کرونا، مقصر دوم‌گرانی برنج

همچنین بر اساس آخرین گزارش مركز آمار از تغییرات قیمتی برخی از كالاهای اساسی و مهم در فروردین‌ماه امسال، برنج داخلی با رشد 38درصدی ركورددار گرانی بوده است.

همچنین برنج خارجی كه در دو سال اخیر قیمت كم‌نوسانی داشت در فروردین امسال نسبت به سال گذشته 16درصد گران شده است.

فعالان صنفی، حذف ارز 4200 تومانی برای واردات برنج از یك‌سو و افزایش نرخ ارز نیمایی و آزاد از سوی دیگر را عامل گران شدن برنج‌های خارجی می‌دانند و می‌گویند گرانی برنج وارداتی بر برنج داخلی هم تأثیر گذاشته است. ضمن آن كه تسلط دلالان بر بازار برنج داخلی هم معضل دیرینه‌ای است كه هنوز حل نشده است.

هیچ سازمانی نظارت نمی‌كند

جمیل علیزاده شایق، دبیر انجمن برنج كشور در خصوص دلیل گرانی برنج در كشور گفت: افزایش قیمت برنج بیشتر در شهرهای بزرگ كشور همچون تهران، مشهد، تبریز و شیراز بوده است و در شهرهای شمالی شاهد هیچ‌گونه افزایش قیمتی نیستیم. البته بعد از عید نوروز قیمت برنج در شهرهای شمالی نیز با افزایش اندكی روبه‌رو بوده، ولی این افزایش چشمگیر نبوده است.

دبیر انجمن برنج با بیان این‌كه افزایش قیمت برنج در سراسر كشور به دلایل متعددی برمی‌گردد تصریح كرد: خیلی‌ها توصیه می‌كردند كه به جای خرید برنج در تهران آن هم با كیفیت بدتر، ناخالص بودن و گران‌تر بودن و بالا بودن خرده برنج در آن به شهرهای شمالی گیلان و مازندران سفر كرده و در كنار استفاده از مناظر طبیعی و تفریح، برنج ارزان و باكیفیت نیز خریداری كنید. ولی در وضعیت فعلی به دلیل همه‌گیر شدن كرونا در كشور این اتفاق نمی‌افتد و مردم عموما برنج مصرفی خود را از شهرهای خودشان تهیه می‌كنند و با توجه به افزایش تقاضا قیمت برنج در شهرهای بزرگ بالا می‌رود و با توجه به عدم خرید گسترده برنج در شمال قیمت این محصول در آن مناطق كاهش پیدا كرده یا قیمت‌ها در آنجا ثبات دارند.

وی اظهار كرد: از طرف دیگر قیمت بالای برنج در كلانشهرها در قیاس با مناطق شمالی به نبود نظارت سازمان‌های متولی نیز برمی‌گردد به طوری كه هیچ‌كدام از این سازمان‌ها احساس تكلیف نكرده یا این‌كه دنبال تنش‌زایی نیستند. دبیر انجمن برنج كشور بیان كرد: كرونا دلیل اصلی گرانی برنج نیست، ولی یكی از دلایل آن است و بیشتر دلایل به نبود نظارت‌ها برمی‌گردد، ولی در قیاس با سایر اقلام و كالاهای اساسی قیمت برنج از همه كالاها كمتر گران شده است. در شش‌ماهه دوم سال گذشته واردات برنج انجام نشده است، ولی در دو سه سال گذشته آن‌قدر واردكنندگان برنج وارد و در انبارها ذخیره کردند كه هنوز هم نیازی به واردات برنج وجود ندارد. البته وزارت صمت و واردكنندگان در سال گذشته و با وجود عدم كمبود برنج به واردات فكر می‌كردند و حتی ثبت سفارش از هند و پاكستان كرده بودند، ولی این كشورها درنهایت به دلیل شیوع ویروس كرونا صادرات برنج را ممنوع كردند.

برنج در شمال كشور ارزان است

حمیدرضا ناظری، مسؤول تعاونی شالیكوبی‌داران فریدون‌كنار در این خصوص گفت: یكی از مهم‌ترین دلایل گرانی برنج به‌خصوص برنج‌های باكیفیت شمال كشور حذف ارز 4200 تومانی برای واردات برنج است، به طوری كه این امر باعث شد ثبت سفارش واردكنندگان به واردات نینجامد. مسؤول تعاونی شالیكوبی‌داران فریدون‌كنار تصریح كرد: در داخل كارخانه‌های شالی‌كوبی در مازندران قیمت‌ها بسیار پایین است به طوری كه اگر برنج بوجار و بسته‌بندی شود كیلویی 22 هزار تومان به فروش می‌رسد و در نهایت كیلویی 24 هزار تومان به دست مشتری می‌رسد، ولی قیمت برنج كشت دوم به مراتب بالاتر است.

كشاورزان چه می‌گویند؟

ضیاء نجفی، یكی از شالیكاران منطقه رودسر گیلان در این باره می‌گوید: دولت معمولا زمانی كه كشاورز می‌خواهد محصولش را عرضه كند بازه زمانی دوماهه را به ممنوعیت واردات اختصاص می‌دهد لكن عرضه برنج ممنوع نشده است و در ماه‌های قبلی آن‌قدر برنج به كشور وارد شده است كه قیمت برنج در دست كشاورز به شدت كاهش پیدا می‌كند.

او می‌گوید: انتظار داریم نظارت دولت مبنی بر ممنوعیت واردات بیشتر شود كه تأثیر برنج وارداتی روی برنج ایرانی ملموس نباشد، از طرف دیگر بازار برنج متاسفانه متولی خاصی در مورد نوع عرضه و كیفیت آن ندارد و حتی دولت اقدام به خرید تضمینی آن از كشاورزان نمی‌كند.

