فرامتن «بدون هراس»

شرمن در این کتاب به حضورش در مذاکرات با دولت‌های مختلف از جمله جمهوری اسلامی ایران، جمهوری دموکراتیک خلق کره و کوبا می‌پردازد و از نقشش در مذاکره بر مسائلی مانند مذاکرات صلح فلسطین و جنگ داخلی سوریه می‌گوید. در برابر این مناقشات بین‌المللی شاید مسائل شخصی زندگی او به نظر کم‌اهمیت بیاید اما با توجه به روند معمول سیاست آمریکا که مدام مقامات مختلف، در چرخه‌ای قطع ناشدنی، بازیافت می‌شوند، این احتمال وجود دارد که وندی شرمن در دولت بعدی دموکرات، مجدداً از بخش خصوصی به دولت وارد شود و دانستن این‌که دشمنان چه ذهنیتی از خودشان دارند، امر کم‌اهمیتی نیست.

از آنجا که کتاب مسائل مختلف را به صورت پراکنده دنبال می‌کند، شاید این عدم تمرکز مانع دیدن محتویات و نکات مهم اثر شود. به این منظور، بد نیست از یک موردی که از شیوه مذاکراتی شرمن در مذاکرات با ایران اهمیت دارد، به عنوان نمونه یاد شود که به همسازی مواضع با پنج دولت دیگر 1+5 مربوط می‌شود. به نظر شرمن، به‌وجود آمدن گروه‌های مختلف مذاکرات از دولت‌هایی دیگر و شکل‌گیری این چارچوب، به آمریکا اجازه این را داد تا این تصور را در طرف‌های دیگر نهادینه سازد که به همراه آمریکا، در برابر ایران قرار دارند و باید برای متوقف ساختن ایران، یکصدا باشند. این شیوه اجازه این را داد تا در طی این دورهای مذاکراتی طولانی، آمریکایی‌ها با طرف‌های روسی، چینی و اروپایی، خصوصا افرادی که به غرب و آمریکا تمایل بیشتری داشتند، با ایجاد روابط دوستانه، ذهنیت آنها را شکل دهند. شرمن این ترفندهای روانی را بسیار مؤثر می‌بیند و در ایجاد توافق هسته‌ای، روند مذاکرات و نهایتا ارتباط با تیم دوم مذاکرات ایران، برای آن نقش محوری می‌بیند.
چیزی که تا حدی در این اثر ممکن است به چشم برخی خوانندگان نیاید، تداوم ذهنیت شرمن از زندگی شخصی‌اش به زندگی حرفه‌ای و روابط دیپلماتیک است. شرمن خودش را قهرمان فمینیستی می‌بیند که توانسته با اراده شخصی‌اش بر ناملایمات زیادی فائق شود. در دستاوردهایی که او برای خودش ذکر می‌کند، از این‌که نقش عضویتش در طبقه ثروتمند را در آن ببیند، ناتوان است. سیر زندگی سیاسی شرمن، مانند تقریباً تمام مقامات آمریکایی است که انتصاب و ورود آنها به مقام و حوزه‌های مختلف، وابسته به سابقه کاری و تحصیلی آنها نیست و اگر کسی در خانواده خاصی به دنیا بیاید، بسیار سخت است که شکست بخورد و حتی با وجود شکست و فقدان صلاحیت هم می‌تواند بالاتر برود. در سیاست خارجه نیز شرمن این نگاه طبقه لیبرال آمریکا را با خود می‌آورد. در نگاه او، دیگرانی که در مقابل آمریکا مقاومت می‌کنند، بد و گمراه هستند و آمریکا نیروی خیر جهان است. اشتباهات و جنایاتی هم که آمریکا داشته (به شرطی که غیرقابل انکار برای او باشند) نتیجه حماقت و بی‌کفایتی امثال ترامپ و بوش است و نه سیستمی که تنها هدفش، بهره‌کشی و استثمار ملت‌های جهان است. به همین دلیل همواره دیگرانی که در برابر آمریکا می‌ایستند در خطا هستند و هرگز به ذهن او خطور نمی‌کند که شاید آمریکا نیروی پلیدی باشد و نه عدالت‌خواهانی که برابر امپریالیزم آمریکایی-صهیونیستی می‌جنگند. نوع نتیجه‌گیری از این اثر همچون اکثر آثار بشری، بیشتر از خواننده و بیننده اطلاع می‌دهد تا از اصل اثر. شما می‌توانید در آن شخصیت قهرمان وندی شرمن را ببینید و یا می‌توانید ورشکستگی اخلاقی ایدئولوژی لیبرال را از آن دریابید.

محمد جمشیدی

مترجم کتاب بدون‌هراس