به گزارش جام جم آنلاین به نقل از پزشکت اگرچه چربی اضافی خوب نیست، اما بررسی ها نشان می دهد که عوارض چاقی شکمی خطرناک ترین چربی اضافی در بدن است. به طور کلی چاقی برای سلامتی شما خطرناک است اما داشتن چربی اضافی شکم میزان این خطر را بیشتر و جدی تر می کند. چربی اضافی بدن عواقب جدی برای سلامتی دارد و میزان آن با کلسترول LDL بد و تری گلیسیریدها و سطح پایین کلسترول HDL خوب مرتبط است.

به طور کلی چربی اضافی بدن می تواند باعث بروز عوارض جانبی زیادی مانند حملات قلبی، سکته مغزی، فشار خون بالا، سرطان، دیابت، استئوآرتریت، کبد چرب و افسردگی و در نهایت مرگ شود. البته بیشتر این بیماری ها بیشتر به چاقی شکمی و چربی های دور شکم مربوط می شوند. بر همین اساس بهتر است میزان مناسب وزن را متناسب با سن خودتان بدانید و سعی کنید وزن خود را در یک حد مناسب کنترل و حفظ کنید؛ اما موضوع اصلی کنترل چربی دور شکم است.

روش های مختلفی برای ارزیابی چاقی افراد وجود دارند اما از زمانی که تشخیص داده شد که حفظ وزن مناسب با میزان چربی بدن بستگی دارد، استانداردهای ارزیابی چاقی تغییر پیدا کرد. شاخص توده بدنی (BMI) به عنوان روشی استاندارد برای تشخیص اضافه وزن و چاقی در نظر گرفته شده است. BMI تخمین خوبی از چربی بدن می دهد و از اندازه گیری های پوستی دقیق تر است. اگرچه BMI استاندارد رسمی است، اما دارای چندین نقص است. مهمترین مشکل این است که BMI بدون توجه به نحوه توزیع چربی، چربی را اندازه گیری می کند.

چربی شکمی

دو نوع چربی شکمی وجود دارد که عبارتند از:

جربی زیر جلدی. این چربی در بافت چربی درست در زیر پوست قرار می گیرد. اگر چه چربی زیر جلدی نقشی در سلامتی افراد ندارد اما خطرناک هم نیست. چربی داخل شکم. این چربی احشایی در اطراف اندام های داخلی قرار دارد و می تواند خطرناک باشد. چاقی احشایی در مکانیسم های پاسخ به استرس بدن نقش دارد و باعث افزایش فشار خون، قند خون و خطر قلبی می شود. به طور کلی، بررسی ها نشان می دهد که چربی بیش از حد در داخل شکم نقش عمده ای در بیماری های قلبی عروقی دارد. تجمع چربی های ناسالم در شکم که به عنوان چربی احشایی نیز شناخته می شود، به چربی های اطراف کبد و سایر اندام های موجود در شکم اشاره دارد. بسیاری از افراد، به ویژه افرادی که ساختار بدن آن به شکل سیب یا گلابی است، به دلیل تجمع چربی اضافی در آن منطقه، شکم بزرگی دارند.

ارزیابی چاقی شکم

دقیق ترین روش برای اندازه گیری میزان چربی احشایی استفاده از توموگرافی کامپیوتری (CT) یا تصویربرداری با رزونانس مغناطیسی (MRI) است. اما این روش ها اصولا گران هستند و به تجهیزات پیشرفته ای نیاز دارند. یک روش بسیار ساده تر برای اندازه گیری میزان چربی احشایی تعیین نسبت دور کمر به لگن است. افزایش بالاتر از 0.95 در مردان و بالاتر از 0.85 در زنان احتمال ابتلا به سكته قلبی یا مغزی را افزایش می دهد. نسبت دور کمر به باسن ابزاری بسیار مفید است. اما بسیاری از متخصصان اکنون تکنیک اندازه گیری دور کمر را پیشنهاد می کنند که از نسبت کمر به لگن دقیق تر است.

برای اندازه گیری مناسب دور کمر، کفش های خود را در بیاورید و روی پاهای خود بایستید.  بهتر است برای اندازه گیری بهتر لخت باشید. با استفاده از نوار اندازه گیری پارچه ای که قابل کشش نیست دور کمر خود در قسمت ناف اندازه گیری کنید. حتماً نوار را به موازات زمین نگه دارید.

