عدالتخواه غبطه‌برانگیز

برای من علامه محمدرضا حکیمی نمود عینی و تجسم اجرای عدالت بودند. در اندیشه‌های استاد حکیمی یک محور اساسی وجود داشت که آن‌هم عدالت بود.

در تمام این سال‌ها از زمانی که تألیف «الحیات» را شروع کردند تا لحظه‌ای که به جهان دیگر کوچیدند، برای ایشان مسأله عدالت اهمیت ویژه‌ای داشت و ایشان به مسؤولیت انسان‌ها در قبال یکدیگر، حکومت در قبال جامعه و جامعه در قبال حکومت توجه به‌خصوصی داشتند.

علاوه بر الحیات در کتاب‌های دیگری مانند کلام جاودانه، قیام جاودانه، جامعه‌سازی قرآنی، قصد و عدم وقوع، نان و کتاب و منهای فقر یا به عبارتی در تمام آثار متأخر ایشان همین اندیشه محوری دنبال شده است.

عدالتخواهی برای علامه فقط بحث نظری نبود بلکه به ویژگی شخصی ایشان هم بدل شده بود، چراکه به آنچه می‌گفتند عمل می‌کردند و این‌طور نبود که خلوت ایشان با جلوت ایشان متفاوت باشد.

علاوه بر آنچه از ایشان شنیده بودم و در دیدارهای حضوری دیده بودم، در دو کتاب «راه خورشیدی» از محمد اسفندیاری و کتاب «فیلسوف عدالت» نوشته کریم فیضی که سیره ایشان را منعکس کرده‌اند، به نقل‌های معتبر و تصاویری از زندگی شخصی ایشان دست‌یافتم که همواره برایم بسیار شگفت‌انگیز و آموزنده بود و بر جذابیت شخصیت ایشان می‌افزود.

زمانی که برخی کسان که درس دین خوانده بودند به دنبال نعیم دنیوی بودند و زندگی ساده و بدون تجمل را تاب نمی‌آوردند، استاد حکیمی سال‌ها با یک پیراهن مندرس ظاهر می‌شدند، همان پیراهنی که در بسیار از عکس‌ها هم به تن دارند و همواره ساده‌پوش و ساده‌زیست بودند.

ایشان به حداقل‌ها از زندگی این دنیا بسنده کرده بودند. این وارستگی و قطع هر تعلق‌خاطر به جهان گذرا واقعا برای ما بسیار غبطه برانگیز و درس‌آموز بود؛ درسی بسیار دشوار که به‌سختی می‌شود آن را به عمل درآورد.

نسل امروز شاید کمتر استاد حکیمی را بشناسد یا تصور کند برای درک و شناخت این علامه دوران باید مطالعه‌ای سخت و جدی داشته باشد اما می‌توان با کتاب‌های ساده‌تری از ایشان این شناخت و درک را آغاز کرد.

اگر کسی قرار باشد امروز علامه را بهتر و بیشتر بشناسد، شاید بهتر باشد از کتاب «جامعه‌سازی قرآنی» شروع کند البته کتاب اصلی ایشان الحیات است اما شاید نسل امروز در خودش نبیند با این کتاب سراغ اندیشه‌های علامه حکیمی برود.

«جامعه‌سازی قرآنی» و بعد «مرام جاودانه» و نیز کتاب «قصد و عدم‌وقوع» آثاری هستند که برای شروع مناسبند زیرا هسته مرکزی اندیشه ایشان در این آثار نمایان است و در ضمن کتاب‌های سنگینی نیستند که از ابتدای کار مخاطب گرفتار دشواری اندیشه‌های ایشان شود.

عابس قدسی -  ناشر و فعال فرهنگی / روزنامه جام جم