سال سخت زنان سرپرست خانوار

زنان سرپرست خانوار از این‌ دست افرادند که در حال حاضر جمعیتی حدود سه‌میلیون ‌و ۵۰۰هزار نفر را در برمی‌گیرند که در مقایسه با سال ۱۳۷۵-که نزدیک به ۲۰۰درصد تغییرات مثبت جمعیت این افراد را شاهدیم- نگران‌کننده است.

طبق اسناد و قوانین مختلف ازجمله قانون حمایت از حقوق زنان و کودکان بی‌سرپرست دولت موظف شده تمهیدات لازم را برای حمایت و توانمندسازی آنان فراهم کند و در حال حاضر دو دستگاه بهزیستی و کمیته امداد مسؤولیت اصلی حمایت‌های مستمر و غیرمستمر را از این افراد به‌عهده دارند که با احتساب خانواده‌های نیازمند حدود دو میلیون و ۵۰۰ هزارنفر خانوار را تحت پوشش دارند. بهزیستی کمتر از ۳۰۰هزار خانواده و کمیته امداد نیز سایر خانواده‌ ها را تحت پوشش دارد.

براساس قانون بودجه هرساله مبلغی برای مستمری ماهانه تعیین می‌شود که با احتساب مبالغ واریزی از محل هدفمندی یارانه‌ ها به این گروه از زنان،برای خانواده‌های یک نفره هرماه حدود ۲۲۰هزارتومان و پنج‌نفره و بیشتر حدود۶۵۰هزارتومان واریز می‌شود. همین ارقام کافی است تا از درد این گروه مطلع شویم.

گرچه حمایت‌های غیرمستمر هم از این گروه می‌شود، ولی باید پذیرفت در هیچ جای ایران یک خانواده پنج نفره نمی‌تواند با این ارقام زندگی کند.

شیوع کرونا به‌مراتب شرایط این گروه از زنان را بیشتر از دیگران تحت تأثیر قرار داده و می‌دهد. باوجوداین همه قوانین و دستگاه‌ها باید بپذیریم در چرخه توانمندسازی موفق عمل‌نکرده‌ایم.

براساس سیاست‌های اجرایی رفاه و تأمین‌ اجتماعی از منظر سیاست جامعیت که به معنای ارائه تمام خدمات متنوع است، بررسی‌ها نشان می‌دهد در بسیاری از حوزه‌های موردبررسی شاهد تنوع خدمات در کشور نیستیم.

از منظر سیاست کفایت که شامل تأمین حداقل نیازهای اساسی آحاد جامعه و ارتقای کمیت و کیفیت خدمات است نیز موفق عمل‌نکرده‌ایم. در سیاست توانمندسازی هم کارنامه مناسبی نداریم.

در این سیاست، هدف کاهش روش‌های مبتنی بر تأمین مستقیم نیاز و متقابلا افزایش توانایی‌های فردی و جمعیتی به‌منظور تأمین نیازها توسط زنان سرپرست خانوار یا اعضای خانواده ‌است.

تأمل واقع‌بینانه بر سیاست‌های تدوین و اجراشده نشان می‌دهد در اجرای این سیاست موفق نبوده‌ایم به‌گونه‌ای که زنان سرپرست خانواری که می‌توانستند در سال‌های ابتدایی تحت پوشش قرار گرفتن از چرخه حمایت خارج شوند و زندگی مستقل داشته باشند، هنوز نیازمند مستمری هستند؛ درحالی‌که به دلیل بالا رفتن سن ‌ اکنون شرایط توانمندسازی برای آنان به‌مراتب دشوارتر شده است.

حسن موسوی چلک - رئیس انجمن مددکاران اجتماعی ایران / روزنامه جام جم