شاه، 48 ساعت قبل از غائله سینما رکس آبادان چه گفت؟! چه کسی اولین بار از پشت پرده سوزاندن آبادانی‌ها سخن گفت

جواد منصوری در گفت وگو با جام‌جم آنلاین با اشاره به فاجعه به آتش کشیدن سینما رکس آبادان در اواخر عمر رژیم پهلوی اظهار کرد: دو روز قبل از این رخداد، در 28 مرداد 1357 شاه طی یک مصاحبه در کاخ تابستانی خود در نوشهر به چند نکته اشاره کرد. از جمله این‌که گفت: «اگر من بروم، ایران ایرانستان خواهد شد». در اصل این جمله مقدمه ای از شاه بود برای بحث تجزیه کشور بعد از انقلاب اسلامی. اتفاقا این طرح بعد از صبح 23بهمن 57 و پیروزی انقلاب توسط نیروهای ضد انقلاب و سلطنت طلب کلید خورد که خوشبختانه با شکست مواجه شد.

وی در این باره افزود: در بخش دیگر مصاحبه، شاه به این مسأله اشاره کرد: «ایجاد تظاهرات و راهپیمایی علیه حاکمیت توسط جریان چپ و شوروی کمونیست ها فرماندهی می شود.» او تاکید کرد کمونیست ها طی روزهای آتی اقدام تروریستی علیه مردم خواهند کرد که موجبات تاثر عمیق همگان را فراهم می آورد! به همین علت بعد از آتش زدن سینما رکس، عده ای از مردم گمان بردند این اقدام کار مبارزان ضد حکومتی اعم کمونیست یا شاید نیروهای مذهبی و انقلابیون است. اما کسانی که تحلیل درستی از پیشینه شاه و دستگاه سرکوبگر آن توسط ساواک داشتند تصور نمی کردند حتی گروه چپ کمونیست این فاجعه را به بار آورده باشند.

این کارشناس سیاسی با بیان این‌که کشتن مردم بی گناه آن هم در حد و اندازه آتش زدن یک سینما و زنده زنده سوزاندن بیش از 800 نفر توسط گروه های ضد شاه هیچ توجیهی نداشت، گفت: فارغ از این‌که مبارزان ضد حکومتی مارکسیست هستند یا اسلامگرا و... اگر این اقدام توسط آنان شکل می گرفت قطعا صف مردم از آنها در جریان مبارزه جدا می شد و اساسا آینده پیروزی انقلاب به مخاطره می افتاد.

منصوری خاطر نشان کرد: پس از واقعه تلخ سینما رکس بتدریج مردم با توجه به شواهد و قراین مبنی بر دست داشتن عوامل رژیم در آن رخداد به این تحلیل رسیدند که رژیم شاه برای ایجاد رعب و وحشت میان مردم به منظور عقب نشینی از مواضع آزادیخواهانه خود به این جنایت مرتکب شده تا به جامعه القا کند هر کس به مبارزات خود علیه رژیم ادامه دهد سرنوشتی مشابه آتش سوزی سینما رکس در انتظارش خواهد بود.

وی یادآور شد: اولین کسی که پس از گذشت پنج روز از سانحه بصراحت دخالت ماموران شاه در آتش سوزی سینما رکس را اعلام کرد، حضرت امام(ره) بود که طی خطابه ای در نجف به این موضوع پرداختند:«کار، کار رژیم است و اختلاف افکنی و ارعاب مردم را دنبال می کند» و مردم را به هوشیاری هر چه بیشتر فراخواندند.

مشاور رئیس مرکز اسناد انقلاب اسلامی با تاکید بر این‌که شکل جنایت آتش زدن سینما رکس به گونه ای بود که نشان دهنده دخالت عناصر دستگاه پهلوی است، ابراز کرد: اولا مقدار زیادی مواد آتش زا و منفجره از قبل در داخل سینما به شکل حساب شده ای جاسازی شده بود به نحوی که با اولین جرقه تمام سینما شعله ور می شود. حتی اگر بپذیریم این اقدام از سوی کمونیست ها یا مذهبیون آب می خورد در نهایت با ترس و واهمه به پرتاب چند کوکتل مولوتف به داخل سینما خاتمه می یافت و مسلما چنین فاجعه بزرگی به بار نمی آمد. از این رو قطعا یک متخصص حریق و انفجار به شکلی سازمان یافته از سوی رژیم اقدام آتش زدن سینما کرده است. از طرفی فراموش نکنیم بر اساس بررسی ها و شواهد وقتی ماشین های آتش نشانی سر صحنه سانحه حاضر می شوند فاقد هر گونه ابزار اطفای حریق هستند و حتی شیرهای آتش نشانی اطراف سینما از کار افتاده بود!

وی خاطر نشان کرد: برخلاف ظاهر سازی شاه مبنی بر ابراز تاسف و صدور بیانیه تسلیت برای خانواده های داغدار آبادانی بعد از این واقعه، اما به فاصله 48 ساعت از ماجرا، مردم به اصل قضیه پی بردند، به شکلی که در جریان مراسم ترحیم و خاکسپاری جانباختگان، شعارهای ضد حکومتی و مرگ بر شاه سر می دادند.

منصوری در پایان در خصوص این‌که چرا سینما رکس آبادان برای سرکوب قیام مردمی ایران انتخاب شده بود، افزود: چون در این منطقه نفتخیز مستشاران و تکنیسین های زیادی از کشورهای مختلف خارجی حضور داشتند و در پالایشگاه ها و تاسیسات نفتی ما فعالیت می کردند، دستگاه اطلاعاتی رژیم تصور می کرد این اقدام سرکوبگرانه بازتاب جهانی در رسانه های بین المللی داشته و علاوه بر این‌که کشورهای بزرگ نفتخیز را متوجه احتمال یک انقلاب در کشور آنها کرده، به آنها تفهیم می کند تا مبادا از انقلاب مردم ایران دفاع کنند، به قدرت های دنیا گوشزد می کند شاه از چه قابلیت و اوتوریته ای در کنترل اوضاع کشور و سرکوب مخالفان خود برخوردار است.

این کارشناس سیاسی راه اندازی غائله سینما رکس در اواخر عمر پهلوی را باعث گسترش حضور مردم در صف مخالفان حاکمیت ارزیابی و عنوان کرد: برخلاف تصور شاه، حرکت انقلابی مردم وارد موج جدیدی از خود شد و با شتاب بیشتری پایه نظام طاغوت را متزلزل کرد. بعد از پیروزی انقلاب هم اولین اقدامی که از سوی دادگاه های انقلاب انجام گرفت تعقیب عناصری بود که در جریان آتش زدن سینما رکس به‌طور مستقیم و غیر مستقیم دست داشتند. به این ترتیب تعدادی از آنها محاکمه شدند و البته رئیس ساواک استان خوزستان از کشور متواری شده بود.