تهدید سهم خواهی علیه دولت جدید

به گزارش جام جم آنلاین، تقریبا در هیچ دوره‌ای بازار گمانه‌زنی برای کابینه جدید دولت‌ها بی‌رونق نبوده، اما یکی از تفاوت‌های مهم دوره سیزدهم ریاست جمهوری که سبب شده با وجود اعلام سامانه معرفی مدیران و تشکیل کارگروه توسط سید ابراهیم رئیسی برای چیدمان نهایی، حدس و گمان‌ها همچنان پر‌رونق باشد، حساسیت و شکننده شدن شرایط در این دوره، نسبت به سال‌های قبل است؛ این موضوع طبیعتا باعث شده مردم و گروه‌های سیاسی نسبت به این‌که چه کسانی قرار است پس از دوره سخت و طاقت‌فرسای هشت سال اخیر، مسؤولیت‌های کلیدی را برعهده بگیرند، مهم شود؛ چراکه هیچ دولتی تاکنون دولت خود را از لحاظ اقتصادی با شرایط فعلی از لحاظ نرخ تورم، بیکاری و رشد نقدینگی، تحویل دولت بعدی نداده است؛ این وضعیت از لحاظ شرایط خارجی هم وضعیت بهتری ندارد و درست به همین علت، حساسیت‌ها بسیار بیشتر از دوره‌های قبلی است.

 

از سوی دیگر هماهنگی تیم اقتصادی اعم از وزیر اقتصاد و رئیس بانک مرکزی تا معاونان اقتصادی رئیس‌جمهور، در این دوره به اقتضای شرایط فعلی، ضروری‌تر است. البته چینش مهره‌ها در سطح کل کشور و برای هر استان حیاتی و راهبردی است.

 

شاید پر بیراه نباشد اگر بگوییم مردم رئیس‌جمهوری می‌خواهند که نه مانند احمدی‌نژاد دائما در استان‌ها به‌سر ببرد و نه مانند روحانی که از تهران هم به‌ندرت خارج شود. به طور مثال وضعیت کرونا در سیستان و بلوچستان و تنش آبی خوزستان به‌خوبی نشان داد چینش دقیق استانداران در استان‌های پرمساله چقدر حساس و حتی همسطح انتخاب وزیر کشور است، از این رو تمرکززدایی از تهران و چینش ترکیب استانی هم باید مدنظر رئیس‌جمهور آینده باشد، کمااین‌که شخص رئیسی هم بر تعیین استاندار خوزستان با اختیارات ویژه و حتی حضور برخی استانداران در هیات دولت تاکید کرد.

در شرایطی که اهمیت یک موضوع بالا باشد، اما ابهام پیرامون آن جولان بدهد، شایعه شکل می‌گیرد. با همین فرمول، یعنی همجواری ابهام و اهمیت، بسیاری از محافل سیاسی دست به کار شده و دور یکدیگر جمع می‌شوند تا وزرای پیشنهادی خود را مشخص کنند و با انعکاس آن در فضای مجازی، دست به وزیرسازی بزنند. در حالی که هیچ‌کدام از لیست‌های فعلی واقعی نیست.

سید ابراهیم رئیسی می‌گویند؛ لیست‌های این‌چنینی و اصطلاحا وزیرسازی‌ها کاملا بی‌فایده است و در سامانه تصمیم‌گیری رئیس‌جمهور منتخب هم اثری ندارد. اما ظاهرا چند گروه مشغول لیست‌بندی و وزیر‌سازی هستند؛ دسته اول افرادی هستند که می‌خواهند نام خود یا اطرافیانشان را مطرح کنند که این کار قطعا مخرب است، یعنی نه‌تن‌ها در سیستم رئیسی نسبت به این افراد حس مثبتی ایجاد نمی‌شود، بلکه افکار عمومی هم نسبت به آن‌ها حساسیت پیدا می‌کنند.

