احیای هنری مرده و صادراتش به آن‌سوی مرزها

سال 86 بود که هنر توبافی یا «تون بافی» یا «حوله بافی سنتی» در قائنات احیا شد؛ به همت یک بانوی جوان از اهالی همین دیار؛ انسیه جانی که حالا مدرس پارچه‌بافی در خانه صنایع‌دستی سازمان میراث فرهنگی است و دختران و زنان زیادی بافت پارچه را از او آموخته‌اند. انسیه دراین باره به جام‌جم می‌گوید: توبافی تقریبا منسوخ شده بود و تنها توسط عده قلیلی از زنان در برخی روستاهای خراسان جنوبی، آن هم از روی تفنن بافته می‌شد؛ تا این‌که معاونت صنایع دستی استان به فکر زنده کردن و ترویج این هنر محلی افتاد و در حال حاضر 200 نفر در این شهر به این هنر اشتغال دارند.

زعفران ایرانی در پارچه ایرانی
انسیه برای گذران اوقات فراغت خود به کلاس‌های هنری برگزار شده در سازمان میراث فرهنگی می‌رفت که از تصمیم این نهاد برای احیای این هنر مطلع شد؛ پس چند جلسه‌ای را در کلاس‌های آموزشی شرکت کرد، کلیات پارچه بافی را آموخت و به دنبال آن بساط بافت پارچه را در خانه علم کرد. با علاقه کار می‌کرد و همانطور که به قول خودش با این هنر سر‌و‌کله می‌زد تا زیروبمش را بیاموزد، جزئیات و ظرافت‌های کار را هم از مادربزرگش یاد می‌گرفت؛ تا به امروز که او را به عنوان یکی از بهتریـــــــن بافنده‌هـــــــــــــای پارچه ســـــــــنتی خراسان‌جنوبی می‌شناسند و از بافته‌های او برای بسته‌بندی زعفران صادراتی به اسپانیا استفاده می‌شود. به گفته انسیه، یک ماه مانده تا همکاریش با صادرکننده خریدار پارچه‌هایش یک ساله شود و او در همین مدت، 400 متر پارچه بافته است. پارچه‌های دست بافته او همچنین برای دوخت لباس‌های تابستانه و زمستانه و بیشتر از همه لباس نوزاد مورد استفاده قرار می‌گیرند؛ چرا که الیاف این پارچه‌ها از پنبه و طبیعی است و به همین خاطر برای کودکان مناسب است. البته این هنرمند هنوز خریداری برای تولیدکنندگان عمده لباس پیدا نکرده و عمده محصولاتش را در بازارهای محلی و همچنین نمایشگاه‌ها عرضه می‌کند؛ نمایشگاه‌هایی که به اظهار خود او، گاهی حتی خرج رفت و آمد و کرایه غرفه را هم برنمی‌گرداند.
انسیه می‌گوید، ای‌کاش متولیان صنایع‌دستی کشور، زمینه عرضه محصولات ما را در بازارهای داخلی و خارجی فراهم می‌کردند، گرچه در عین حال از اقدام سازنده سازمان میراث فرهنگی در تشکیل کلاس‌های بازاریابی و فروش، همزمان با برگزاری یکی از نمایشگاه‌های صنایع دستی در زنجان هم یاد و تاکید می‌کند که این دوره به او و دیگر افراد شرکت کننده، در شناخت بازار و نحوه حضور در آن بسیار کمک کرده است.
انسیه با تمام مشغله‌کاری، مادر سه فرزند است و علاوه بر این‌که در روز حداقل شش‌ساعت را به توبافی اختصاص می‌دهد، کلاس‌های آموزشی‌اش را هم برگزار می‌کند و در یک سال موفق به دریافت دو نشان ملی در بافت حوله شده است. او کارش را فوق‌العاده دوست دارد و از این‌که توانسته این هنر سنتی را در شهر و روستای زادگاهش احیا کند بسیار خرسند است.

کارآفرینی و ایجاد بازار فروش برای اهالی روستا
این هنرمند اهل خراسان‌جنوبی، توبافی را در روستای زادگاهش که از توابع شهرستان قائنات است نیز احیا کرده و به این ترتیب حالا زنان روستا با بافت پارچه می‌توانند استقلال مالی داشته باشند. او چله کشی کارها را خود انجام داده و به همراه مواد اولیه، کار را به همکاران خود در روستا تحویل می‌دهد. علاوه بر این، دیگر تولیدات خانگی پارچه‌بافان قائنات را هم از کسانی که خودشان نتوانسته‌اند برای کارهایشان بازار پیدا کنند،‌ می‌خرد و در نمایشگاه‌هایی که دعوت می‌شود، عرضه می‌کند.

شیما رئیسی

ایران