تنها راه برای کاهش چربی احشایی کاهش وزن است. تنها راه برای انجام این کار سوزاندن کالری بیشتر از راه ورزش کردن می باشد. کاهش وزن پایدار مستلزم محدودیت کالری از رژیم های غذایی و افزایش ورزش است.

BMI در مقابل دور کمر

BMI نسبت قد و وزن را اندازه گیری می کند و اندازه گرفتن آن از چربی دور کمر پیچیده تر است، اما در اندازه گیری کمر میزان بروز خطا بیشتر است. بنابراین فعلاً باید از هر دو استاندارد استفاده کنید. BMI چربی بدن را اندازه می گیرد، در حالی که اندازه گیری کمر چربی احشایی و میزان خطر ابتلا به بیماری های مربوط به چاقی را به شما نشان می دهد.

علت چربی شکمی

برخی عوامل ممکن است منجر به چربی شکمی شوند، از جمله:

رژیم غذایی کم پروتئین همچنین می تواند باعث چربی شکم شود. داشتن سبک زندگی بی تحرک یکی دیگر از دلایل اصلی تجمع چربی در شکم است. عدم تعادل در باکتری های روده خطر ابتلا به چربی در اطراف شکم را افزایش می دهد. رژیم غذایی با فیبر کم و غلات تصفیه شده ممکن است منجر به افزایش چربی شکم شود. مصرف الکل منجر به چربی شکم و التهاب، بیماری کبد و سایر مشکلات سلامتی می شود. کمبود خواب یا خواب بی کیفیت ممکن است منجر به افزایش وزن از جمله چربی شکم شود. زنان ممکن است در دوران یائسگی به دلیل تغییرات هورمونی در بدن، چربی شکمی بیشتری را به دست آورند. ژنتیک همچنین در نسبت کمر به لگن و ذخیره کالری های اضافی به عنوان چربی شکم نقش اساسی دارد. استرس بیش از حد در زندگی منجر به افزایش هورمون کورتیزول می شود که به نوبه خود باعث افزایش چربی شکمی می شود. خوردن مقدار زیادی از غذاها و نوشیدنی هایی که سرشار از قند و فروکتوز هستند می توانند باعث افزایش وزن اضافی در اطراف شکم شوند. مصرف منظم چربی های ترانس، یکی از ناسالم ترین چربی ها که می توانید بخورید، می تواند منجر به چربی شکم و همچنین التهاب، مقاومت به انسولین، بیماری های قلبی و سایر بیماری های دیگر شود. مهمترین نکته در چربی شکمی این است که چربی شکمی بدون توجه به علت آن، برای سلامتی شما مضر بوده و می تواند منجر به بروز عوارض زیادی شود.

برخی از شایع ترین عوارض و خطرات چربی شکمی، عبارتند از:

 شکم چربی و دیابت

داشتن چربی شکم احتمال ابتلا به دیابت را افزایش می دهد. در حقیقت، اگر بدن شما در درجه اول چربی را در شکم ذخیره کند، خطر ابتلا به دیابت نوع 2 بیشتر از مواقعی خواهد بود که بدن چربی ها را در جای دیگری مانند باسن و ران ذخیره کند. چاقی احشایی به معنای ذخیره چربی در اندام های اصلی مسئول متابولیسم گلوکز مانند کبد است. بررسی ها نشان می دهد که ارتباط قوی بین چاقی شکم و بروز دیابت نوع 2 وجود دارد. کاهش دور کمر ممکن است خطر ابتلا به دیابت نوع 2 را کاهش دهد. چاقی شکمی بیشتر از ابتلا به چاقی عمومی با بیماری کلیوی دیابتی همراه است.

