هگمتانه با افق ۲۰ ساله

سررشته این دغدغه‌ها به اخبار ریز و درشتی می‌رسید در مجموعه میراث فرهنگی همدان‌، از احداث جاده جدید در دل کوهستان الوند گرفته تا هتل‌سازی در حریم غار علیصدر و بی‌توجهی به وضعیت عمارت تاریخی جنانی و ... در این بین از تلاش فعالان مدنی هم برای درخواست ثبت جهانی آثار تاریخی همدان گفته بودیم؛ آرزویی که دوستداران میراث فرهنگی این استان سال‌ها چشم انتظار تحققش هستند.

روابط عمومی اداره کل میراث فرهنگی استان همدان بعد از انتشار این گزارش‌، جوابیه‌ای برای روزنامه جام‌جم آماده و ارسال کرده است که در ادامه می‌خوانید.

بودجه برای آزادسازی عرصه هگمتانه

در «هگمتانه» بعد از سال‌ها رکود و سکون در حوزه کاوش، در‌ سال‌های اخیر فصل ۲۱ و ۲۲ کاوش‌های باستان‌شناسی انجام شد و کاوش در فصل ۲۲ نوید‌بخش این بودکه می‌توان به نتایج خوبی از جمله آثار معماری قبل از اشکانی رسید‌ و در تلاش برای‌ جمع‌آوری و انتشار نتایج ۲۲‌فصل کاوش قبلی این اسناد، در دستور کاراین اداره کل قرارگرفته است‌.

همچنین در راستای آزادسازی عرصه هگمتانه، ردیف درآمدی ویژه مستقل و ملی دیگری برای تملک و آزاد‌سازی عرصه هگمتانه پیش‌بینی شد و در سال جاری نیز ۲۱ میلیارد تومان برای این امر پیش‌بینی گردیده‌ و درلایحه سال ۱۴۰۰نیز۵/۲۸میلیارد تومان پیش‌بینی شده است که این میزان اعتبار برای هگمتانه سابقه نداشته است.

جمع‌آوری و انتشار نتایج کاوش‌های انجام پذیرفته در هگمتانه از گذشته دور تاکنون‌، جداره‌سازی میدان اکباتان، افزایش اعتبارات چند ده برابری موزه منطقه‌ای، اقدامات حفاظتی در ترانشه‌ها، نورپردازی، حذف پارکینگ هگمتانه و آماده‌سازی آن به عنوان نمایشگاه صنایع‌دستی، بخش کوچکی از فعالیت‌های اخیر در محوطه باستانی هگمتانه است و این فعالیت‌ها کاملا مشهود و ملموس است.

علاوه بر این برای اولین‌بار طرح جامع هگمتانه با افق ۲۰ ساله نیزدر دست اقدام است که تا پایان سال‌جاری به اتمام می‌رسد و درآن‌ منظر باستان‌شناسی‌، حفاظت، مرمت و تاسیسات مورد نیاز گردشگری و اسناد تملک مابقی عرصه در این طرح پیش‌بینی و پرداخته شده است.

با‌توجه به برپایی رویدادهای بین‌المللی در سال ۲۰۱۸ و توجه به گردشگری غرب کشور، در پی برگزاری این رویدادها و استحقاق مردم همدان برای ثبت یک اثر بین‌المللی در یونسکو‌، پرونده ثبت جهانی هگمتانه با عنوان منظر تاریخی شهری «‌از هگمتانه تا همدان» با تفاهم خوب استان و وزارتخانه در دستور اقدام جدی قرار گرفته است و تا پایان سال جمع‌آوری پرونده به اتمام خواهد رسید و در نیم سال اول آینده این پرونده به یونسکو ارجاع خواهد شد. این طرح بعد از سال‌ها اکنون به‌صورت جدی در دست اقدام است.

پتروشیمی ابن‌ سینا جابه‌جا شد

در خصوص«تپه حاجی‌ خان» با توجه به این‌که این تپه باستانی در منطقه ویژه اقتصادی استان قرار گرفته و پروژه پتروشیمی ابن‌ سینا که به عنوان یکی از مهم‌ترین پروژه‌های اقتصادی استان محسوب می‌گردد‌، دقیقا روی این اثر جانمایی شده بود که خوشبختانه عملیات نجات بخشی توسط این اداره کل به عمل آمد و با ارتباط گیری موثر به طرق مختلف و مکاتبات و پیگیری‌های متعدد در سطح مقامات عالی کشور درسطح وزیر و معاون رئیس‌جمهورو همچنین اخذ مجوز کاوش در این منطقه این کار به نحو احسن انجام پذیرفت‌، که می‌توان آن را یکی از معدود اقدامات نجات بخشی در کل کشور دانست که منتج به حفظ اثر گردید و باعث شد تأسیسات پتروشیمی ابن سینا جابه‌جا شده و حدود یک هکتار از اراضی آن شرکت برای عرصه و حریم این اثر مهم اختصاص یابد.