حمیدرضا متین، رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت همدان نیز در این باره به جام‌جم می‌گوید: قیمت برنج نسبت به دو هفته گذشته به‌صورت غیرمتعارف و به میزان ۲۴درصد افزایش‌یافته و تاكنون اقدامی برای جلوگیری از خروج آن نشده است.

ترخیص برنج‌ها از گمرك با ارز نیمایی

رئیس اتحادیه بنكداران مواد غذایی در گفت‌وگو با جام‌جم، در رابطه با دلایل گرانی برنج در بازار گفت: كنترل و تنظیم بازار وظیفه دولت است، اما در دو ماه اخیر بنا به دلایلی برنج در بازار توزیع نشد. برای ماه مبارك رمضان هم سهمیه‌ای در نظر گرفتند كه در ابتدای ماه این سهمیه توزیع شد؛ اما به دلیل این‌كه بازار با كمبود مواجه بود، چندان تأثیرگذار نبود و پس از عرضه سهمیه نیز قیمت‌ها چنان‌كه انتظار می‌رفت، كاهش پیدا نكرد. اكنون با وجود این‌كه توزیع دولتی در حال انجام است، تأثیر چندانی در كاهش قیمت‌ها نداشته است.

محمد آقاطاهر افزود: تغییر ارز دولتی به نیمایی ازجمله دلایل گرانی برنج است. این اتفاق باعث شده برنج، گران‌تر شود و فروشندگان تمایلی به بازگشت قیمت‌های قبل نداشته باشند.

وی با بیان این‌كه برنج‌های دپوشده در گمرك در حال ترخیص و ورود به بازار است، گفت: این برنج‌ها با ارز نیمایی وارد می‌شود و دیگر ارز دولتی به برنج‌های وارداتی تعلق نخواهد گرفت. این موضوع را وزارت صمت هم تأیید می‌كند. اكنون افرادی كه برنج وارد كرده‌اند، این كالا را با ارز نیمایی وارد و ثبت سفارش كرده‌اند.آقاطاهر ادامه داد: عرضه برنج در فروشگاه‌ها انجام می‌شود، اما با قیمت بالاتر از قبل. نرخ مصوب دولتی برای برنج هندی 8000 تومان است كه در فروشگاه‌های دولتی و زنجیره‌ای فروخته خواهد شد، اما به‌صورت آزاد به قیمت 9800 تومان هم فروخته می‌شود. وی با اشاره به تأثیر افزایش قیمت برنج خارجی بر برنج ایرانی گفت: زمانی كه برنج ایرانی 6000 تومان بود، برنج خارجی 4000 تومان به فروش می‌رفت، اما به یكباره این فاصله به شدت افزایش پیدا كرد و سال‌هاست برنج خارجی افزایش چندانی نداشته، حالا هم این افزایش قیمت بر برنج ایرانی تأثیر خواهد گذاشت كه البته چندان محسوس نخواهد بود؛ چراكه برنج ایرانی قیمت بالایی دارد و اگر بالاتر هم برود، مردم توان خرید آن را نخواهند داشت.

رئیس اتحادیه بنكداران مواد غذایی اضافه كرد: بررسی‌های میدانی نشان می‌دهد كه وضعیت ذخیره‌سازی و توزیع اقلام اساسی مناسب است، به‌طوری‌كه هیچ كمبودی در خصوص اقلام اساسی سبد خانوار در عمده‌فروشی‌ها وجود ندارد و بیشتر گرانی كالاها مردم را آزار می‌دهد.

دوگانگی در تصمیم‌گیری

عضو كمیسیون كشاورزی، آب و منابع طبیعی مجلس شورای اسلامی نیز دوگانگی در تصمیم‌گیری بین دو وزارتخانه صمت و جهاد كشاورزی را ازجمله دلایل عدم كنترل تنظیم بازار عنوان كرد و گفت: مطابق قانون مصوب مجلس وظیفه تنظیم بازار به‌عهده وزارت جهاد كشاورزی بود، اما بنا‌بر تصمیم سران قوا این وظیفه به وزارت صمت محول شد و همین موضوع مشكلاتی به وجود آورد. اكنون این دوگانگی در تصمیم‌گیری بازار كالاهای اساسی را از كنترل خارج كرده است.

جلال محمودزاده افزود: مشكل بعدی این است كه بانك مركزی، ارز دولتی را در اختیار وزارت صمت و جهاد كشاورزی قرار نمی‌دهد تا كالاها از گمرك ترخیص شوند. اكنون گمرك مملو از كالاهایی است كه منتظر تأمین ارز هستند و صاحبان كالاها مجبورند هزینه انبارداری پرداخت كنند و نگران از بین رفتن كالاهای خود باشند.

وزارت صمت: كرونا مقصر گرانی است

یدا... صادقی، رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت استان تهران هم درباره علل گرانی برنج گفت: قیمت برنج داخلی نیز به سبب كاهش عرضه و افزایش قیمت برنج وارداتی، دوری فصل برداشت و افزایش هزینه‌های تولید ناشی از هزینه‌های تحمیلی بیماری كرونا افزایش یافته است.

صادقی با اشاره به وضعیت قیمت‌ها گفت: قیمت برنج داخلی نسبت به ۱۰ روز قبل تغییر محسوسی نداشته، اما نسبت به ماه قبل ۶درصد افزایش قیمت داشته است، همچنین قیمت برنج وارداتی پاكستانی نسبت به ده روز قبل ۱۰درصد و نسبت به شش ماه گذشته با ۲۶درصد افزایش قیمت مواجه شده و برنج هندی نیز نسبت به شش ماه قبل با افزایش قیمت ۳۶درصدی همراه بوده است.

امین محمودی - اقتصاد / روزنامه جام جم