چربی شکمی و بیماری های قلبی و عروقی

چربی اضافی در اطراف شکم، بدون توجه به وزن کلی افراد، می تواند خطر ابتلا به بیماری های قلبی را به میزان قابل توجهی تحت تأثیر قرار دهد. چربی شکم بالا منجر به تجمع تری گلیسیریدها و کاهش سطح لیپوپروتئین های با چگالی بالا HDL یا کلسترول خوب می شود. همچنین افزایش دور کمر با افزایش مرگ و میر ناشی از بیماریهای قلبی عروقی، حتی در بین زنان با وزن طبیعی همراه است. همچنین یک مطالعه سال 2016 که در ژورنال کالج آمریکایی قلب و عروق منتشر شده است گزارش می دهد که افزایش چربی شکمی می تواند عوامل خطر بیماری های قلبی عروقی را افزایش دهد و حتی میزان خطر بعد از کاهش وزن و چربی دور شکم همچنان باقی می مانند و برگشت پذیر نخواهد بود.

چربی شکمی و فشار خون بالا

داشتن یک پوند اضافی چربی در داخل حفره شکمی با خطر بیشتری برای فشار خون بالا ارتباط دارد. یک مطالعه در سال 2003 توسط محققان دانشکده پزشکی جورجیا نشان داده که چاقی ممکن است فشار خون را افزایش دهد. همچنین، این خطر در بین افرادی که چربی شکمی دارند بیشتر است. افراد دارای چربی زیاد در شکم و اطراف اندامهای شکمی، به احتمال زیاد به فشار خون بالا مبتلا هستند. علاوه بر آن چربی احشایی می تواند در عملکرد کلیه اختلال ایجاد کند.

چربی شکم و سرطان

وزن اضافی در اطراف خط کمر می تواند خطر ابتلا به انواع مختلف سرطان از جمله روده بزرگ، لوزالمعده، پستان (بعد از یائسگی) و سرطان های رحم را افزایش دهد. یک مطالعه در سال 2013 منتشر شده در تحقیقات پیشگیری از سرطان نشان می دهد که چربی شکمی در اندام ها نیز ارتباط مستقیمی با سرطان روده بزرگ دارد. تحقیقات نشان می دهد که چربی های بدن پروتئین خاصی را آزاد می کنند که این پروتئین می تواند باعث تبدیل سلول های غیر سرطانی به سرطانی شود. به نظر می رسد چربی شکمی در مقایسه با چربی زیر جلدی در تولید این پروتئین نقش بیشتری داشته باشد.

چربی شکم و آپنه خواب

به گفته بنیاد ملی خواب بیش از 18 میلیون آمریکایی به آپنه خواب مبتلا هستند. چربی شکم یکی از عوامل خطرناک در بروز آپنه خواب بخصوص برای آقایان است.

بررسی ها نشان می دهد که بیماران مبتلا به آپنه انسدادی خواب به طور قابل توجهی چربی شکمی بیشتری دارند. چربی احشایی یک عامل خطر مهم برای این عارضه در مردان و زنان چاق است. چربی شکم و آپنه خواب یک چرخه شرور را تشکیل می دهند که هر کدام از آن ها باعث بدتر شدن دیگری می شود. یک مطالعه در سال 2013 که در ژورنال تنفسی اروپا منتشر شد، رابطه بین چربی احشایی و آپنه انسدادی خواب را در مردان و زنانی که دارای اضافه وزن بودند اما چاق نبودند، مورد تحلیل قرار داد. محققان به این نتیجه رسیده اند که چربی احشایی در مردان با اختلال آپنه انسدادی خواب همراه است اما در زنان وجود ندارد. در خانم ها، چربی زیر جلدی، درست در زیر پوست، در شکم و در کل بدن با آپنه خواب همراه بود.

راه های کاهش چربی شکمی

برای کاهش چربی شکمی خود می توانید راهکارهای زیر را در نظر بگیرید:

برای مرطوب نگه داشتن بدن، آب بیشتری بنوشید. تمرینات قدرتی حداقل دو بار در هفته توصیه می شود. مقادیر متوسط چربیهای اشباع نشده و غیر اشباع را انتخاب کنید. مصرف لبنیات پرچرب، گوشت فرآوری شده و غلات تصفیه شده کاهش دهید. حداقل 150 دقیقه در هفته فعالیت هوازی متوسط مانند پیاده روی سریع انجام دهید. با تأکید بیشتر بر غذاهای گیاهی میوه، سبزیجات و غلات کامل، رژیم غذایی سالمی بخورید. از مصرف نوشیدنی های شیرین کننده مصنوعی یا هر چیز دیگری که دارای قند اضافه شده است خودداری کنید.