 

گروه دوم افرادی هستند که با نیت تخریب، برخی اسامی را در فضای مجازی منتشر می‌کنند تا آن فرد را عامدانه در معرض نقد و تخریب قرار دهند و دسته سوم هم افرادی هستند که به صورت کاذب برخی نام‌ها را مطرح می‌کنند، در حالی که نه کسی از آن فرد برای حضور در کابینه دعوت کرده و نه آن فرد اساسا برنامه خاصی دارد. این روند فقط باعث می‌شود که ما شاهد سوخته شدن و آسیب به سرمایه‌های اجتماعی خود باشیم.

دیگر کار آنقدر بالا گرفته که برخی فقط برای مطرح شدن نام‌شان در لیست‌های فیک و رسانه‌ای، حاضرند پول بپردازند و حتی عده‌ای با اجیر کردن افراد جهت معرفی خودشان سعی دارند در دولت بعدی سری در سر‌ها دربیاورند. از سوی دیگر حامیان برخی نامزد‌های انتخابات که نتوانسته بودند از فیلتر شورای نگهبان عبور کنند هم بیکار نیستند و در تلاش‌اند نامزد‌های مورد علاقه آن‌ها در دولت آینده سمت قابل‌توجهی به دست آورند.

 

اما در پی راه‌اندازی سامانه معرفی مدیران با عنوان یاران رئیسی که در آن از همه نخبگان، فرهیختگان، احزاب و مردم دعوت شده تا افرادی را که در تراز دولت مردمی می‌شناسند، معرفی کنند؛ ۳۶ درصد از معرفی‌کنندگان که از این سامانه برای ارائه پیشنهاد‌های خود استفاده کرده‌اند، دارای مدرک دکتری بودند.

 

۳۴۰ نفر از معرفی‌کنندگان، وزیر، معاون وزیر یا معادل آن بوده و ۱۱۳۵ نفر هم از اعضای هیات علمی دانشگاه‌ها بودند. این اتفاق تاکنون هیچ‌وقت سابقه نداشت که یک رئیس‌جمهور بخواهد برای چینش یک کابینه همه مردم را به مشورت دعوت کند، اما دقیقا همین اتفاق مثبت باعث شده بازار گمانه‌زنی درباره کابینه آینده از همیشه داغ‌تر باشد. البته مسؤولان دفتر ابراهیم رئیسی هم بیکار نبودند و به صورت جدی بعد از انتخابات به سراغ گفتگو و رایزنی با منتقدان و اصلاح‌طلبان رفته اند و در روز‌های گذشته با این افراد برای نظرخواهی درباره دولت سیزدهم شور و مشورت کرده‌اند، اتفاق بدیع دیگری که بازتاب زیادی داشت و همه به ستایش این امر جدید پرداختند.

اما آن‌طور که از مشی سیاسی رئیسی در این چند سال اخیر و به‌ویژه روز‌های منتهی به انتخابات و رایزنی با شورای نگهبان دیده شد، قرار نیست هیچ طیف و گرایشی در دوره او منزوی شود، اما سوال اصلی این است که کاراکتر وزرای او باید چگونه باشد و چه ویژگی‌هایی داشته باشند؟ «متخصص، کارآمد و انقلابی» سه ویژگی اصلی هستند که خود سید‌ابراهیم رئیسی در دوران تبلیغات انتخاباتی‌اش، آن‌ها را به عنوان معیار‌های انتخاب کابینه معرفی کرد، البته تاکید بر یک نکته دیگر هم برای رئیس‌جمهور جدید بسیار مهم بوده، مستقل بودن او که حتی در اولین نشست خبری خود که بعد از پیروزی برگزار کرد، هم تاکید داشت «من برای تشکیل دولت، خود را مقابل خدا مسؤول می‌دانم و فقط وامدار مردمم.»

درواقع رئیسی با این موضوع آب پاکی را بر دست افرادی که مدام مشغول گمانه‌زنی بودند، ریخت و صریحا از رسانه‌ها خواست درباره کابینه آینده گمانه‌زنی نکنند. البته این درخواست رئیسی از رسانه‌ها نقطه پایان انتشار و تحلیل فهرست‌های متنوع از اعضای کابینه نشد و فراخبر‌ها و تحلیل‌های شبانه در کلاب‌هاوس نمی‌توانند از خیر خبر‌های بولتنی و درگوشی بگذرند، حداقل نان در افزایش فالوور است.

