایان سال ۱۳۹۸ به بیش از پنج میلیون و ۱۰۰هزار تن در پایان سال گذشته رسید.

حاتمی می‌گوید، گرچه کرمانشاه یکی از قطب‌های مستعد توسعه کشاورزی است اما هنوز این ظرفیت به فعلیت نرسیده و عنوان قطبیت به این استان الصاق نشده که در سفر استانی رئیس‌جمهور به کرمانشاه درخواست آن مطرح می‌شود،چراکه می‌تواند بستری برای اشتغال و درامد باشد.

کشتِ گنج سرخ

یکی از محصولات زراعی کرمانشاه که در سال‌های اخیر بسیار موردتوجه قرارگرفته، زعفران است که می‌تواند در زمره محصولات صادراتی هم قرار گیرد. کشت زعفران در کرمانشاه از اواسط شهریور شروع می‌شود و برداشت آن‌هم از دهه اول آبان شروع‌شده و به مدت یک ماه ادامه پیدا می‌کند.

آن‌طور که منصور احمدی، مدیر باغبانی سازمان جهاد کشاورزی استان کرمانشاه می‌گوید امسال ۶۰هکتار به اراضی زیر کشت زعفران در استان اضافه‌شده است. با این حساب ۴۱۷ هکتار از اراضی استان به کشت زعفران اختصاص دارد که پیش‌بینی می‌شود امسال بیش از ۱۷۰۰کیلوگرم محصول از این مزارع برداشت شود.

بیشترین سطح زیر کشت زعفران استان مربوط به شهرستان کرمانشاه است و به‌جز شهرستان‌های قصرشیرین و سرپل ذهاب، کشت زعفران در دیگر نقاط استان انجام می‌شود.

این نخود جهانی است

نخود از دیگر محصولات مهم کرمانشاه است و نخود بیونیج کرمانشاه ازنظر کیفیت و میزان پروتئین شهره است و مشتریان زیادی در داخل و خارج از ایران دارد. این استان ۲۵درصد تولید نخود کشور را به خود اختصاص داده و بر همین اساس مقام اول را در خصوص تولید و سطح زیر کشت نخود دیم در کشور دارد.

سالانه در ایران به‌طور متوسط بین ۵۵۰ تا ۶۰۰ هزار هکتار نخود کشت و ۲۹۵ تا ۳۲۰ هزار تن نخود تولید می‌شود. سهم کرمانشاه در این میان ۱۵۰تا ۲۰۰هزارهکتار سطح زیر کشت و تولید ۸۵هزار تن نخود است.

کرمانشاه بیش از ۷۰۰هزار هکتار اراضی دیم دارد که طبق آمارهای بلندمدت هرساله بین ۱۵۰تا۲۰۰هزار هکتار آن به کشت نخود دیم اختصاص می‌یابد و قابلیت ۶۰هزارتن صادرات نخود به خارج از استان دارد.

دام‌های پروار؛ گوشت‌های خوش‌طعم

دامپروری جزئی از بخش کشاورزی به شمار می‌رود که بار تولیدات آن روی دوش روستاییان و عشایر است. در این خصوص هم شرایط کرمانشاه (چه ازنظر کمی و چه کیفی) مطلوب به نظر می‌رسد.

گوشت گوسفند نژادسنجابی یک گوشت بسیارمنحصر به فرد و خوشمزه در کرمانشاه است که در کشورهای حوزه خلیج‌فارس طرفداران بسیاری دارد. در ایامی که صادرات دام زنده آزاد بود، هرسال چند هزار رأس از این نوع دام به خارج از کشور صادر می‌شد.

رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان کرمانشاه بابیان این‌که مجموع تولیدات دامی استان سال گذشته از ۴۷۹هزارتن به ۵۵۰هزار تن افزایش پیداکرده،می‌گوید:پایان سال گذشته میزان تولیدات گوشت قرمز و شیرخام استان به ترتیب ۴۰ و ۳۵۰ هزار تن بود که هم‌اکنون به ۴۵ و ۴۰۰هزار تن رسیده است. میزان تولیدات شیلاتی استان نیز سال گذشته ۲۱هزار و ۵۰۰ تن بوده که این میزان تا پایان امسال به ۲۳هزار و۶۰۰ تن می‌رسد.

فاطمه مرادزاده - فاطمه کمانی - پریا امیری پریان / ایران