علاوه بر این اقدامات مرمتی و حفاظتی در بخش‌های کاوش شده انجام گردید و مزید آگاهی با استفاده از پوشش ژئوممبران که عایقی مطمئن بوده و معمولا در استخرها استفاده می‌گردد از نفوذ آب و نزولات جوی به داخل اثر جلوگیری شده است و نتیجه این کاوش باعث شد موضوع پیگیری ثبت زنجیره‌ای معابد دوران ماد در دستور کار این اداره کل و وزارتخانه قرار گیرد.

در خصوص عمارت«نورمهال» با اقدام قابل دفاع اداره کل در سال‌های گذشته، عمارت موصوف به ثبت آثار ملی ایران رسیده و ضوابط عرصه و حریم آن طی سال‌های اخیر مصوب و با کمک و همکاری استانداری و اعضای کمیسیون ماده ۵ استان، کمیته امداد و شهرداری همدان، موضوع تبدیل ضلع جنوبی عمارت نورمهال به جزئی از عرصه پارک پیگیری که‌ مراحل نهایی را طی می‌کند و اقدامات انجام شده در سال‌های اخیر سبب حفظ عمارت شده و هیچ‌گونه تهدیدی برای آن از ابتدا وجود نداشته و ندارد.

عمارت جنانی به ثبت ملی رسیده

درخصوص«عمارت جنانی»که در آستانه تخریب بوده و حتی در فهرست آثار ثبت ملی هم ثبت نشده بود، خوشبختانه طی دو سال گذشته توسط این اداره کل، این بنا به ثبت آثار ملی رسید و اعتبار لازم به صورت بلاعوض برای مرمت اضطراری پیش‌بینی گردید و در سال جاری نیز با تامین اعتباری به مبلغ ۲۵۰ میلیون تومان، عملیات رفع خطرو مرمت اضطراری این بنا به انجام رسید و همچنین طرح احیا‌، مصوب و به مالک ابلاغ گردید و مالک می‌تواند در چارچوب طرح احیا، فرایند تبدیل به کاربری سنتی هم شان با بنا را انجام داده و این اداره کل نیز آمادگی پرداخت تسهیلات در این خصوص را به مالک ابلاغ کرده است.

درخصوص «کاروانسراها» هم باید گفت بخشی از کاروانسرای تاج‌ آباد که در تصرف غیر بود طی دو سال اخیر به تملک اداره کل در‌آمده و اقدامات مرمتی آن نیز نهایی گردیده است و احیای این کاروانسرا هم توسط بخش خصوصی با عقد قرارداد با سرمایه گذار شروع شده است.

در کاروانسرای فرسفج نیز طی سه سال اخیر در قالب حداقل سه قرارداد، تمام اقدامات مرمتی بنا به انجام رسیده و این دو کاروانسرا‌ی مهم استان در لیست ثبت زنجیره‌ای کاروانسراهای ایرانی برای ثبت جهانی یونسکو قرار گرفته‌اند.

مرمت بنای یخدان میرفتاح

در خصوص تخریب بنای یخدان میر‌فتاح و آسیب بسیار جزئی در چند بنای دیگر در پی بارش‌های سنگین برف و باران در سال گذشته، آن‌گونه که مطلعید بلایای طبیعی جزئی لاینفک از طبیعت بوده و هر از چندگاهی شاهد آسیب بناهای تاریخی به همین علت در طول تاریخ بوده‌ایم و یکی از شاخص‌ترین مثال‌های آن، ویرانی ارگ تاریخی بم بر اثر زلزله در دهه ۸۰ بود که اکنون پس از دو دهه تلاش هم نتوانسته به وضعیت قبل از زلزله بر‌گردد. اما دلیل عدم‌تحمل بنای یخدان میرفتاح در مقابل باران شدید سال گذشته به علت شدت و استمرار بارش و ضعف‌های سازه‌ای بنا بوده که می‌بایست در مرمت اولیه، مشکلات سازه‌ای بنا و از جمله پی‌ها را بر‌طرف نمود و این اداره کل در سال گذشته بعد از مطالعه و آسیب‌شناسی بنا و تهیه طرح مرمت با هزینه کرد مبلغ ۳۰۰۰‌میلیون ریال شروع به مرمت و رفع عیوب سازه‌ای بنا در پی نموده و مصالح لازم را برای تکمیل مرمت بعد از فصل بارش آماده کرده است. به هرحال این بدیهی است که این اداره کل دغدغه مرمت اصولی بنا را دارد و دقت و وسواس در مرمت این بنا را فدای سرعت در مرمت نخواهدکرد.

گروه ایران روزنامه جام جم