حالا که بعد از حدود یک دهه دولت، مجلس و قوه قضاییه در سطح مدیران هماهنگ شده‌اند، مردم انتظار دارند که مشکلات معیشتی و دغدغه سطح رفاه آن‌ها به لیگ دسته‌اول مسؤولان بیاید و موضوعات دست دوم و بازی‌های سیاسی از دور خارج شود؛ شاید هیچ چیز جز تشکیل یک کابینه شایسته، کاردان و پاکدست توسط وزرایی که بتوانند تعهدات داده‌شده توسط رئیس‌جمهور منتخب را عملیاتی کنند، برای مردم مهم نباشد.

 

اما در این آشفته‌بازار گمانه‌زنی‌ها که هر روز یک لیست به اسم کابینه نهایی منتشر می‌شود، سوال این است که چرا علی‌رغم تاکید رئیسی برای پرهیز از گمانه‌زنی درباره ترکیب دولت آینده، تا این حد بازار شایعات درباره چینش دولت سیزدهم داغ است؟ از شایعاتی درباره سهم‌خواهی برخی فعالان احزاب سیاسی تا شایعه تحمیل افرادی از سوی دولت فعلی به دولت آینده.

البته نباید از انصراف دور شویم؛ برخی رهبران افکار هم گرچه کابینه آینده را قضاوت می‌کنند، اما قصدشان نظرسازی نیست و یکی از دغدغه‌های اصلی آن‌ها هم موضوع سن و جوانگرایی است.

برخی معتقدند همین امروز هم اگر اقدام کنیم، دیر شده. در این زمینه افراد صاحب‌نظر کم نیستند و یکی از آن‌ها عباس سلیمی‌نمین، پژوهشگر سیاسی است که در این باره معتقد است قطعا آقای رئیسی می‌تواند در میان همه مشکلاتی که امروز کشور با آن مواجه است، برای مطالبه درست و بجای جوانگرایی و گردش نخبگان، تدبیری بیندیشد. متولدان دهه ۶۰ و بعد از آن باید به‌تدریج در بدنه اجرایی کشور مجرب شده و مورد آزمایش قرار گیرند. احمد توکلی هم از نمایندگان پرسابقه تهران در مجلس معتقد است: من در همین لحظه جوانانی را می‌شناسم که توانایی پذیرش مسؤولیت‌های کلان در کابینه را دارند و من اگر رئیس‌جمهور بودم، حتما در تشکیل کابینه از حضور آن‌ها استفاده می‌کردم.

 

آش سهم‌خواهی و خود وزیرپنداری آنقدر شور شده که براساس شنیده‌های خبرنگار جام‌جم، صدای رئیسی را هم درآورده و نکته جالب اینجاست که سید ابراهیم رئیسی شخصا به شکل مستقل به انتخابات آمد و حتی در رویکردی کم‌سابقه خانه‌های مردم را به عنوان ستاد‌های انتخاباتی‌اش معرفی کرد.

اما حالا درست در بزنگاه تشکیل کابینه با صفی طولانی از سهم‌خواهان که معلوم نیست دقیقا چه اقدام فاخری در ستاد او انجام داده‌اند، برای حضور در دولت آینده روبه‌رو شده، البته رفت و آمد سهم‌خواهانه برخی نمایندگان هم برای حضور در دولت سیزدهم ظاهرا با این استدلال که این کار به همدلی مجلس و دولت لطمه می‌زند، با چراغ قرمز آقای رئیسی همراه شده است.

البته پر‌بیراه نیست اگر بگوییم که بیشتر این حساسیت‌ها در روز‌های اخیر روی انتخاب معاون اول و وزیر خارجه دولت رئیسی بوده است؛ تا جایی که یکی دیگر از رسانه‌های اصلی جریان اصلاح‌طلب از این دو سمت به عنوان دست چپ و راست رئیس‌جمهور نام برده بود.

برخی رسانه‌ها هم در این بازار پرهیاهو خودشان با برجسته کردن برخی از اسامی سعی دارند مارپیچ سکوت را در این‌باره بشکنند و به همین علت حرف و حدیث‌های بسیاری درباره وزارت خارجه دولت سید ابراهیم رئیسی مطرح شده و می‌شود؛ تا جایی که اگر به برخی از رسانه‌ها باشد، حضور یک فرد در کرسی وزارت خارجه را تمام‌شده می‌دانند.

