رعایت ادب رفتاری و گفتاری در آیات و روایات

به گزارش جام جم آنلاین و به نقل از خبرگزاری بین المللی قرآن؛ در این مقاله به رعایت ادب رفتاری و گفتاری از منظر آیات و روایات می پردازد و اینکه ادب دارای جایگاهی بسیار مهم و فردی که دارای رفتار پسندیده است، مؤدب عنوان می‌شود.

حجت‌الاسلام والمسلمین علی جولائی‌مفرد، مسئول نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه رامین خوزستان ، پیرامون اهمیت رعایت ادب رفتاری و گفتاری در خانواده و اجتماع، اظهار کرد: ادب در لغت یعنی داشتن رفتار پسندیده است و فردی که دارای رفتار پسندیده است، مؤدب عنوان می‌شود.

ارزش انسان به اندازه علم و ادب اوست

وی در ادامه به سخنی از امام علی(ع) در این زمینه اشاره کرد و گفت: حضرت می‌فرمایند «إِنَ هَذَا الْعِلْمَ وَ الْأَدَبَ ثَمَنُ نَفْسِک فَاجْتَهِدْ فی تَعَلُّمِهِمَا فَمَا یزِیدُ مِنْ عِلْمِک وَ أَدَبِک یزِیدُ فی ثَمَنِک وَ قَدْرِک»؛ حاصل سخن امام حاکی از آن است که علم و ادب قیمت جان شماست و تو به اندازه علم و ادبت ارزش داری.

جولائی‌مفرد اظهار کرد: در سخن فوق امام می‌خواهند به جایگاه علم و ادب بپردازد، لذا حضرت فرد را به فراگیری علم و ادب ترغیب می‌کند،‌ چون قیمت و ارزش انسان در سایه ادب بیشتر می‌شود و پرورش می‌یابد.

مسئول نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه رامین خوزستان عنوان کرد: همه افراد به دنبال سرشناس بودن، خوب بودن، مورد تأیید دیگران بودن و مطلوب‌های دیگر هستند، تا نظر دیگران را نسبت به خویشتن به سمت و سوی مثبت تغییر دهند. لذا حضرت علی(ع) راه را نمایان کرده و نقشه راهی به دست انسان جوینده مطلوب‌ها داده و فرموده است اگر می‌خواهید قیمتی و ارزشمند باشید رعایت ادب کنید؛ چراکه قیمت و ارزش شما به ادبتان وابسته است‌.

نیاز انسان به ادب بیش از نیاز او به طلا و نقره است

وی اظهار کرد: حضرت علی(ع) در سخن دیگری می‌فرمایند‌ «آگاه باشید که مردم نیازشان به رفتار و کردار خوب بسیار بیشتر از نیازشان به طلا و نقره است»؛ یعنی انسان به همان اندازه‌ای که تلاش می‌کند اندوخته‌ای از مال و طلا و نقره داشته باشد، می‌فرماید نیاز شما به ادب بسیار بیشتر از نیازتان به طلا و نقره است.

جولائی‌مفرد با بیان اینکه گستره ادب، حوزه گفتار و رفتار را دربرمی‌گیرد، بیان کرد: امام علی(ع)‌ می‌فرماید «هر چیزی به عقل نیاز دارد و هر کاری که می‌خواهی انجام دهی نیاز است که عقل پشتوانه آن باشد، اما خود عقل نیازمند ادب است که نیازمندی عقل به ادب در سخن مولا علی(ع) جایگاه ارزشمند ادب را نشان می‌دهد.

رعایت ادب رفتاری و گفتاری با والدین

مسئول نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه رامین خوزستان با اشاره به تأثیر چشم‌گیر رعایت ادب در گفتار بیان کرد: آیات قرآن‌ کریم رعایت ادب را مورد توجه قرار داده است؛ به‌طور مثال در ارتباط با پدر و مادر می‌فرماید «فَلاَ تَقُل لَّهُمَآ أُفٍّ وَلاَ تَنْهَرْهُمَا وَقُل لَّهُمَا قَوْلًا کَرِیمًا؛ به آن‌ها [حتى] اوف مگو و به آنان پرخاش مکن و با آنها سخنى شایسته بگوى» (اسراء، ۲۳). در سخن معصوم(ع)‌ آمده است که اگر خداوند چیزی کمتر از اف گفتن سراغ داشت از آن نهی می‌کرد.

وی توجه مکتب قرآن به ادب را عمیق دانست و افزود: در مکتب اسلام  بیش از گفتار، ما را به ادب رفتاری با پدر و مادر توصیه کرده است و آن نگاه کردن است. ما در ارتباط با پدر و مادر نهی شده‌ایم که نگاه تیزی به آن‌ها داشته باشیم. در همین زمینه از امام علی(ع) نقل است که از جمله نافرمانی کردن والدین این است که انسان به آن‌ها خیره نگاه کند.

جولائی‌مفرد با اشاره به آیه «و قُل لَّهُمَا قَوْلًا کَرِیمًا»(اسراء،۲۳) پیرامون سخن گفتن شایسته و کریمانه با پدر و مادر گفت: از امام صادق(ع) نقل شده است اگر کارى کردند که تو دلتنگ و ناراحت و غصه دار شدى کلمه‏‌اى که بوى تلخى مى‏‌دهد، به آنها نگو و اگر تو را زدند، صدایت را بلند نکن. خداوند می‌فرماید «وَ قُل لَّهُمَا قَوْلاً کَرِیمًا» و اگر دوباره تو را زدند «فقل لهُما غفر الله لکما»، خداوند شما را بیامرزد. امام می‌فرماید برایشان دعا کنید. روایت شدیدترین لحن را تصور کرده است و ادبیات تربیتی ارتباط فرزند با والدین را می‌آموزد.

مسئول نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه رامین خوزستان گفت: امر احسان به پدر و مادر در راستای اطاعت خدا نیز آمده است: «نیکی به پدر و مادر واجب است اگر چه آنها مشرک باشند». مگر در معصیت خداوند که جایز نیست آن‌ها را اطاعت کنید ولی با نیکی با آن‌ها برخورد کنید.

اگر کسی خواهان کمال باشد باید مراقب سخن گفتن خود باشد

وی ادامه داد: ما انسان‌ها برای رساندن مرادمان از وسیله‌ای به‌عنوان زبان استفاده می‌کنیم. در قرآن به ما سفارش شده که بهترین کلمات را در سخن استفاده کنید. قرآن توصیه می‌کند برابر فردی که به شما بدی می‌کند خوبی کنید. به طریق اولی در صحبت کردن نیز این امر باید رعایت شود. اگر می‌خواهیم بدی را پایان دهیم، باید خوبی کنیم.

جولائی‌مفرد در پایان اظهار کرد: رعایت ادب در گفتار یک نوع تربیت کردن نفس است. اگر کسی بخواهد به کمال برسد باید مراقب باشد که چه می‌گوید و باید چه کند.