کاربران فضای مجازی هم که دستی بر تحلیل‌های سیاسی دارند، این روز‌ها حسابی فعال شده‌اند، یکی از کاربران فضای مجازی در همین زمینه نوشته در یکی از ستاد‌های فرعی که متاسفانه در ایام تبلیغات آقای رئیسی مثل قارچ زیاد شدند، دعوت بودم.

 

اکثر افرادی که مسؤولیت کمیته‌ها را داشتند، اصلاح‌طلبان دیروز بودند که بنا به مقتضیات، انقلابی دو آتشه امروز شده بودند. خطر نفوذ فرصت‌طلبان در دولت بعدی کاملا جدی است.

البته برخی نمایندگان حامی رئیسی نیز به خطر نفوذ برخی افراد هشدار داده‌اند؛ یکی از نمایندگان تهران در مجلس، در تذکر شفاهی در صحن علنی گفته بود: «برخی افراد مساله‌دار برای حضور در دولت جدید دنبال نفوذ هستند، به عنوان مثال در وزارت نفت افرادی که در چند سال اخیر در پرونده‌های فساد اقتصادی و رانت‌خواری مانند کرسنت، پتروشیمی و امثالهم، پرونده مفتوح یا شائبه دخالت دارند، خود را نامزد وزارت نفت می‌دانند. کسانی که به دلیل دریافت پاداش‌های نجومی بازنشستگی، از وزارت نفت رفتند و مشاور بازگشتند. آقای رئیسی! مردم مانع تکرار دولت سوم روحانی شدند، شما اجازه ندهید وزارت نفت چندم آقای زنگنه شکل بگیرد.»

ظاهرا خط نفوذ موضوع مهمی است که فکت‌های مختلفی هم برای آن وجود دارد، چرا که یکی دیگر از نمایندگان نیز نسبت به این موضوع هشدار داده، یک عضو هیات‌رئیسه مجلس هم در این زمینه معتقد است امیدواریم با ویژگی‌هایی که در آقای رئیسی سراغ داریم، ایشان خودشان دست به انتخاب کابینه آینده بزنند. چون به نظر می‌رسد برخی افراد فرصت‌طلب در این زمینه به تکاپو افتاده‌اند.

 

البته بعید می‌دانم آن‌ها بتوانند شخص آقای رئیسی را تحت‌تاثیر قرار دهند، اما به‌دنبال فضایی هستند که بتوانند از موقعیت استفاده کنند و وارد کابینه شوند. این افراد همیشه نقاب بر چهره دارند، لذا باید مراقب بود این افراد وارد دولت نشوند؛ چراکه در این صورت اجازه نخواهند داد رئیس‌جمهور از همه ظرفیت‌های خود استفاده کند.

با وجود این، در این روز‌های پایانی دولت دوازدهم، انتخاب اعضای کابینه دولت سیزدهم به مرحله ارزیابی تخصصی رسیده؛ یعنی در این مرحله افراد معرفی‌شده، که چند برابر ظرفیت مسؤولیت‌های مورد نیاز در کابینه هستند، توسط کارگروه‌های تخصصی برای هر حوزه، ارزیابی تخصصی می‌شوند و نتایج این ارزیابی‌ها در اختیار رئیس‌جمهور منتخب قرار می‌گیرد.

به هرحال و با همه این تفاسیر، لیست نهایی وزرای کابینه سیزدهم، پس از مراسم تحلیف و تنفیذ یعنی تا چند روز دیگر مشخص می‌شود، هرچند به نظر می‌رسد فضای مسموم فعلی و بازی با لیست‌های احتمالی تا آن زمان ادامه دارد؛ این سیکل معیوب گواه این است که بدنه اجتماعی هم نیاز به تحول دارد،، چون بداخلاقی‌های سیاسی علی‌رغم تغییرات مثبت سیاست‌ورزی و تعامل رئیسی با رقبا، هنوز از کار نیفتاده و مشتری‌های خود را دارد.

 

منبع: روزنامه جام جم 

مریم عاقلی/ روزنامه نگار